بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)
| بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد صادق ربانی خوراسگانی |
| موضوع | امامت، مهدویت، انتظار |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | 1388 ش |
| تعداد صفحه | ۱۹۲ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۴۱۱-۴۲۹-۸ |
| شماره ملی | ۱۹۵۴۶۹۳ |
بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر ، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی موضوع مهدویت كه به جنبههای اجتماعی انتظار در جامعه ایران می‌پردازد. این کتاب اثر محمد صادق ربانی خوراسگانی است و انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده در تبیین معنای انتظار و فضیلت آن به مسئله امید اشاره كرده و این مفهوم را از منظر قرآن، روایات و اندیشمندان بررسی نموده است. نتیجه امید و انتظار، پویایی اجتماعی است و مباحثی چون ظلمستیزی و حركت برای تشكیل حكومت اسلامی در این راستا مورد توجه قرار گرفته است. تأثیر انتظار در انسجام و همبستگی اجتماعی و پی‌آمدها و آثار آن در كنار بعد مناسكی انتظار و مقولاتی چون جشن‌های نیمه شعبان، جلسات دعای ندبه و حضور در مسجد جمكران مطالب بعدی كتاب است. نویسنده در فصل انتهایی كتاب، مسئله نظارت و كنترل اجتماعی را از سه بعد بررسی نموده است: احساس حضور امام، جامعهپذیركردن انتظار از طریق عوامل گوناگون و راهكارهای مختلف و سرانجام عملی نمودن امر به معروف و نهی از منكر به عنوان عاملی در جهت نظارت اجتماعی»
فهرست کتاب
فصل نخست: امیدبخشی
- امید در آیات و روایات
- امید در کلام اندیشمندان
- تفاوت امید با آرزو و خیالات
- اقسام امید
- عوامل امیدبخشی در جامعه منتظران
- رشد فرهنگ، دانش و ارتباطات
- گسترش امنیت در جامعه
- نزول برکت و رفاه اقتصادی
- امید و انتظار
فصل دوم: پویایی اجتماعی و تحرک‌بخشی
- ۱. ظلم ستیزی
- اصل اول: عدم بیعت با طاغوت‌ها
- اصل دوم: بیزاری از دشمنان
- اصل سوم: عدم تسلط و سلطه کفار و ستمگران بر مسلمانان
- شیوه‌های تأثیر ایدئولوژی بر تسهیل دگرگونی اجتماعی
- الف. نقش اقتداربخشی ایدئولوژی به نظم و راه جدید
- ب. ارائه راهکاری برای هدایت افراد جامعه
- ج. توان و نیروی انگیزه‌مند ساختن افراد
- الف) نهضت تنباکو
- زمینه اجتماعی صدور حکم تحریم تنباکو
- ب) مشروطیت
- شیخ فضل الله نوری
- آیت الله طباطبایی
- رهبران دینی نجف (آخوند خراسانی، حاجی میرزاحسین تهرانی، عبدالله مازندرانی)
- واکنش علمای دینی نجف به استبداد صغیر
- حکم جهاد آیت الله سید عبدالحسین لاری
- رساله‌های دوران مشروطیت
- رساله احیاء الملة آقای شیخ حسین اهرمی بوشهری
- رساله انصافیه اثر مرحوم حاج ملا عبدالرسول کاشانی
- ج) انقلاب اسلامی ایران
- نظر میشل فوکو درباره انقلاب اسلامی ایران و امام زمان (ع)
- تأسیس انجمن و سازمان‌های متأثر از انتظار امام زمان (ع)
- تأسیس انجمن مخفی در بهمن سال ۱۲۸۲ هجری شمسی
- تشکیل گروهی به نام مهدویون
- فدائیان اسلام
- نامه‌ها و تلگراف‌های متأثر از انتظار امام زمان (ع)
- نظر امام خمینی درباره عنایات امام زمان (ع) به این انقلاب
- ۲. حرکت برای تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت امام زمان (ع)
- نقد دو برداشت انحرافی از تشکیل حکومت اسلامی
- برداشت اول
- برداشت دوم
- نقد دیدگاه
- جدایی دین و سیاست و عوامل طرح آن از منظر امام خمینی
- ضرورت حکومت در زمان غیبت کبرا
فصل سوم: انسجام‌بخشی و همبستگی اجتماعی
- تعریف همبستگی اجتماعی
- دین و همبستگی اجتماعی
- عوامل همبستگی از نظر دانشمندان مسلمان
- کارآمدی و تثبیت نظام سیاسی
- تعاون و همکاری
- دشمن‌ستیزی
- استقلال و عزت کشور
- ابعاد همبستگی انتظار امام زمان (ع)
- ولایت فقها (نواب عام) و همبستگی اجتماعی در زمان انتظار
- تداوم رهبری در عصر غیبت برای رسیدن به ظهور امام زمان (ع)
- وظیفه علمای شیعه در عصر غیبت تا ظهور
- ولایت فقها در عصر صفوی
- ولایت فقها در عصر قاجاریه
- رهیافتی بر پارادایم‌های سیاسی شیعه در دوران معاصر
- پارادایم میرزای شیرازی و شیخ فضل الله نوری
- پارادایم آخوند خراسانی و دیگر مجتهدان
- پارادایم امام خمینی
- فرایند تکوین پارادایم امام خمینی
- مرحله اول: همسازی عقلی
- مرحله دوم: تصدی امور در حد مقدور
- مرحله سوم: اتحاد عینی مشیت و مشروعیت
- دستاوردهای پارادایم امام خمینی
- بازشناسی جایگاه سیاست در شریعت
- تعمیم ولایت در حوزه سیاست
- دوره اول
- دوره دوم
- دوره سوم
- دوره چهارم
- بعد مناسکی و همبستگی اجتماعی
- شرکت انبوه مردم در مسجد مقدس جمکران
- برگزاری جلسات متعدد دعای ندبه در صبح‌های جمعه
- جشن‌های نیمه شعبان
- خواندن دعای امام زمان (ع) بعد از نمازهای جماعت در محافل عمومی
- توجه دل‌های شیعه در ایام و روزهای خاص به حضرت
فصل چهارم: نظارت و کنترل اجتماعی
- ۱. احساس حضور
- نمونه‌ای از اوج احساس حضور
- ۲. جامعه‌پذیر کردن انتظار امام زمان (ع)
- الف) تفاوت جامعه‌پذیری با کنترل اجتماعی
- ب) تعریف جامعه‌پذیری
- ج) عوامل جامعه‌پذیری
- جامعه‌پذیری در خانواده ایرانی
- گروه همسالان
- مساجد و نهادهای مذهبی و آموزشی
- وسایل ارتباط جمعی (رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها و مجلات)
- د) راهکارهای کلی جامعه‌پذیری انتظار
- گرامیداشت مراسم نیمه شعبان
- برگزاری مراسم ادعیه خاص آن حضرت
- توجه به اماکن ویژه حضرت (مسجد جمکران و مسهله)
- فرستادن هدیه به نیابت از آن حضرت
- ۳. نظارت و کنترل اجتماعی
- برداشت انحرافیِ گروهی از انتظار
- نقد تفکر انحرافی از انتظار
- امر به معروف و نهی از منکر، عاملی برای نظارت اجتماعی
- تعریف امر به معروف و نهی از منکر از نظر علمای شیعه
- پیش‌فرض‌های امر به معروف و نهی از منکر
- سطوح امر به معروف و نهی از منکر در عصر غیبت
- سطح فردی
- سطح حکومتی
- فرایند اعمال کنترل اجتماعی (امر به معروف و نهی از منکر)
- کارکردهای امر به معروف و نهی از منکر
- انگیزه‌های ترک امر به معروف و نهی از منکر
دربارهٔ پدیدآورنده
