تحریر رقبه در فقه سیاسی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث تحریر رقبه است. تحریر رقبه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تحریر رقبه در قرآن - تحریر رقبه در حدیث - تحریر رقبه در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• تحریر رقبه: آزادسازی و آزاد کردن برده. اصل آن "حُرّ" به معنای آزاد در مقابل بردگی.
• ﴿وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ﴾.
• یکی از کفارات در حقوق کیفری اسلام، آزاد کردن برده (تحریر رقبه) است. قرآن کریم به مواردی از آن تصریح می‌کند:

1. قتل نفس﴿وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ﴾؛
2. شکستن سوگندهای آگاهانه﴿لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِنْ يُؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الْأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ﴾؛
3. رجوع در ظهار (نوعی طلاق)﴿وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ﴾.

• علامه طباطبایی در کفاره قتل نفسِ غیر عمدی که آزاد کردن بنده است، می‌نویسد: از این حکم روشن می‌شود که اسلام حیات را در آزادی و حرّیت می‌داند و بندگی و بردگی را نوعی مرگ به شمار می‌آورد؛ لذا زمانی که یک انسان کشته می‌شود، باید برده‌ای آزاد گردد تا نقصان و خلأ اجتماعی ناشی از نبود یک فرد در جامعه رفع شود.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم