انتظار چه مراحلی دارد؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
انتظار چه مراحلی دارد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
تعداد پاسخ۲ پاسخ

انتظار چه مراحلی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.

پاسخ نخست

ناصر مکارم شیرازی

آیت‌الله مکارم شیرازی نویسنده کتاب «حکومت جهانی مهدی» در این‌باره گفته‌ است:

«انتظار فرج به سه گونه انتظار قلبی، لفظی و عملی است. مرحله اول این است که ما در دل منتظر آن حضرتیم و از نیآمدنشان بی قراریم. انتظار لفظی این است که دعا برای ظهور آن حضرت بکنیم، ولی انتظار عملی آن آمادگی خارجی نسبت به آمدن آن حضرت است. انتظار عملی بسیار مهم است، انتظار قلبی و لفظی آسان است و غالبا هم انجام می‌‌شود. کسی که چنین انتظاری دارد باید هم آماده بشود و هم آماده بکند. باید از نظر روحیات، ایمان، اعمال، عقیده و هم دیگران را آماده کند. بالاترین اعمال شیعه انتظار عملی است»[۱]

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین ایمانی؛
حجت الاسلام و المسلمین محمد باقر فقیه ایمانی، در کتاب «لواء‌الانصار» در این‌باره گفته است:

«انتظار قلبی دارای درجات سه‌گانه است:

  1. آن که یقین داشته باشد ظهور آن حضرت حق است و واقع خواهد شد و آن وعده الهی است که تخلفی در آن نیست، و هر قدر هم در تحقق آن تأخیر شود، مایوس و ناامید نگردد و منکر اصل آن نشود.
  2. آن ظهور را موقت به وقت خاصی نداند که قبل از آن مأیوس از وقوع آن شود.
  3. آن که بر حسب آن چه در روایت است که: "هر صبح و شام منتظر فرج باشید"[۲]. و آن چه در وارد است که: «يَأْتِي بَغْتَةً...» "او هم‌چون شهاب فروزانی ناگهان خواهد آمد"[۳]. و در فقره‌ای از دعا است: ﴿إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا * وَنَرَاهُ قَرِيبًا[۴]. و امثال این‌ها، پس در هر حال و هر زمانی منتظر باشید، یعنی امید وقوع آن را داشته باشید.

درجه اول: این درجه واجب است و حقیقت ایمان به آن بستگی دارد، و نبود آن در باطن امر موجب کفر و ضلالت می‌‌شود، اگر چه به حسب ظاهر محکوم به احکام اسلام باشد، و برای همیشه در آتش با کفار خواهد بود، چون انکار امر امامت است، هر چند در ظاهر اقرار به توحید و رسالت دارد، و دلیل بر آن از آیات و اخبار بسیار زیاد است، چنان‌که به بعضی از آ‌ن اشاره شد. و آن چه از آیات و روایات بعد از ملاحظه وعده‌های الهیه که در بعضی از آیات قرآن[۵] داده شده، استفاده می‌‌شود این است که بر حسب دلیل عقلی و نقلی، کسانی که شایستگی خلافت و وراثت نبویه و ولایت الهیه را دارند، منحصرند به دوازده وجود مقدس که حسب و نسب و اسم و وصف و شخص آنها از جهت پدری و مادری، در اخبار متواتر ذکر شده است، و بعد از ملاحظه آن که آن وعده‌های الهیه تا کنون -برآن وجهی که در آن آیات و ‌آن اخبار است- هرگز در هیچ زمانی نسبت به هیچ کدام از آن دوازده نفر و در حق غیر آنها وقوع نیافته، و دین الهی در کل عالم بر همه دین‌ها غلبه پیدا نکرده که جمیع مردم به آن معترف شده باشند، و به ملاحظه آن که امامان معصوم (ع) همگی تا کنون مظلوم واقع شده و ضعیف شمرده شده‌اند و تمکین و استخلاف و وراثت آنها در زمین با نبود خوف و ترس برای هیچ‌یک تحقق نیافته، پس باید انتظار تحقق آن وعده‌های الهی را به وجود امام مهدی (ع) و نیز برای پدران بزرگوارش بعد از رجعت ایشان به این دنیا، چنانچه در اخبار متواتره بر آن تصریح شده، داشته باشد. و بعد از تأمل منصفانه و بدون تعصب و عناد در این آیات اخبار، واضح و روشن می‌‌شود که انکار و شبهه در امر ظهور و فرج حضرت مهدی و نیز در رجعت پدران گرامیش (ع)، انکار و تشکیک در آیات قرآنی و ادله قطعی نقلی است، و حقیقت کفر و ضلال جز همان انکار امر حق یا تشکیک در آن بعد از وضوح نیست.

درجه دوم: این درجه نیز واجب است، لکن بر وجهی که اگر نباشد موجب فسق است، و آن یأسی است که حرام است و از آن نهی شده است، و این حرمت به مقتضای تکذیب وقاتون (کسانی که وقت برای ظهور تعیین می‌‌کنند) است[۶].

درجه سوم: این درجه مقتضای کمال ایمان است و نبود آن موجب نقصان در ایمان است، پس لازمه کمال ایمان مؤمن آن است که بر حسب احادیث زیادی که در آنها امر فرج را تقریب فرموده‌اند: آن را نزدیک بداند و پیوسته چشم به راه باشد، و باید حال مؤمن مانند حال کسی باشد که خبر آمدن مسافر را به او داده‌اند، و مسافر او در حال بازگشت است، و او با این احتمال که موانع سبب تأخیر در رسیدن او شده، همه روزه انتظار آمدن آن مسافر را دارد. بنابراین، باید برای ظهور آن حضرت و نیز ملاقات با ایشان -به آدابی که ذکر می‌‌شود- ‌مهیا شود، همان‌طور که انسان از برای مسافر عظیم‌القدر تهیه می‌‌بیند»[۷].

پانویس

  1. خبرگزاری رسمی حوزه
  2. «تَوَقَّعُوا الْفَرَجَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً»؛ کافی، ج۱، ص۳۳۳، ح۱.
  3. «كَالشِّهَابِ الثَّاقِبِ»؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۲.
  4. «آنان آن (روز) را دور می‌بینند * و ما آن را نزدیک می‌بینیم» سوره معارج، آیه ۶-۷.
  5. ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳؛ ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند» سوره نور، آیه ۵۵؛ ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
  6. کافی، ج۱، ص۳۸۶، ح۲، ح۳ و ح۵.
  7. فقیه ایمانی، محمد باقر، لواء‌الانصار، ص؟؟.