تفسیر التحریر و التنویر (کتاب)
تفسیر التحریر و التنویر کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم میباشد. این کتاب اثر محمد طاهر بن محمد بن محمد طاهر بن عاشور تونسی مشهور به ابن عاشور است و انتشارات مؤسسه التاریخ العربی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| تفسیر التحریر و التنویر | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | محمد طاهر بن محمد بن محمد طاهر بن عاشور تونسی مشهور به ابن عاشور |
| ناشر | انتشارات مؤسسه التاریخ العربی |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۲۰ ق، ۱۳۷۹ ش |
| تعداد جلد | ۳۰ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم، جلد دهم، جلد یازدهم، جلد دوازدهم، جلد سیزدهم، جلد چهاردهم، جلد پانزدهم، جلد شانزدهم، جلد هفدهم، جلد هجدهم، جلد نوزدهم، جلد بیستم، جلد بیست و یکم، جلد بیست و دوم، جلد بیست و سوم، جلد بیست و چهارم، جلد بیست و پنجم، جلد بیست و ششم، جلد بیست و هفتم، جلد بیست و هشتم، جلد بیست و نهم، جلد سی‌ام |
دربارهٔ کتاب
تفسیر «التحریر و التنویر» به زبان عربی از محمد طاهر بن عاشور است که مؤلف، در اصل آن را به نام «تحریر المعنی السدید و تنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب الحمید» نام‌گذاری کرده و سپس به صورت کوتاه‌تر آن را «التحریر و التنویر من التفسیر» نامیده است.
ابن عاشور از عالمان برجسته مالکی مذهب است که در سال ۱۲۹۶ ق در مغرب عربی (تونس) چشم به جهان گشوده و تحصیلاتش را در دانشگاه زیتونه و الازهر به پایان رساند و در محضر استاد محمد عبده درس آموخت و به مقام اِفتاء رسید و سال‌ها به تدریس فقه و تفسیر پرداخت و سرانجام در سال ۱۳۹۳ ق چشم از جهان فروبست. او از فقیهان بزرگ عصر خود در تونس بود که به عنوان مرجع دینی مالکیان و داعیان اصلاحات اجتماعی شناخته می‌‌شد و مقالات فراوانی از خود بر جای گذاشت که در مجلات معتبر تونس و مصر انتشار یافته است.
او در تألیف این اثر، بیشتر تفاسیر مشهور را مورد بررسی و مطالعه قرار داده که از همه بیشتر تفسیر الکشاف زمخشری، المحرر الوجیز ابن عطیه، مفاتیح الغیب فخر رازی، روح المعانی آلوسی، انوار التنزیل قاضی بیضاوی، تفسیر ابی السعود، تفسیر قرطبی و تفسیر طبری را میتوان نام برد.
از ویژگی‌های بارز این اثر تدبر توأم با عقلانیت، جامع نگری، تفسیر قرآن به قرآن، توجه به نکات بلاغی، تبیین تناسب آیات و اهداف آنها، عنایت به جنبه‌های اجتماعی آیات و عصری بودن آن است. او در آغاز تفسیر به بیان ده مقدمه عالمانه میپردازد و در هر یک از آنها به وضوح، حق مطلب را بیان کرده و خواننده را به اهمیت تفسیر و نقش اساسی آن در تبیین قرآن کریم یادآور می‌شود. این مقدمات عبارتند از:
- مفهوم تفسیر و تأویل
- استمداد از علم تفسیر
- معنای تفسیر صحیح و تفسیر به رأی
- هدف مفسر
- نقش اسباب نزول در تفسیر
- نقش قراءات گوناگون در تفسیر
- تفسیر داستان‌های قرآن
- نام قرآن و آیات و سوره‌ها و ترتیب آنها
- ظرفیت جملات قرآن در داشتن معانی واقعی آن
- درباره اعجاز قرآن. در این اثر از مباحث بی‌فایده و روایات اسرائیلیات شدیداً پرهیز شده و توجه به «عقل» در آن بیش از «نقل» لحاظ شده و از نقل روایات ضعیف و خرافی دوری گزیده است.
عمده امتیاز این تفسیر «عصری بودن»، «عقلانی بودن» و «نثر روان و ادیبانه» آن است. از آنجا که او فقیهی جامع و چیره دست است در تفسیر آیات الاحکام به ابعاد و زوایای فقهی آیات و وجود محتملات و برداشت‌های گوناگون نیز توجه ویژه‌ای نموده و میتوان گفت بحث‌های عالمانه را جایگزین تعصب‌های بی‌اساس نموده است.
این اثر از جهت شیوه عقلانی و روش تفسیر قرآن با قرآن و رعایت اخلاق و ادب نقد، با تفسیر المیزان قابل مقایسه است هر چند که بحث‌های کلامی آن کوتاه و به دور از مباحث فلسفی محض است و مباحث فقهی آن نیز، به مراتب بیشتر است. جنبه‌های اجتماعی و عقلانی بودن این تفسیر، این اثر را از دیگر تقسیرهای اهل سنت که بیشتر گرایش سَلفی و اشعری‌گری دارند ممتاز میدارد و وجود چنین تفاسیری در میان برادران اهل سنت را باید سرآغاز تحولی مثبت ارزیابی نمود و آن را به فال نیک گرفت و در ترجمه آن به زبان‌های گوناگون به‌ویژه به زبان فارسی همت گماشت[۲][۳]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ کتابخانه مدرسه فقاهت
- ↑ التحریر والتنویر، ابن‌عاشور، بیروت، مؤسسه التاریخ، ۱۴۲۰ق.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر التحریر و التنویر»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام ج۴، ص:۱۴۵۶