اصل تعیین وصی و جانشین در سیره اهل بیت به چه معناست؟ (پرسش)
| اصل تعیین وصی و جانشین در سیره اهل بیت به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره سیاسی معصومان |
| مدخل بالاتر | تعیین جانشین |
| مدخل اصلی | تعیین جانشین در سیره معصوم |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
اصل تعیین وصی و جانشین در سیره اهل بیت به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره سیاسی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره سیاسی معصومان مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین محمد ملک‌زاده در کتاب «سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور» در این‌باره گفته است:
«از آنجا که موضوع امامت و رهبری پیشوای عادل، پس از اصول توحید و نبوت، از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین مباحث جهان اسلام به شمار می‌آید، از این رو، حجم گسترده‌ای از معارف شیعی نیز به مبحث امامت اختصاص یافته است. در متون روایی، نکاتی درباره امامت و رهبری دینی - سیاسی امت بیان شده که روشن می‌سازد اصل رهبری و ولایت صالحان، از آن جهت مورد اهتمام و تأکید قرار گرفته که اصولاً بدون تحقق این اصل، صلاح و اصلاح فرد و جامعه عملی نخواهد شد، زیرا در جامعه‌ای که زمام امور در دست جاهلان و ظالمان نااهلان بیفتد، هرگونه تلاش اصلاح‌گرانه، بدون نتیجه خواهد ماند. این رویکرد به مسئله امامت و رهبری در سیره سیاسی اهل‌بیت (ع)، ما را با بسیاری از حقایق در زمینه مواضع سیاسی ائمه معصومان (ع) آشنا ساخته و ضرورت آن را برای جامعه اسلامی تبیین خواهد کرد. امام باقر (ع) در بیان ضرورت امامت و نیاز امت به رهبری صالحان می‌فرماید: مردم از آن جهت به وجود پیامبر (ص) و امام نیازمندند که استمرار صلاح (سامان نظام مادی و معنوی) جهان به وجود آنان متکی است، زیرا خداوند به وسیله پیامبر (ص) و امام است که عذاب را از زمینیان برمی دارد[۱].
بدیهی است که رفع عذاب از مردم به وسیله وجود پیامبر و امام معصوم، صرفاً امری اعتباری و اعتقادی نیست؛ بلکه از واقعیتی ملموس، طبیعی و استدلالی حکایت دارد، زیرا پیشوای معصوم در جامعه هرگز ساکت و بی‌تفاوت نخواهد بود. او در راه اصلاح جامعه و تعالی بخشیدن به آن می‌کوشد و در پرتو تلاش‌های اوست که جامعه انسانی، مسیر صلاح و کمال را می‌پیماید و به طور طبیعی چنین جامعه‌ای تحت اِشراف و رهبری پیشوای معصوم، مورد لطف پروردگار قرار گرفته و مشمول عذاب واقع نمی‌شود. البته در کنار این مسئله وجود پیامبر و امام معصوم بدون تردید و به خودی خود رحمتی برای اهل زمین به حساب می‌آید؛ به طوری که اگر مردم به گناه و معاصی نیز آلوده شوند، به سبب وجود حجت الهی در زمین، چه بسا مورد عذاب الهی واقع نشوند. چنان که خداوند خطاب به پیامبر (ص) می‌فرماید: ﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ...﴾[۲]
در هر حال تأکید و اهتمامی که از سوی ائمه معصومان (ع) نسبت به مسئله امامت و ولایت دیده می‌شود، از نقش و اصلاحی عمیق امام در جامعه است. به طوری که اگر امامت و رهبری صالح و الهی، از نظام عقیدتی - سیاسی امت اسلامی حذف شود، با هیچ وسیله‌ای نمی‌توان این خلأ بزرگ را پر کرد. چنان که امام باقر (ع) فرموده‌اند: «...وَ لَمْ يُنَادَ بِشَيْءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلَايَةِ»[۳]؛
از میان تکالیف اصولی اسلام، هیچ تکلیفی به اندازه ولایت مورد دعوت و تأکید قرار نگرفته است. بر این اساس و به دلیل اهتمام عمیق پیشوایان معصوم به موضوع امامت و رهبری امت، اصل تعیین وصی و جانشین از اصولی است که هرگز مورد غفلت ایشان واقع نشده است»[۴]
منبع‌شناسی جامع
پانویس
- ↑ ر.ک: محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۵۰؛ عبد علی بن جمعه الحویزی، تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۱۵۲.
- ↑ «و خداوند بر آن نیست تا تو در میان آنان هستی آنان را عذاب کند.».. سوره انفال، آیه ۳۳.
- ↑ ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۸.
- ↑ ملک‌زاده، محمد، سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور، ص ۸۰.