اهمیت توحید

این مدخل زیرشاخهٔ بحث توحید است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

اهمیت و آثار توحید

بی‌گمان اصل توحید، از جایگاهی والا در میان اصول اعتقادی دینی برخوردار است؛ به گونه‌ای که دیگر اصول اعتقادی، بر این اصل استوار گشته‌اند. بنابر همین حقیقت است که امام علی(ع) بر توحید و نیز آثار و پیامدهای اعتقاد به توحید، بسی ارج می‌نهد و از آن بسیار سخن می‌گوید. در روایتی، آن حضرت از رسول خدا(ص) نقل می‌فرماید: «التَّوْحِيدُ نِصْفُ الدِّينِ»؛ «یکتاپرستی نیمی از دین است». و خود می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ رَفَعَ دَرَجَةَ اللِّسَانِ فَأَنْطَقَهُ بِتَوْحِيدِهِ مِنْ بَيْنِ الْجَوَارِحِ‌»؛ «خداوند در میان اعضای بدن آدمی، مقام زبان را افزون کرده و آن را به توحید گویا نموده است». امام در برخی احادیث، فضیلت و پاداشی بسیار ارجمند برای یکتاپرستی و ایمان به یگانگی خداوند بر شمرده است؛ چنانکه می‌فرماید: هیچ بنده مسلمانی زبان به «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» نمی‌گشاید، مگر آنکه این گفتارش هر سقفی را فرو می‌شکافد، و فرا می‌رود، و به گناهی از او نمیرسد مگر آنکه از میانش بر می‌دارد، و از حرکت باز نمی‌ایستد تا سرانجام به همچون خودی رسد و آرام گیرد.

امام رضا(ع) در پایان حدیث سلسلة الذهب به واسطه علی(ع) از پیامبر اسلام(ص) نقل می‌کند که جبرئیل امین از خداوند متعال نقل کرده است: «من خداوند یگانه‌ام. ای بندگان، مرا بپرستید! بدانید که هر کس مخلصانه «لا إله إلا الله» گوید و نزد من آید، به دژ من درآمده است و هر کس به دژ من درآید، از کیفرم در امان است». از امام رضا(ع) پرسیدند: «ای فرزند رسول خدا، مراد از اخلاص چیست؟» فرمود: «اطاعت از خدا و پیامبرش و سرنهادن به ولایت اهل بیت(ع)». در روایتی دیگر حضرت علی(ع) به نقل از رسول خدا(ص) ثمره اعتقاد به توحید را دخول به بهشت می‌داند و می‌فرماید: «مَنْ مَاتَ وَ لَا يُشْرِكُ بِاللَّهِ شَيْئاً أَحْسَنَ أَوْ أَسَاءَ دَخَلَ الْجَنَّةَ». در جایی دیگر می‌فرماید: «از رسول خدا(ص) شنیدم که درباره آیه ﴿هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ﴾، فرمود: خداوند - عز و جل - می‌فرماید: آن کس را که به توحید گرامی داشتم، جز بهشت پاداشش ندهم». امام در روایاتی دیگر از پیامدهای دیگر توحید سخن گفته است؛ از جمله در خطبه دوم نهج البلاغه می‌فرماید: شهادت می‌دهم که خداوندی جز الله خدای یکتا نیست. یگانه است و بی‌شریک. شهادت می‌دهم؛ شهادتی که خلوصش از آزمون به نیکی برآمده است و باور به آن، با صفای نیت همراه است. همواره بدان چنگ در میزنم تا آنگاه که ما را زنده میدارد و آن را می‌اندوزیم برای روزهای هولناکی که در پیش داریم. چنین شهادتی نشان از عزم استوار ما در ایمان است و سرلوحه نیکوکاری و خشنودی خداوند است و سبب دور شدن شیطان.

بر پایه روایت فوق، برخی از آثار ایمان به یکتایی پروردگار، از قرار زیر است:

1. دستاویز رهایی و وسیله نگهداری است؛
2. ذخیره‌ای است برای رویارویی با سختی‌های آینده؛
3. نشانه استواری ایمان است؛
4. سرلوحه احسان و نیکوکاری است؛
5. مایه خشنودی خداوند متعال است؛
6. وسیله جنگ با شیطان است.

امام در جایی دیگر کلمه اخلاص را بهترین وسیله برای رسیدن به خدا می‌داند: «بهترین وسیله برای آنان که راهی به سوی خدای سبحان می‌جویند، ایمان به خدا و رسول او و جهاد و... کلمه اخلاص ﴿لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ﴾ است که بر فطرت الهی است». نیز در جایی و دیگر به ارتباط میان حقوق مسلمانان و توحید می‌پردازد و می‌فرماید: «خدای تعالی با اخلاص و توحید، ارتباط حقوق مسلمانان را با یکدیگر استوار کرده است». سخن درباره فضیلت، اهمیت و آثار اعتقاد به توحید بیش از این است، لیک مقاله حاضر را گنجایش ذکر همه آنها نیست. از این رو، بحث را به پایان می‌بریم و به دیگر مباحث می‌پردازیم..

معنا و اقسام توحید

توحید چیست؟ این پرسش از آن رو اهمیت می‌یابد که شناخت درست توحید، شرط لازم و ایمان آدمی محسوب می‌شود. در حقیقت، ارزش و آثار توحید نیز، بر درک برای اسلام و ا درست از توحید استوار است که برگرفته از اصول مسلم عقلی و قطعیات کتاب و سنت است. معنای توحید در میان گروه‌های فکری اسلامی - اعم از متکلمان، عارفان و فیلسوفان - به گونه‌های فراوان بیان شده است و این حقیقت، اهمیت موضوع را دو چندان می‌کند. در این فصل در پرتو گفتار گوهرین علی(ع)، معانی مطرح شده درباره توحید را ذکر می‌کنیم و می‌کوشیم به برداشتی صحیح و مقبول از آن دست یابیم. توحید به معنای یگانگی باری تعالی است. این یگانگی از جنبه‌های مختلفی شایسته بررسی است که مهم‌ترین آنها توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی و توحید عبادی است.

منابع

1. سیدان، سید جعفر، مقاله «توحید»، دانشنامه امام علی ج۲