دیدگاه فرهنگی اجتماعی درباره امام مهدی چیست؟ (پرسش)
| دیدگاه فرهنگی اجتماعی درباره امام مهدی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
دیدگاه فرهنگی اجتماعی درباره امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقای دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی، در کتاب «چشم به راه» در این‌باره گفته است:
«این دیدگاه با پذیرش همه مبانی و اصولی که در دیدگاه کلامی - تاریخی در زمینه تولد، غیبت و ظهور آخرین حجت الهی، حضرت مهدی S پذیرفته شده و بر اساس برهان‌‌ها و شواهد قطعی و تردیدناپذیر عقلی و نقلی به اثبات رسیده است، می‌کوشد موضوع مهدویت و انتظار را به عنوان مبنایی برای پی‌ریزی همه مناسبات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مسلمانان در عصر غیبت؛ طرحی برای رهایی جوامع اسلامی از تارهای درهم تنیده فرهنگ و مدنیت مغرب زمین و راهکاری برای گذر همه اهل ایمان از فتنه‌ها و آشوب‌های آخر الزمان مطرح سازد.
پیش از پرداختن به مهم‌ترین ویژگی‌های دیدگاه فرهنگی - اجتماعی باید نکاتی را به عنوان مقدمه یادآور شویم: در معارف شیعی، برخلاف دیگر ادیان و مذاهب، منجی موعود تنها به عنوان شخصیتی مربوط به آینده که در آخرالزمان، زمین را از هرگونه بی‌عدالتی و نابرابری پیراسته می‌سازد، مطرح نیست، بلکه او شخصیتی است فرا زمانی که سه زمان گذشته، حال و آینده را به هم پیوند می‌دهد. امام مهدی S از یک سو، شخصیتی تاریخی و مربوط به گذشته است؛ زیرا بر اساس قرائن و شواهد تاریخی انکارناپذیر، در زمان و مکان مشخص و از نسل و تبار شناخته شده به دنیا آمده و رویدادهای مختلف تاریخی را رقم زده است. از دیگر سو، این امام، شخصیتی است مربوط به زمان حال؛ زیرا به موجب نصوص فراوان، حجت خداوند بر بندگان در عصر حاضر و امام زمان شیعیان است و مردم در زمان حال نیز وظایف و تکالیف مشخصی در برابر او دارند. سرانجام اینکه امام مهدی S همچون موعود دیگر ادیان، شخصیتی مربوط به زمان آینده است؛ زیرا بنا بر روایات بی شماری که از پیامبر اکرم a و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نقل شده است، او جهان را پس از آنکه از ستم پر شده باشد، از عدل و داد آکنده می‌سازد و آینده بشر را رنگ و بویی خدایی می‌دهد.
بر این اساس می‌توان گفت همچنان‌که محدود کردن شخصیت امام مهدی S به زمان گذشته و تنها از موضوع‌هایی مانند تاریخ غیبت صغرا و غیبت کبرا و نواب اربعه سخن گفتن، جفایی آشکار به این شخصیت است، محدود کردن آن حضرت به زمان آینده و معرفی کردن ایشان تنها به عنوان منجی موعود و کسی که فقط در آینده نامعلوم منشأ تحولاتی در جوامع انسانی خواهد بود، سستمی بزرگ به حجت خدا و امام حی و شاهد و ناظر است. بنابراین، تنها زمانی می‌توان به شناختی جامع از شخصیت امام مهدی S و اندیشه مهدویت و انتظار شیعی دست یافت که جایگاه و نقش این شخصیت و اندیشه را در سه زمان گذشته، حال و آینده بررسی کنیم. همچنین در کنار توجه به ریشه‌های تاریخی اندیشه مهدویت، رسالتی را که در عصر حاضر در برابر آن امام بزرگوار بر عهده داریم، به فراموشی نسپاریم و در عصر غیبت تمام تلاش خود را برای کسب رضایت آن حضرت و دوری از ناخشنودی ایشان، به کار بندیم.
شاید بتوان گفت معنای "معرفت امام زمان S" که پیامبر اکرم a و امامان معصوم (ع) این همه در روایات بر آن تأکید کرده و دست نیافتن به آن را برابر با مرگ جاهلی دانسته‌اند، چیزی جز این نیست؛ زیرا معرفت امام زمان S آن گاه می‌تواند ما را از مرگ جاهلی برهاند که بتوانیم با شناسایی امام عصر خود، از هدایت‌هایش بهره‌مند شویم و اوامر و نواهی او را پاس داریم. در غیر این صورت، صرف اینکه بدانیم چه کسی در عصر حاضر، امام ماست بی‌آنکه این امام در زندگی و فعل و ترک ما نقشی داشته باشد، نمی‌تواند مایه نجات و رستگاری باشد.
دیدگاه فرهنگی - اجتماعی، با این نگرش به انتظار شکل گرفته و نگاهی متفاوت را نسبت به آنچه تاکنون در زمینه فرهنگ مهدوی وجود داشته، مطرح کرده است. اگر بخواهیم به شاخص‌ترین اندیشمندانی اشاره کنیم که بر اساس دیدگاه فرهنگی - اجتماعی به تحلیل و بررسی اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار پرداخته و تلاش کرده‌اند با طرح این اندیشه، راهی برای خروج شیعیان از بن‌بست‌های عصر غیبت بیایند، به جرئت می‌توانیم بگوییم در طول یازده قرنی که از آغاز غیبت کبرای امام عصر S می‌گذرد، هیچ فقیه، متکلم، فیلسوف و مصلح اجتماعی به اندازه امام خمینی به این دیدگاه اهتمام نداشته و در این زمینه اثرگذار نبوده است.
امام خمینی با طرح اندیشه تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت و تلاش خستگی‌ناپذیر در راه تحقق این اندیشه، معنا و مفهوم تازه‌ای به "انتظار" بخشید و تعریفی نو از رسالت و تکلیف شیعیان در برابر حجت خدا ارائه داد[۱]»[۲].
پانویس
- ↑ در فصل پنجم این کتاب در این زمینه بیشتر سخن خواهیم گفت.
- ↑ شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۹۹.