تأکید بر زیارت امام حسین
بر هر مؤمن، واجب است
محمد بن مسلم از امام باقر نقل کرده است که: پیروان ما را به زیارت قبر حسین (ع)، فرمان دهید که آمدن به آن جا... بر هر باایمانی که امامت او را از سوی خداوند عز و جل باور دارد، واجب است[۱].
عبدالرحمان بن کثیر از امام صادق (ع) اینگونه نقل کرده است: اگر یکی از شما، در تمام روزگارش حج بگزارد، اما حسین بن علی (ع) را زیارت نکند، حقّی از حقوق پیامبر خدا (ص) را وا گذاشته است؛ زیرا حقّ حسین (ع)، فریضه‌ای است از سوی خدای متعال و بر هر مسلمانی، واجب است[۲].[۳]
هر کس حسین (ع) را زیارت نکند، ایمانش ناقص است
محمد بن مسلم از امام باقر (ع) نقل می‌کند: هر کس از پیروان ما که نزد قبر حسین (ع) نیاید، ایمان و دینش ناقص است[۴].
سیف بن عمیر از مردی، از امام صادق نقل کرده است: هر کس ادّعا کند شیعه ماست، اما به زیارت قبر حسین (ع) نیاید تا بمیرد، شیعه ما نیست، و اگر جزو بهشتیان شود، از میهمانان اهل بهشت است[۵].[۶]
هر که از زیارت او محروم باشد، از خیر فراوانی محروم است
داوود حمار از امام صادق نقل کرده است: هر کس قبر حسین (ع) را زیارت نکند، از خیر فراوانی محروم مانده است و یک سال از عمرش کم می‌شود[۷].
از معاویة بن وهب نقل شده است: امام صادق (ع) به من فرمود: «ای معاویه! زیارت قبر حسین (ع) را وا مگذار که هر کس آن را وا گذارد، چنان حسرتی می‌خورد که آرزو می‌کند کاش قبر او (حسین (ع)) نزدش بود»[۸].[۹]
هشدار درباره جفاکاری
حارث اعور از امام علی (ع) اینچنین نقل کرده است: پدر و مادرم، فدای حسین مقتول در پشت کوفه! به خدا سوگند، گویی می‌بینم که انواع حیوانات وحشی، گردن‌هایشان را بر قبرش می‌کِشند و بر او می‌گِریند و شب تا صبح، برای او مرثیه می‌خوانند. پس حال که چنین است، مبادا شما جفا کنید [و او را زیارت نکنید]![۱۰].[۱۱]
زیارت نکردن امام حسین (ع)، نافرمانی از اهل بیت (ع) است
در کتاب تهذیب الأحکام به نقل از حلبی آمده است: به امام صادق (ع) گفتم: فدایت شوم! درباره کسی که می‌تواند حسین (ع) را زیارت کند، اما آن را وا می‌گذارد، چه می‌گویی؟ امام (ع) فرمود: «پیامبر خدا (ص) و ما را نافرمانی کرده و کاری را که به سود اوست، سبُک شِمرده است. هر کس حسین (ع) را زیارت کند، خداوند، در پی حاجت‌های اوست و آنچه از کارهای دنیا که او را اندیشناک کرده، برایش کفایت می‌شود [و حل می‌گردد]. این زیارت، روزی را به سوی بنده می‌کِشد و آنچه را هزینه کرده، جبران می‌کند و گناهان پنجاه ساله‌اش آمرزیده می‌شود و در حالی به سوی خانواده‌اش باز می‌گردد که هیچ گناه و خطایی نیست، جز آنکه از نامه عملش محو می‌شود. و اگر در سفرش بمیرد، فرشتگان، فرود می‌آیند و او را غسل می‌دهند و دری به سوی بهشت، برایش گشوده می‌شود که روحش، از آن وارد می‌شود تا آن گاه که محشور شود، و اگر سالم برسد، دری از روزی بر او گشوده می‌شود و برایش در برابر هر درهمی که هزینه کرده، ده هزار درهم می‌دهند و آن را برایش می‌اندوزند، و چون محشور شود، به او گفته می‌شود: برای تو در برابر هر درهمی، ده هزار درهم است. خداوند، سود تو را در نظر داشته و آن را نزد خود، برایت اندوخته است»[۱۲].[۱۳]
زیارت امام حسین (ع)، عمر را طولانی و ترک آن، عمر را کم می‌کند
در کتاب تهذیب الأحکام به نقل از منصور بن حازِم نقل شده است: شنیدم که امام صادق (ع) یا امام کاظم (ع)]می فرماید: «هر کس، یک سال بر او بگذرد و نزد قبر حسین (ع) نیاید، خداوند، یک سال از عمرش می‌کاهد، و اگر بگویم که گاهی یکی از شما، سی سال پیش از فرا رسیدن اَجَلش می‌میرد، راست گفته‌ام؛ زیرا شما، زیارت او را وا می‌گذارید. پس آن را وا مگذارید تا خداوند، عمرهایتان را طولانی کند و بر روزی‌هایتان بیفزاید، و چون زیارتش را واگذارید، خداوند، از عمرها و روزی‌هایتان می‌کاهد»[۱۴].[۱۵]
سفارش به تکرار زیارت امام (ع)
از ابوحمزه ثمالی نقل است: از امام زین العابدین (ع) درباره زیارت امام حسین (ع) پرسیدم. فرمود: «او را هر روز، زیارت کن، و اگر نتوانستی، هر هفته، و اگر نتوانستی، هر ماه، که هر کس او را زیارت نکند، حقّ پیامبر خدا (ص) را خوار داشته است»[۱۶].
صفوان بن مهران جمال نقل کرده است: به امام صادق (ع) گفتم: کسی که به زیارت امام حسین (ع) می‌آید و باز می‌گردد، کِی دوباره به زیارت بیاید؟ و مردم هر از چند گاه، به زیارتش بروند؟ و تا چه مدّت، اجازه ترک زیارتش را دارند؟ امام (ع) فرمود: «بیشتر از یک ماه، اجازه ندارند [آن را ترک کنند]»[۱۷].
علی بن ابی حمزه از امام کاظم (ع) اینگونه نقل می‌کند: بر امام حسین (ع) جفا مکنید. شخص توانگر، در هر چهار ماه به زیارتش برود و تنگ‌دست، به هر اندازه که توانش را دارد[۱۸].
محمد بن مروان از امام صادق (ع) نقل می‌کند: قبر حسین (ع) را زیارت کنید، حتّی اگر سالی یک بار باشد[۱۹].
در کتاب کامل الزیارات به نقل از صفوان جمال آمده است: از امام صادق (ع) پرسیدم:... کسی که به زیارت امام حسین (ع) می‌آید و باز می‌گردد، دوباره کِی به زیارت او بیاید؟ و مردم، هر چند روز، یک بار به زیارتش بروند؟ و تا چه مدّت، اجازه ترک زیارتش را دارند؟ فرمود: «کسی که نزدیک است، حدّاقل ماهی یک بار؛ اما کسی که دور است، در هر سه سال [، یک بار]»[۲۰].
از محمد بن فیض بن مختار نقل است: از امام صادق (ع)، درباره زیارت ابا عبداللّه الحسین (ع) پرسیده شد که: آیا وقت فضیلتی بهتر از وقت دیگر دارد؟ امام (ع) فرمود: «او را - که خدا بر او درود فرستد - در هر زمان و وقتی زیارت کنید که زیارت او، بهترین چیزی (وسیله تقرّبی) است که قرار داده‌اند. هر کس آن را بسیار به جا آورد، نیکیِ بیشتری به دست آورده است، و هر کس کم به جا آورد، کمتر به دست آورده است. بکوشید که زیارتتان در وقت‌های شریف و بافضیلت باشد که کارهای نیکو در این وقت‌ها، دوچندان پاداش می‌یابند، و آن، وقت‌های فرود فرشتگان برای زیارت حسین (ع) است»[۲۱].[۲۲]
سخنی درباره حکمت تأکید بر زیارت امام حسین (ع) و تکرار آن
تأمّل در روایاتی که تأکید بر زیارت سیّد الشهدا (ع) و تکرار آن دارند، نشان می‌دهد که این عمل، نه تنها دارای جنبه عبادی، بلکه دارای ابعاد عمیق سیاسی است. پیام سیاسی زیارت امام حسین (ع)، خود، ایجاب‌کننده خُرافه‌زُدایی دائم از این حرکت فرهنگی، با هدف زمینه‌سازی برای حاکمیت نظام اصیل اسلامی است بدین‌سان، پیام سیاسی زیارت آن امام (ع)، بسی مهم‌تر و سازنده‌تر از پیام عبادی آن است. در احادیث آمده است که زیارت سیّد الشهدا (ع)، فریضه و بهترین عمل است و امامان (ع) اهل بیت، فضائل و برکات فراوانی برای آن ذکر کرده‌اند و تحمّل هر گونه رنج و مشقّت را در راه زیارت ایشان، روا شمرده‌اند. همچنین، احادیثی نقل شده‌اند که دلالت دارند بر این که اگر کسی می‌تواند، هر روز ایشان را زیارت کند، و اگر نمی‌تواند، هر جمعه، و اگر نمی‌تواند، هر هفته، و اگر نمی‌تواند، هر ماه، و اگر نمی‌تواند، هر چهار ماه، و اگر نمی‌تواند، هر شش ماه، و اگر نمی‌تواند هر سال، و اگر نمی‌تواند، هر سه سال، و اگر نمی‌تواند، هر چهار سال، و در نهایت، هر چه بیشتر زیارت کند، بهتر است. روایاتی نیز ثواب زیارت ایشان را بیش از ثواب زیارت حج و عمره دانسته‌اند و در مورد ترک زیارت امام (ع)، هشدار می‌دهند و امتناع از زیارت ایشان را موجب نقص ایمان، کوتاه شدن عمر، عاقّ اهل بیت (ع) شدن و محرومیت از خیر بسیار می‌دانند. با نگاهی عمیق و همه‌جانبه به این احادیث، در کنار احادیثی که شرط اصلی بهره‌گیری از برکات زیارت امام حسین (ع) را معرفت به حقّ او دانسته‌اند، به روشنی می‌توان دریافت که این احادیث، پیام سیاسی مهمّی برای پیروان و علاقه‌مندان اهل بیت (ع) دارند، و آن، عبارت است از فرهنگ‌سازی و زمینه‌سازی برای تحقّق اهداف بلند عاشورا؛ یعنی حاکمیت ارزش‌های اسلامی به رهبریِ پیشوای مورد نظر خاندان رسالت. بی‌تردید، حضور انبوه زائران سیّد الشهدا (ع) در کنار مزار ملکوتی او، اگر توأم با آگاهی و برنامه باشد و همه ساله افزایش یابد، به تحقّق یافتن اهداف مطلوب اهل بیت (ع) منتهی خواهد شد[۲۳].
منابع
پانویس
- ↑ «مُرُوا شِيعَتَنَا بِزِيَارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ (ع) فَإِنَّ إِتْيَانَهُ... مُفْتَرَضٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ يُقِرُّ لَهُ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ» (تهذیب الأحکام، ج۶، ص۴۲، ح۸۶؛ المزار، مفید، ص۲۶، ح۱).
- ↑ «لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ حَجَّ دَهْرَهُ ثُمَّ لَمْ يَزُرِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ (ع) لَكَانَ تَارِكاً حَقّاً مِنْ حُقُوقِ اللَّهِ وَ حُقُوقِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) لِأَنَّ حَقَّ الْحُسَيْنِ (ع) فَرِيضَةٌ مِنَ اللَّهِ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ» (تهذیب الأحکام، ج۶، ص۴۲، ح۸۷).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۵.
- ↑ «مَنْ لَمْ يَأْتِ قَبْرَ الْحُسَيْنِ (ع) مِنْ شِيعَتِنَا كَانَ مُنْتَقَصَ الْإِيمَانِ مُنْتَقَصَ الدِّينِ» (المزار، مفید، ص۵۶، ح۱).
- ↑ «مَنْ لَمْ يَأْتِ قَبْرَ الْحُسَيْنِ (ع) وَ هُوَ يَزْعُمُ أَنَّهُ لَنَا شِيعَةٌ حَتَّى يَمُوتَ فَلَيْسَ هُوَ لَنَا بِشِيعَةٍ وَ إِنْ كَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَهُوَ مِنْ ضِيفَانِ أَهْلِ الْجَنَّةِ» (کامل الزیارات، ص۳۵۶، ح۶۱۲؛ بحار الأنوار، ج۱۰۱، ص۴، ح۱۵).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۵.
- ↑ «مَنْ لَمْ يَزُرْ قَبْرَ الْحُسَيْنِ (ع) فَقَدْ حُرِمَ خَيْراً كَثِيراً وَ نُقِصَ مِنْ عُمُرِهِ سَنَةٌ» (کامل الزیارات، ص۲۸۵، ح۴۵۸).
- ↑ «يَا مُعَاوِيَةُ لَا تَدَعْ زِيَارَةَ قَبْرِ الْحُسَيْنِ (ع) فَإِنَّ مَنْ تَرَكَهُ رَأَى مِنَ الْحَسْرَةِ مَا يَتَمَنَّى أَنَ قَبْرَهُ كَانَ عِنْدَهُ» (تهذیب الأحکام، ج۶، ص۴۷، ح۱۰۳).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۶.
- ↑ «بِأَبِي وَ أُمِّي الْحُسَيْنَ الْمَقْتُولَ بِظَهْرِ الْكُوفَةِ وَ اللَّهِ لَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْوَحْشِ مَادَّةً أَعْنَاقَهَا عَلَى قَبْرِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الْوَحْشِ يَبْكُونَهُ وَ يَرْثُونَهُ لَيْلًا حَتَّى الصَّبَاحِ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَإِيَّاكُمْ وَ الْجَفَاءَ» (کامل الزیارات، ص۱۶۵، ح۲۱۴؛ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۰۵، ح۹).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۶.
- ↑ «قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا تَقُولُ فِيمَنْ تَرَكَ زِيَارَةَ الْحُسَيْنِ (ع) وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى ذَلِكَ قَالَ إِنَّهُ قَدْ عَقَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) وَ عَقَّنَا وَ اسْتَخَفَّ بِأَمْرٍ هُوَ لَهُ وَ مَنْ زَارَهُ كَانَ اللَّهُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَ كُفِيَ مَا أَهَمَّهُ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ إِنَّهُ يَجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَى الْعَبْدِ وَ يُخْلِفُ عَلَيْهِ مَا يُنْفِقُ وَ يُغْفَرُ لَهُ ذُنُوبُ خَمْسِينَ سَنَةً وَ يَرْجِعُ إِلَى أَهْلِهِ وَ مَا عَلَيْهِ وِزْرٌ وَ لَا خَطِيئَةٌ إِلَّا وَ قَدْ مُحِيَتْ مِنْ صَحِيفَتِهِ فَإِنْ هَلَكَ فِي سَفْرَتِهِ نَزَلَتِ الْمَلَائِكَةُ فَغَسَّلَتْهُ وَ فُتِحَ لَهُ بَابٌ إِلَى الْجَنَّةِ يَدْخُلُ عَلَيْهِ رَوْحُهَا حَتَّى يُنْشَرَ وَ إِنْ سَلِمَ فُتِحَ لَهُ الْبَابُ الَّذِي يَنْزِلُ مِنْهُ رِزْقُهُ وَ يُجْعَلُ لَهُ بِكُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ وَ ذُخِرَ ذَلِكَ لَهُ فَإِذَا حُشِرَ قِيلَ لَهُ لَكَ بِكُلِّ دِرْهَمٍ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ إِنَّ اللَّهَ نَظَرَ لَكَ فَذَخَرَهَا لَكَ عِنْدَهُ» (تهذیب الأحکام، ج۶، ص۴۵، ح۹۶؛ کامل الزیارات، ص۲۴۶، ح۳۶۶).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۷.
- ↑ «سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ أَتَى عَلَيْهِ حَوْلٌ لَمْ يَأْتِ قَبْرَ الْحُسَيْنِ (ع) نَقَصَ اللَّهُ مِنْ عُمُرِهِ حَوْلًا وَ لَوْ قُلْتُ إِنَّ أَحَدَكُمْ يَمُوتُ قَبْلَ أَجَلِهِ بِثَلَاثِينَ سَنَةً لَكُنْتُ صَادِقاً وَ ذَلِكَ أَنَّكُمْ تَتْرُكُونَ زِيَارَتَهُ فَلَا تَدَعُوهَا يَمُدُّ اللَّهُ فِي أَعْمَارِكُمْ وَ يَزِيدُ فِي أَرْزَاقِكُمْ وَ إِذَا تَرَكْتُمْ زِيَارَتَهُ نَقَصَ اللَّهُ مِنْ أَعْمَارِكُمْ وَ أَرْزَاقِكُمْ» (تهذیب الأحکام، ج۶، ص۴۳، ح۹۱؛ المزار، مفید، ص۳۲، ح۱).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۸.
- ↑ «سَأَلْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ (ع) عَنْ زِيَارَةِ الْحُسَيْنِ (ع) فَقَالَ: زُرهُ كُلَّ يَوْمٍ، فَإِنْ لَمْ تَقْدِرْ فَكُلَّ جُمْعَةٍ، فَإِنْ لَمْ تَقْدِر فَكُلَّ شَهْرٍ، فَمَنْ لَمْ يَزُرهُ فَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحَقِّ رَسُولِ اللَّهِ (ص)» (فضل زیارة الحسین (ع)، ص۴۲، ح۱۵).
- ↑ «قُلْتُ لِلصَّادِقِ (ع): مَنْ يَأْتِيهِ [أَیِ الْإِمَامَ الْحُسَیْنَ (ع)] زَائِراً ثُمَّ يَنْصَرِفُ مَتَى يَعُودُ إِلَيْهِ وَ فِي كَمْ يَوْمٍ يُؤْتَى وَ كَمْ يَسَعُ النَّاسَ تَرْكُهُ قَالَ لَا يَسَعُ أَكْثَرَ مِنْ شَهْرٍ» (کامل الزیارات، ص۴۹۴، ح۷۶۳؛ الدروع الواقیة، ص۷۴).
- ↑ «لَا تَجْفُوهُ [الْإِمَامَ الحُسَيْنَ (ع)] يَأْتِيهِ الْمُوسِرُ فِي كُلِّ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ وَ الْمُعْسِرُ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا» (کامل الزیارات، ص۴۹۱، ح۷۵۷؛ بحار الأنوار، ج۱۰۱، ص۱۴، ح۱۱).
- ↑ «زُورُوا قَبْرَ الْحُسَيْنِ(ع) وَ لَوْ فِي كُلِّ سَنَةٍ مَرَّةً» (کامل الزیارات، ص۴۹۳، ح۷۶۲).
- ↑ «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع)... فَمَنْ يَأْتِيهِ [أَيِ الْإِمَامَ الحُسَيْنَ (ع)] زَائِراً ثُمَّ يَنْصَرِفُ فَمَتَى يَعُودُ إِلَيْهِ وَ فِي كَمْ يَوْمٍ يُؤْتَى وَ فِي كَمْ يَسَعُ النَّاسَ تَرْكُهُ قَالَ أَمَّا الْقَرِيبُ فَلَا أَقَلَّ مِنْ شَهْرٍ وَ أَمَّا بَعِيدُ الدَّارِ فَفِي كُلِّ ثَلَاثِ سِنِينَ فَمَا جَازَ الثَّلَاثَ سِنِينَ» (کامل الزیارات، ص۴۹۵، ح۷۶۷؛ الدروع الواقیّة، ص۷۴).
- ↑ «أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ زِيَارَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ (ع) فَقِيلَ هَلْ فِي ذَلِكَ وَقْتٌ هُوَ أَفْضَلُ مِنْ وَقْتٍ فَقَالَ زُورُوهُ (ص) فِي كُلِّ وَقْتٍ وَ فِي كُلِّ حِينٍ فَإِنَّ زِيَارَتَهُ (ع) خَيْرُ مَوْضُوعٍ فَمَنْ أَكْثَرَ مِنْهَا فَقَدِ اسْتَكْثَرَ مِنَ الْخَيْرِ وَ مَنْ قَلَّلَ قُلِّلَ لَهُ وَ تَحَرَّوْا بِزِيَارَتِكُمُ الْأَوْقَاتَ الشَّرِيفَةَ فَإِنَّ الْأَعْمَالَ الصَّالِحَةَ فِيهَا مُضَاعَفَةٌ وَ هِيَ أَوْقَاتُ مَهْبِطِ الْمَلَائِكَةِ لِزِيَارَتِهِ» (الإقبال، ج۱، ص۴۵).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۴۸.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۸۵۱.