بحث:زید بن علی بن الحسین

مقدمه

ابوحسین زید بن علی بن حسین بن علی علوی هاشمی مدنی فرزند امام سجاد علی بن الحسینS از مادری ام ولد که مختار به آن امام بخشیده بود، متولد شد. نام زید در تاریخ اسلام با قیام ضد اموی او که اولین نهضت علوی پس از عاشورا است، همراه می‌‌باشد. درباره سال تولدش اختلاف نظر است، اما چون سن او را هنگام شهادت ۴۲ سال دانسته‌اند، می‌‌توان تولدش را حدود ۸۰ه‍ تخمین زد، چنان که ابن حجر این قول را برگزیده است. گویا اختلاف در سال تولد ناشی از اختلاف در سال قیام زید باشد، چون از سال ۱۲۰ تا ۱۲۲ه‍ را زمان حرکت و شهادت او دانسته و برخی محققان سال ۱۲۲ه‍ را ترجیح داده‌اند.

زید در زمان امامت حضرت صادقSو دوران خلافت هشام بن عبدالملک در کوفه قیام کرد، اما همانند بسیاری از حرکت‌های شیعه در کوفه ناکام ماند و زید به شهادت رسید. پس از دستیابی به جسد او، سرش را جدا کرده و بدنش را چهار سال بر دار آویختند.

درباره انگیزه زید و موضع ائمه درباره شخصیت و قیام او سخن فراوان است. آنچه مسلّم است این که امام صادقS و اصحاب او هیچ حمایت علنی از او نکردند، جز یک نفر که در قیام زید شرکت کرد و دستانش را بریدند، گرچه از فقها و محدثان اهل سنت عده زیادی مانند ابوحنیفه، سلمة بن کهیل، یزید بن ابی زیاد و دیگران زید را حمایت کردند.

اگر زید را مدعی امامت هم ندانیم، فرقه زیدیه که پس از او به طور گسترده‌ای در شیعه رواج گرفت نام خود را از او گرفت. این فرقه یکی از اصول خود را قیام به سیف قرار دادند و گاه با ائمه معصومین مخالفت‌های شدیدی داشتند، به طوری که شیخ صدوق، زیدیه را یکی از سرسخت‌ترین فرقه‌های مخالف امامیه می‌‌داند.

زید بن علی را محدثی فقیه و سخنوری پرهیزکار دانسته‌اند که از پدرش امام سجادS و برادرش امام باقرS و همچنین ابان بن عثمان اموی روایت کرده است. از او امام صادقS، عبدالرحمان بن حارث، محمد بن مسلم زهری، ابوخالد واسطی، شعبة بن حجاج و گروهی دیگر روایت کرده‌اند و زید را صاحب تألیفاتی می‌‌دانند که از مشهورترین آنها، کتابی فقهی است که با عنوان «فقه زید الشهید» یا «مجموع الفقه» یا «المجموع الکبیر» از آن یاد می‌‌شود و ابوخالد واسطی راوی آن است. کتاب‌های دیگری نیز از جمله قرائة امیرالمؤمنینS، تفسیر غریب القرآن، مناسک الحج، مظهرالاسماء و مدح الاقل و ذم الاکثر به او منسوب است..

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱