بنی‌سلمان
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
«بنی سلمان بن یشکر» از شاخه‌های قبیله مذحج و در شمار قبایل قحطانی است[۱] که نسب از سلمان بن یشکر بن ناجیة بن مراد می‌‌برند.[۲] از این طایفه جز اطلاعاتی که در ذیل ترجمه برخی از شخصیت‌های بنام این قوم آمده، خبری در دست نیست. بر این اساس، عراق[۳] و به خصوص کوفه[۴] از جمله مساکن این جماعت در دوران اسلامی بوده، چندان که در جریان حوادث دوران حکومت علی(ع)[۵] و نیز قیام عاشورا[۶] از حضور تنی چند از آنان سخن به میان آمده است.
از برجسته‌ترین شخصیت‌ها و رجال این قوم می‌‌توان به نام عبیدة بن عمرو سلمانی اشاره کرد.[۷] او که مکنی به ابومسلم یا ابوعمرو بود،[۸] دو سال قبل از رحلت نبی مکرم اسلام(ص) اسلام آورد اما در دیدار با حضرت توفیقی به دست نیاورد.[۹] عبیده بن عمرو را از کبار تابعین[۱۰] و از بزرگترین فقهای کوفه[۱۱] گفته‌اند و وی را در امر قضاوت، همتای شریح قاضی دانسته‌اند.[۱۲] او در شمار اصحاب عبدالله بن مسعود[۱۳] -بلکه از بارزترین آنها-[۱۴] قرار داشت از این رو از سوی برخی منابع با تعابیری نظیر «یفتنون الناس»[۱۵] مذمت شده‌اند. عبیده در ایام خلافت عمر بن خطاب، مدتی عهده دار منصب قضاوت در کوفه بود.[۱۶] وی در وقایع ایام حکومت علی(ع) نقش پر رنگی ایفا نمود. در جریان جنگ صفین و پیش از حرکت سپاه حضرت به سوی شام، عبیدة بن عمرو و همراهانش که جملگی از یاران ابن مسعود بودند نزد امیرالمؤمنین(ع) رفتند و گفتند: «ما با شما رهسپار می‌‌شویم اما نه در لشکرگاه شما، بلکه اردوگاهی جداگانه برپا خواهیم نمود و در کار شما و شامیان می‌‌نگریم پس هر گاه دیدیم یکی از دو طرف به کاری که بر او حلال نیست، دست یازید یا گردنکشی و ظلمی از او سر زد، بر ضد او وارد کارزار می‌‌شویم». علی(ع) نیز با این سخن موافقت فرمود.[۱۷] عبیده و دیگر قراء کوفه و شام پس از مواجهه دو سپاه در صفین، جهت جلوگیری از جنگ به تکاپو افتادند و بارها بین سپاه معاویه و علی(ع) تردد کردند[۱۸] تا مانع از وقوع جنگ شوند و چون موفقیتی کسب نکردند، عبیده سلمانی همراه با چهار صد تن از قراء کوفه نزد امام(ع) آمدند و ضمن اعتراف به فضل ایشان، گفتند که درباره این جنگ دچار شک و تردید شده‌اند و از حضرت خواستند تا ایشان را از جنگ معاف دارد و آنان را جهت مرزبانی به یکی از مرزها گسیل دارد تا به امر جهاد بپردازند. علی(ع) هم، ایشان را به مرزبانی ری و قزوین فرستاد.[۱۹] عبیدة بن عمرو سلمانی را همچنین از همراهان امام(ع) در جنگ با خوارج در نهروان گفته‌اند.[۲۰] در یکی از مواقف این جنگ، زمانی که امیرالمؤمنین(ع) جهت نبرد با خوارج حرکت کرده بود و در موضعی به سخنرانی ایستاده، حدیثی از پیش گویی رسول خدا(ص) درباره خوارج و اوصاف آنها بیان فرمود، به پا خواست و ضمن تأیید سخنان حضرت، شهادت داد که این سخن را از پیامبر اکرم(ص) شنیده است.[۲۱] در میادین کارگزاری حضرت علی(ع) نیز، برخی منابع از ولایت یافتن عبیده بر منطقه فرات خبر داده‌اند.[۲۲] در منابع شیعی از عبیدة بن عمرو به عنوان یکی از اولیاء و دوستان امام علی(ع) و از خواص اصحاب ایشان[۲۳] یاد شده است.
علاوه بر عبیده سلمانی، از ابودویله حارث بن عبدالله شاعر[۲۴] و حیان بن حارث از اصحاب و یاران امام حسین(ع) و از شهدای واقعه عظیم و دلخراش کربلا،[۲۵] به عنوان دیگر رجال و مشاهیر بنام بنی سلمان بن یشکر نام برده شده است.[۲۶].
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
پانویس
- ↑ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۹۲؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۵۳۷
- ↑ ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۳۴؛ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفه انساب العرب، ج۱، ص۲۹۲؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۱۲۷.
- ↑ محمد عبدالقادر بامطرف، جامع شمل اعلام المهاجرین المنتسبین الی الیمن و قبائلهم، ج۲، ص۵۲۹.
- ↑ ر.ک: ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۱، ص۳۰۴؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۳۲۹.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ص۱۶۵؛ نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۱۵و ۱۸۸-۱۸۹؛ ابن جوزی المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۱۲۲.
- ↑ ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۳۴.
- ↑ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۱۲۷؛ زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۱۱۱. برخی منابع از او با عنوان عبیدة بن قیس سبلمانی یاد کرده‌اند. (ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۵۲؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۴۰.)
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۲۳؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۳۲۸.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۲۳؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۳، ص۴۴۸.
- ↑ نویری، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۲، ص۳۰۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۳، ص۴۴۸.
- ↑ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۴۸۲.
- ↑ ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۱، ص۳۰۴؛ ابن جوزی المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۱۲۲.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۳۲۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۳، ص۴۴۸.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۲۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۳۸۰.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۳۲۹. برخی منابع کلمه «یقرئون» را هم بر «یفتنون» افزوده‌اند. (ابن جوزی المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۱۲۲؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۵، ص۴۸۲.)
- ↑ خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۸۸.
- ↑ نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۱۵.
- ↑ نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۱۸۸-۱۸۹؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۷، ص۲۵۸.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ص۱۶۵.
- ↑ ابن جوزی المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۶، ص۱۲۲.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۷، ص۲۹۰.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۷۶.
- ↑ محمد صالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ج۷، ص۹۶. نیز ر.ک: نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۰۱. شیخ طوسی(ره) هم از عبیده سلمانی به عنوان یکی از راویان و اصحاب علی(ع) نام برده است. (شیخ طوسی، رجال، ص۷۱)
- ↑ ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۳۴.
- ↑ ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۳۴.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.