امامت امام هادی در کلام اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امامت امام هادی است. امامت امام هادی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام هادی در کلام اسلامی - امامت امام هادی در معارف و سیره امام جواد - پرسش مرتبط ندارددلایل امامت امام هادی (ع)، علاوه بر دلایل و نصوصی که بر امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه وجود دارد، تصریح و وصیت امام جواد (ع) به امامت ایشان، نصوص خاص از پیامبر اکرم (ص) بر امامت امام هادی و نیز معجزات و خوارق عادات است.
مقدمه
امام هادی (ع) دهمین امام شیعیان در نیمه ذی حجه سال ۲۱۲ در اطراف مدینه در محلی به نام صریا دیده به جهان گشود[۱] و در ۴۱ سالگی[۲] در ماه رجب سال ۲۵۴ در سامرا به دست معتز بالله، خلیفه عباسی و با سَم به شهادت رسید[۳]. نام مادر آن حضرت سمانه مغربیه و طبق نقل کلینی[۴] سوسن بوده است. القاب آن حضرت: الناصح، المتوکل، النقی، المرتضی است[۵] و معروف‌ترین کنیه آن حضرت ابوالحسن ثالث[۶] است.
امام هادی (ع) در سال ۲۲۰ پس از شهادت پدر بزرگوارش در ۸ سالگی به امامت رسید و مدت امامت آن بزرگوار ۳۳ سال بوده است[۷].[۸]
دلایل امامت
دلایل امامت امام هادی (ع) علاوه بر دلایل و نصوصی که بر امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه وجود دارد از قرار ذیل است:
- مهم‌ترین دلیل امامت امام هادی (ع) تصریح و وصیت پدر بزرگوارش امام جواد (ع) به امامت ایشان است. کلینی[۹] و مفید[۱۰] روایاتی را که در آنها از سوی امام جواد (ع) تصریح به امامت امام هادی (ع) شده آورده‌اند.
- در یکی از این روایات از قول اسماعیل بن مهران آمده است که گفت: چون امام جواد خواست برای نخستین بار از مدینه به بغداد رود هنگام بیرون رفتنش به او عرض کردم فدایت شوم از این راهی که می‌روی بر تو نگرانم، پس از شما امر امامت به که منتقل می‌شود؟ حضرت با روی خندان به جانب من برگشته فرمود: آنچه تو گمان می‌کنی امسال نیست، وقتی معتصم (دومین بار) او را طلبید، پیش او رفته عرض کردم: پس از شما امر امامت با کیست؟ حضرت فرمود: پس از من امامت با پسرم علی است: «الأمر من بعدی إلی ابنی علی»[۱۱].
- صقر بن ابی دلف از حضرت جواد (ع) شنید که می‌فرمود: "امام بعد از من پسرم علی است دستور او دستور من و سخنش سخن من است فرمانبرداری از او فرمانبرداری از من است و امامت پس از او در فرزندش حسن خواهد بود. و بعد از حسن فرزندش قیام کننده به حق و مورد انتظار است"[۱۲].
- خیرانی نقل می‌کند امام جواد (ع) در ایام بیماری به اصحابش پیام داد: "من در می‌گذرم و امر امامت به پسرم علی می‌رسد و او بعد از من بر گردن شما همان حق دارد که من بعد از پدرم بر شما داشتم"[۱۳].
- أمیة بن علی قیسی گوید از امام ابوجعفر ثانی سؤال کردم: بعد از شما چه کسی جانشین است؟ فرمود: «ابنی علی»[۱۴][۱۵]
- نصوص خاص از پیامبر اکرم (ص) بر امامت امام هادی در حدیثی که از سلمان، صحابه بزرگ پیامبر (ص) نقل شده، به طور صریح و روشن به امامت آن حضرت اشاره شده است[۱۶].
- ابن شهرآشوب و امین الاسلام طبرسی و ابوالفتح اربلی اجماع شیعیان به امامت امام هادی (ع) را دلیل محکم و غیر قابل تردید بر صحت امامت ایشان دانسته‌اند[۱۷].
- انحصار وراثت و جانشینی برای امام هادی[۱۸]: زیرا امام جواد (ع) دو پسر به نام‌های علی الهادی و موسی (موسی مبرقع) داشته است. از آنجا که موسی هیچ گاه ادعای امامت نکرد و کسانی را که به امامت ایشان مایل بودند از خود طرد کرد[۱۹]، بنابراین امامت منحصر به امام هادی می‌گردد.
- معجزات و خوارق عادات دلیل دیگر است، که از ایشان نقل شده است. شیخ مفید و ابن شهرآشوب روایات متعددی از طرق مختلف در این مورد ذکر کرده‌اند[۲۰].[۲۱]
پرسش‌های وابسته
منابع
پانویس
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۳۲۷؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۵؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۷.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۸.
- ↑ سبط ابن جوزی، یوسف شمس الدین، تذکرة الخواص، ص۳۶۳؛ مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب، ج۴، ص۸۶؛ ابن شهرآشوب، سید بن محمد، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۴۴۲.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۹۷.
- ↑ کشف الغمة، ج۳، ص۱۶۹.
- ↑ حضرت موسی بن جعفر ابوالحسن اول و امام رضا ابوالحسن ثانی است.
- ↑ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۶۹.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، امامت امام هادی، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج۲، ص۸۵-۸۷.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۴.
- ↑ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۹۸.
- ↑ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۶؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۶۹.
- ↑ «إِنَّ الْإِمَامَ بَعْدِي عَلِيٌّ اِبْنِي، أَمْرُهُ أَمْرِي، وَ قَوْلُهُ قَوْلِي، وَ طَاعَتُهُ طَاعَتِي وَ الْإِمَامَةُ بَعْدَهُ فِي اِبْنِهِ الْحَسَنِ أَمْرُهُ أَمْرُ أَبِيهِ، وَ قَوْلُهُ قَوْلُ أَبِيهِ، وَ طَاعَتُهُ طَاعَةُ أَبِيهِ، ثُمَّ سَكَتَ، فَقُلْتُ لَهُ: يَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ اَلْإِمَامُ بَعْدَ الْحَسَنِ فَبَكَى بُكَاءً شَدِيداً ثُمَّ قَالَ: إِنَّ مِنْ بَعْدِ الْحَسَنِ اِبْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۸؛ کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص ۲۸۳.
- ↑ «إِنِّي مَاضٍ وَ الْأَمْرُ صَائِرٌ إِلَى ابْنِي عَلِيٍّ وَ لَهُ عَلَيْكُمْ بَعْدِي مَا كَانَ لِي عَلَيْكُمْ بَعْدَ أَبِي»؛ کافی، ج۱، ص۳۲۴.
- ↑ کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص ۲۸۴.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، امامت امام هادی، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج۲، ص۸۵-۸۷.
- ↑ قمی، ابوالقاسم علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۴۲؛ بحرانی، سید هاشم، غایة المرام، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ ابن شهرآشوب، سید بن محمد، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۴۰۲؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۳۵۷؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۳، ص۱۹۱.
- ↑ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۵.
- ↑ اشعری، سعد بن عبدالله، المقالات والفرق، ص۹۹.
- ↑ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ج۲، ص۲۸۹- ۲۹۵؛ ابن شهرآشوب، سید بن محمد، مناقب آل ابوطالب، ج۴، ص۲۰۳- ۲۱۲.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، امامت امام هادی، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۴۷۱.