رابطه علم غیب با علوم غریبه چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
رابطه علم غیب با علوم غریبه چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلیعلم غیب

رابطه علم غیب با علوم غریبه چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «رابطه علم غیب با رویدادهای فراحسی و خارق‌العاده چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

پاسخ نخست

شاکر

حجت الاسلام و المسلمین دکتر شاکر در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «منابع علم امام در قرآن و روایات» در این‌باره گفته‌ است:

«مراد از غیب در اصطلاح، غیبی است که شناخت آن بدون توسل به دلیل، علل و اسباب عادی تحقق پذیرد، اما اطلاع یافتن از غیب از شیوه‌های عادی و اسباب طبیعی مثل خبر دادن از خسوف و کسوف و... هر چند علم به غیب است و شناخت به امری غائب از حس عموم انسان‌هاست، لکن این آگاهی علم به غیب در اصطلاح قرآن و حدیث گفته نمی‌شود، چنین آگاهی و شناختی را خداوند سبحان به تمامی کسانی که راه و شیوه آن را بیاموزند اجازه فرموده، و این نوع آگاهی در سایۀ آموزش و رقابت علمی محقق می‌گردد و دلیلی بر وصول به خدا و عوالم غیبی آگاهِ از این امور نیست، بلکه تنها می‌تواند دلیل نبوغ و تخصص در یک امر و یا اموری باشد. به بیان دیگر: مراد از علم به غیب علم حضوری و ارادی است، نه دانش‌هایی که از راه دلائل و حواس ظاهری و فنون اکتسابی به‌دست می‌آیند زیرا تنها تابع علل و اسباب عادی خود هستند و آن علل اختصاص به کسی ندارد، لذا در اینگونه از دانش‌ها مردم با هم شریکند. بر خلاف قسم اول که در صورت پذیرش امکان علم به غیب، خداوند علام الغیوب آن را به کسی که بخواهد و برگزیند عطا می‌نماید»[۱].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین مدقق؛
حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالحکیم مدقق در مقاله «علم غیب از منظر قرآن و سنت» در این‌باره گفته است:

«مفهوم علم روشن است. غیب به معنای پنهان در برابر شهادت به معنای پیداست. این واژه در مورد چیزی به کار می‌رود که نهان از ادراک ظاهری و یا ادراک باطنی بشر عادی باشد. از این رو آگاهی از غیب را که ادراک باطنی غیر عادی است، آگاهی سوم نیز گفته‌اند. غیب یک معنای نسبی دارد و دارای مراتب مختلف است:

  • مرتبه اولش این است که چیزی به حس و تجربه نگنجد بلکه از راه عقل و ادراک باطنی شناخته شود از قبیل خدا قیامت وحی آسمانی و... چنانکه همین معنا در آیه کریمه الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ[۲] مقصود است این مرتبه از معنای غیب موضوع بحث نیست.
  • مرتبه دوم از معنای غیب که موضوع بحث را تشکیل می‌دهد این است که حتی دور از دسترس عقل و ادراک باطنی بشر عادی باشد و ازراه اسباب عادی و مجاری علمی به دست نیاید.
بنابراین آگاهی علمی از اسرار نهان افراد و حوادث پشت پرده علم غیب نیست چه از طریق علوم جدید از قبیل تله پاتی و ذهن خوانی باشد یا از طریق علوم غریبه از قبیل رمل، جفر، استخدام جن و... علم غیب علم خدادادی است که از راه وحی الهام و رؤیای صادقه و... به دست می‌آید»[۳]
۲. حجت الاسلام و المسلمین پیشگر؛
حجت الاسلام و المسلمین امید پیشگر در بیاناتی با عنوان «علم امام به شهادت و شبهه خودکشی» در این‌باره گفته است: «علم غیب را ما این‌گونه تعریف می‌کنیم: علم به اموری که از دسترس علوم "غریبه و غیر غریبه" و حواس عادی و معمول بشر خارج است. چنین علمی را فقط خداوند متعال دارد و بس.[۴] اما آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که نشان می‌دهد این علم را خداوند متعال در اختیار دیگران هم قرار داده است. سر سلسله این افراد که به لطف الهی از غیب مطلع شده است رسول خدا a است.[۵] امامان معصوم (ع) نیز به تعلیم الهی و یا از طریق پیامبر a این علوم را دریافت کرده و به یکدیگر منتقل می‌کنند»[۶]
۳. پژوهشگران مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی.
پژوهشگران «مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی» در پاسخ به این پرسش آورده‌اند: «استفاده از برخی علوم غریبه. مثلا برخی انسان‌ها به جهت قوی شدن نفس خود، از برخی علوم غریبه مانند علم رمل و جفر استفاده می‌کنند و از برخی وقایع که در مکان‌ها و زمان‌های دیگر روی می‌دهد، مطلع می‌شوند. البته بايد دانست كه دريافت جواب صحيح از رمل، علاوه بر علم، محتاج به تصفيه نفس و تجمع قوى و آمادگى براى افاضات غيبيه است و اگر نباشد، بی‌‏نتيجه است‏. البته در این علم نیز، نمی‌توان نسبت به حوادث آینده اطلاعی کسب کرد و مربوط به حوادث و رویدادهای هم زمان است»[۷].

پرسش‌های مصداقی همطراز

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

پانویس

  1. شاکر، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص۱۱۹.
  2. همان کسانی که غیب را باور می‌دارند؛ سوره بقره، آیه: ۳.
  3. علم غیب از منظر قرآن و سنت
  4. آیه۵۹، انعام و آیه ۶۵ نمل.
  5. آیه۴۴،آل عمران؛ آیه۱۰۲، یوسف.
  6. وبگاه تبیان
  7. مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی.