بحث:حضرت ابراهیم در تاریخ اسلامی
ابراهیمS
دومین پیامبر از پیامبران اولوالعزم است. زادگاه پرچم‌دار توحید، شهر «بابل» است. آن حضرت، در دوران حکومت «نمرود بن کنعان» که ادعای خدایی داشت، دیده به جهان گشود. نمرود در زندگی رؤیایی فرورفته بود که ناگهان ستاره‌شناسان، نخستین زنگ خطر را نواخته و گفتند: حکومتت به وسیلۀ کسی که همین محیط زادگاه اوست، سرنگون خواهد شد. افکار خفتهٔ نمرود بیدار شد و پرسید: آیا فرد مورد نظر متولد شده یا نه؟ گفتند: متولد نشده است. وی فرمان جدایی زنان و مردان را - در شبی که مطابق پیش‌بینی و محاسبات نجومی ستاره‌شناسان، نطفهٔ این دشمن سرسخت وی منعقد خواهد شد - صادر کرد. اتفاقاً در همان شب، نطفهٔ ابراهیم منعقد شد و مادر ابراهیم مانند مادر «موسی بن عمران» دوران بارداری را به صورت پنهانی گذراند. پس از وضع حمل، مادر ابراهیم برای حفظ کودک عزیز خود، او را به غاری در کنار شهر برد و روزها و شب‌ها در حد امکان از او سرکشی می‌کرد. این سختگیری‌ها و پیشگیری‌ها به مرور زمان نمرود را آسوده‌خاطر ساخت و یقین کرد که دشمن سرسخت حکومت خود را «با دستور قتل پسر بچه‌ها که قبلاً صادر کرده بود» به قتل رسانده است. ابراهیم سیزده سال در گوشهٔ آن غار که راه ورودی تنگی داشت به سر برد. پس از این مدت، مادر او را بیرون آورد. ابراهیم گام در اجتماع نهاد. چشم نمرودیان به ناشناسی افتاد، مادر ابراهیم گفت: این فرزند من است که پیش از پیش‌گویی منجمان متولد شده است[۱].
ابراهیم از غار بیرون آمد و خود را برای مبارزه در سه جبهه آماده کرد:
- آنهایی که کواکب و ستارگان آسمانی را می‌پرستیدند.
- کسانی که بت‌های تراشیده را عبادت می‌کردند.
- کسانی که افراد را به عنوان خدای خود انتخاب کرده و می‌پرستیدند[۲].
حضور حضرت ابراهیمS در دادگاه بابل به خاطر شکستن بت‌ها در بت‌خانه، یکی از فرازهای مهم تاریخ زندگی این پیامبر بزرگ الهی است.
ابراهیم به جرم شکستن بت‌ها و مادر او به دلیل مخفی نمودن فرزندش، محاکمه می‌شوند و در نهایت دادگاه به سوزاندن قهرمان توحید رأی داد، لکن با عنایت خداوندی و با فرمان 
يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِيمَ
[۳] ابراهیم از آتش نجات پیدا کرد، لکن مجدداً دادگاه بابِل، ابراهیم را محکوم به تبعید نمود.
حرکت ابراهیمS به سمت فلسطین و مصر و استقبال کم‌نظیر آنها «با هدایای مختلف از جمله اهدای کنیزی به نام هاجر و ازدواج حضرت ابراهیم با این کنیز» مأموریت این پیامبر بزرگ الهی برای ساکن نمودن همسرش هاجر و فرزندش اسماعیل در بیابانی سوزان و خالی از سکنه آغاز شد. ساختن بنای کعبه از رویدادهای دیگر و فرازهای مهم تاریخی زندگی اوست.
در شرافت و عظمت این پیامبر بزرگ الهی، همین بس که خداوند متعال ۶۹ بار در قرآن مجید، از او نام برده و در ۲۵ سوره قرآن، سخن از وی به میان آورده[۴] و یک سوره هم به نام ایشان در قرآن وجود دارد و با آیاتی نورانی از شخصیت این پیامبر بزرگ، تجلیل کرده است.
بنابراین شایسته است دربارهٔ شخصیت و منزلت حضرت ابراهیمS به برخی از آیات قرآن که به مدح و ستایش و صفات ارزندهٔ او پرداخته، اشاره شود:
قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ
[۵].- سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِيمَ[۶].
- وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ[۷].
- وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا[۸].
- وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ[۹].
- وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا[۱۰].
قهرمان توحید و نیایش و مبارزه با بت و بت‌پرستی، هفت تقاضا از خداوند مطرح می‌کند، که در هر یک از این دعاها نکات آموزنده‌ای وجود دارد:
- دعا برای استقرار امنیت در شهر مکه؛ به عنوان کانون بزرگ جامعه توحیدی وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا[۱۱]. این آیه نشان می‌دهد که نعمت امنیت، نخستین شرط برای زندگی انسان و سکونت در یک منطقه برای هر گونه عمران و آبادی و پیشرفت و ترقی است.
- دعا برای دور ماندن خود و فرزندان از پرستش بت‌ها؛ به عنوان اساس و برنامه‌های دینی وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ[۱۲].
- دعا برای توجه و تمایل دل‌ها نسبت به فرزندان و پیروان مکتبش؛ بزرگ‌ترین سرمایهٔ انسان اجتماع است فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ[۱۳].
- دعا برای بهره‌مند شدن از انواع ثمرات و نعمت‌های مادی؛ به عنوان مقدمه‌ای برای شکرگزاری وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ[۱۴].
- دعا برای توفیق برپا داشتن نماز؛ به عنوان بزرگ‌ترین پیوند انسان با خدا، نه تنها برای خودش، بلکه برای فرزندانش رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي[۱۵].
- دعا برای پذیرش و استجابت دعای او؛ رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ[۱۶].
- دعا برای آمرزش خود، فرزندان و مؤمنین؛ رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ[۱۷].
حضرت ابراهیمS از خداوند می‌خواهد او را مشمول لطف و آمرزش خود قرار دهد و همچنین پدر و مادرش و همۀ مؤمنان را از این لطف و مرحمت، در روز رستاخیز بهره‌مند سازد. به این ترتیب تقاضاهای حضرت ابراهیم از امنیت شروع و به آمرزش ختم می‌شود. مهم‌تر اینکه خواسته‌ها را نه تنها برای خود میطلبد، بلکه برای دیگران نیز همین تقاضا را دارد[۱۸].[۱۹]
- ↑ تفسیر برهان، ج۱، ص۵۳۵.
- ↑ فروغ ابدیت، ج۱، ص۹۲.
- ↑ «گفتیم: ای آتش! بر ابراهیم سرد و بی‌گزند باش» سوره انبیاء، آیه ۶۹.
- ↑ تفسیر نمونه ج۱، ص۴۴۶.
- ↑ «بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند» سوره ممتحنه، آیه ۴.
- ↑ «درود بر ابراهیم» سوره صافات، آیه ۱۰۹.
- ↑ «و بی‌گمان او در جهان واپسین از شایستگان است» سوره بقره، آیه ۱۳۰.
- ↑ «و خداوند، ابراهیم را دوست (خود) گرفت» سوره نساء، آیه ۱۲۵.
- ↑ «و این‌گونه ما گستره آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم می‌نمایانیم و (چنین می‌کنیم) تا از باورداران گردد» سوره انعام، آیه ۷۵.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم» سوره بقره، آیه ۱۲۴.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان» سوره ابراهیم، آیه ۳۵.
- ↑ «و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بت‌ها دور بدار» سوره ابراهیم، آیه ۳۵.
- ↑ «پس دل‌هایی از مردم را خواهان آنان گردان» سوره ابراهیم، آیه ۳۷.
- ↑ «و به آنها از میوه‌ها روزی فرما باشد که سپاس گزارند» سوره ابراهیم، آیه ۳۷.
- ↑ «پروردگارا! مرا برپادارنده نماز گردان و از فرزندانم نیز» سوره ابراهیم، آیه ۴۰.
- ↑ «پروردگارا! دعای مرا بپذیر!» سوره ابراهیم، آیه ۴۰.
- ↑ «پروردگارا! مرا و پدر و مادرم و مؤمنان را در روزی که حساب برپا می‌شود بیامرز!» سوره ابراهیم، آیه ۴۱.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۳۷۰-۳۷۱.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۵۹.