آیاتی که موافقان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
| آیاتی که موافقان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
آیاتی که موافقان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
فهرست آیات (بدون توضیح)
- آیه ۷ سوره آل عمران: ﴿هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ﴾[۱]
- آیه ۴۴ سوره آل عمران: ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُون أَقْلامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ﴾[۲]
- آیه ۴۹ سوره هود: ﴿تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ﴾[۳]
- آیه ۱۰۲ سوره یوسف: ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُواْ أَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ﴾[۴]
- آیه ۴۹ سوره آل عمران: ﴿وَرَسُولاً إِلَی بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَی بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ﴾[۵]
- آیه ۳ سوره تحریم: ﴿وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَن بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنبَأَكَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ﴾[۶]
- آیه ۱۴ سوره بقره: ﴿وَإِذَا لَقُواْ الَّذِينَ آمَنُواْ قَالُواْ آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُواْ إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُونَ﴾[۷]
- آیه ۱۱۹ و ۱۲۰ سوره آل عمران: ﴿هَاأَنتُمْ أُولاء تُحِبُّونَهُمْ وَلاَ يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُواْ آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّواْ عَلَيْكُمُ الأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُواْ بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُواْ بِهَا وَإِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لاَ يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ﴾[۸]
- آیه ۸۹ سوره نساء: ﴿وَدُّواْ لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُواْ فَتَكُونُونَ سَوَاء فَلاَ تَتَّخِذُواْ مِنْهُمْ أَوْلِيَاء حَتَّىَ يُهَاجِرُواْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَلاَ تَتَّخِذُواْ مِنْهُمْ وَلِيًّا وَلاَ نَصِيرًا﴾[۹]
- آیه ۱ سوره منافقون: ﴿إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ﴾[۱۰]
- آیه ۲۷ سوره فتح: ﴿لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لا تَخَافُونَ﴾[۱۱]
- آیه ۲ تا ۴ سوره روم: ﴿غُلِبَتِ الرُّومُ فِي أَدْنَى الأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ﴾[۱۲]
- آیه ۱ تا ۵ سوره مسد: ﴿تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ سَيَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ﴾[۱۳]
- آیه ۱۶ سوره نمل: ﴿وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّيْرِ﴾[۱۴]
- آیه ۶۵ سوره کهف: ﴿فَوَجَدَا عَبْدًا مِّنْ عِبَادِنَا آتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا﴾[۱۵]
- آیه ۱۰۱ سوره یوسف: ﴿رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ أَنتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ﴾[۱۶]
- آیه ۴۱ سوره یوسف: ﴿يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْرًا وَأَمَّا الآخَرُ فَيُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّيْرُ مِن رَّأْسِهِ قُضِيَ الأَمْرُ الَّذِي فِيهِ تَسْتَفْتِيَانِ﴾[۱۷]
- آیه ۴۷ تا ۴۹ سوره یوسف: ﴿قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَبًا فَمَا حَصَدتُّمْ فَذَرُوهُ فِي سُنبُلِهِ إِلاَّ قَلِيلاً مِّمَّا تَأْكُلُونَ * ثُمَّ يَأْتِي مِن بَعْدِ ذَلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ يَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلاَّ قَلِيلاً مِّمَّا تُحْصِنُونَ * ثُمَّ يَأْتِي مِن بَعْدِ ذَلِكَ عَامٌ فِيهِ يُغَاثُ النَّاسُ وَفِيهِ يَعْصِرُونَ﴾[۱۸]
- آیه ۶ سوره یوسف: ﴿كَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ﴾[۱۹]
- آیه ۹۳ سوره یوسف: ﴿اذْهَبُواْ بِقَمِيصِي هَذَا فَأَلْقُوهُ عَلَى وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا﴾[۲۰]
- آیه ۶۴ سوره هود: ﴿وَيَا قَوْمِ هَذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ وَلاَ تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ قَرِيبٌ﴾[۲۱]
- آیه ۲۶ و ۲۷ سوره نوح: ﴿وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لا تَذَرْ عَلَى الأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا * إِنَّكَ إِن تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلا يَلِدُوا إِلاَّ فَاجِرًا كَفَّارًا﴾[۲۲]
- آیه ۱۸ و ۱۹ سوره نمل: ﴿حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لا يَشْعُرُونَ * فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّن قَوْلِهَا﴾[۲۳]
- آیه ۴۳ سوره رعد: ﴿...قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾[۲۴]
- آیه ۴۵ سوره احزاب: ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا﴾[۲۵]
- آیه ۱۴۳ سوره بقره: ﴿وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا﴾[۲۶]
- آیه ۴۱ سوره نسا: ﴿فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِن كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلاء شَهِيدًا﴾[۲۷]
- آیه ۱۰۵ سوره توبه: ﴿وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ﴾[۲۸]
- آیه ۷۵ سوره انعام: ﴿وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ﴾[۲۹]
- آیه ۹۴ سوره یوسف: ﴿إِنِّي لأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ﴾[۳۰]
- آیه ۷ سوره قصص: ﴿وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلا تَخَافِي وَلا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ﴾[۳۱]
- آیه ۴۵ و ۴۶ سوره آل عمران: ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلاً وَمِنَ الصَّالِحِينَ﴾[۳۲]
- آیه ۳۶ سوره هود: ﴿وَأُوحِيَ إِلَى نُوحٍ أَنَّهُ لَن يُؤْمِنَ مِن قَوْمِكَ إِلاَّ مَن قَدْ آمَنَ فَلاَ تَبْتَئِسْ بِمَا كَانُواْ يَفْعَلُونَ﴾[۳۳]
- آیه ۱ سوره اسراء: ﴿سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴾[۳۴].
- آیه ۱۰۵ سوره نساء: ﴿إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ وَلاَ تَكُن لِّلْخَائِنِينَ خَصِيمًا﴾ [۳۵]
- آیه ۲۵۱ سوره بقره: ﴿وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء﴾[۳۶]
- آیه ۷۳ سوره انبیا: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ﴾[۳۷]
- آیه ۱۸ سوره نجم: ﴿لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى﴾[۳۸]
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد نجفی یزدی در کتاب «پیشگویی‌های امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب» در این‌باره گفته است:
«در قرآن کریم می‌خوانیم: ﴿وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ﴾[۳۹] از امام باقر (ع) روایت است که فرمود: چون این آیه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و ابوبکر و عمر از جا برخاسته گفتند: ای رسول خدا (ص) آیا منظور، تورات است؟ فرمود: خیر گفتند: انجیل است؟ فرمود: خیر گفتند: قرآن است؟ فرمود: خیر در این میان امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) وارد شد، پیامبر اکرم (ص) فرمود: این همان است، اوست آن امام (ع) که خداوند تبارک و تعالی علم هر چیزی را در او جمع کرده است.[۴۰] خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرماید: ﴿وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾[۴۱] و پوشیده نیست که قرآن مجید، علم الکتاب را اقیانوسی از دانش می‌داند که اسرار هستی در آن نهان است، مثلاً در یک جا می‌فرماید: ﴿وَمَا مِنْ غَائِبَةٍ فِي السَّمَاء وَالأَرْضِ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ﴾[۴۲] و درجای دیگر می‌فرماید: هیچ ذره‌ای در آسمان و زمین و یا کمتر و یا بیشتر نیست مگر اینکه خداوند آن را می‌داند و در کتاب مبین قرار دارد. و در جای دیگر به طور واضح می‌فرماید: کلیدهای غیب نزد خداوند است، به جز او کسی از آن آگاه نیست، او می‌داند آنچه در خشکی و دریاست، هیچ برگی بر زمین نمی‌افتد مگر اینکه می‌داند، هیچ دانه‌ای در تاریکی زمین و هیچ تر و خشکی نیست مگر اینکه در کتابی واضح قرار دارد. ﴿وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ﴾[۴۳] آری و با تکیه بر همین علم و منبع بود که عده‌ای از اصحاب امام صادق (ع) مثل عبدالاعلی و عبیده بن عبداالله بن بشیر همگی از امام صادق (ع) شنیدند که می‌فرمود: من می‌دانم آنچه در زمین‌ها و آنچه در بهشت و آنچه در جهنم و آنچه بوده و آنچه خواهد بود، آنگاه حضرت اندکی درنگ نمود و چون دید که این سخن بر شنوندگان سنگین آمد، فرمود: من اینها را از کتاب خدا می‌دانم، خداوند می‌فرماید: در قرآن است بیان همه چیز»[۴۴].
پاسخ های دیگر
| ۱. حجج الاسلام والمسلمین برنجکار و شاکر؛ |
|---|
|
حجج الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار و دکتر محمد تقی شاکر در مقاله «مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران» در این‌باره گفته‌اند:
«آیاتی از قرآن صراحتِ در آگاهی پیامبر (ص) و انبیای دیگر به علم غیب دارد که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود: ۱. ﴿فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ﴾[۴۵]، یکی از صفات و ویژگی‌های حضرت رسول (ص) این‌گونه بیان شده است: ﴿وَمَا هُوَ عَلَى الْغَيْبِ بِضَنِينٍ﴾[۴۶]، ﴿ضَنِينٍ﴾ چنان‌که کتب لغت و مفسرین اشاره نموده‌اند، به‌معنای بخل ورزیدن و امساک نمودن می‌باشد؛[۴۷] یعنی پیامبر (ص) آنچه به او وحی می‌گردید، مکتوم و مخفی نمی‌نمود؛ بلکه آنچه از جانب خدا می‌گرفت را تعلیم می‌داد.[۴۸] راغب در مفردات می‌نویسد: " "الضنة" یعنی بخل ورزیدن به شیئی نفیس".[۴۹] مفسرین غیب را به‌معنای وحی الهی و خبرهای غیبی که پیامبر (ص) از آن آگاه می‌گردید، تفسیر کرده‌اند.[۵۰] ایشان تصریح دارند که غیب اعم از قرآن است؛ یعنی شامل اخبار و امور غیبی دیگر نیز می‌گردد. تنها در تفسیر لاهیجی [۵۱] و مفاتیح الغیب [۵۲] تصریح شده که مراد از غیب در آیه، قرآن است. سیوطی در الدر المنثور از قتاده نقل می‌کند: "کان هذا القرآن غیباً اعطاه الله تعالی محمدا فبذله و علمه و دعا الیه و ما ضن به".[۵۳] به هر حال، آیه شریفه به صراحت بر این نکته دلالت دارد که پیامبر (ص) آگاه و عالم به غیب بوده و واسطه‌ای امین و صادق در آگاه نمودن انسان‌ها به غیب قرار داده شده است. ۲. آیه دیگری که به‌صراحت از اظهار و آگاه نمودن گروهی از انسان‌ها به علم غیب خبر می‌دهد، آیه ﴿إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا﴾[۵۴] است. در حالی‌که خداوند در آیه ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا﴾[۵۵] این سوره، خود را دانا و آگاه به غیب و نهان معرفی می‌نماید، در آیه ۲۷ برگزیدگان خود را آگاه‌شدگانِ به علم غیب معرفی می‌کند. ۳. مرحوم شیخ طوسی ذیل آیه ﴿مَّا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء فَآمِنُواْ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِن تُؤْمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ﴾[۵۶]، در جواب این سؤال که آیا خداوند پیامبرش را به غیب مطلع و آگاه نمود، معتقد است دیدگاه آگاهی یافتن پیامبر (ص) به بسیاری از امور غیبی، با آیه تناسب بیشتری دارد.[۵۷] مفسران دیگر نیز با توجه به جمله ﴿وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء﴾[۵۸] همین عقیده را پذیرفته[۵۹] و رسالت و وحی الهی را علت آگاهی‌یابی از این غیب دانسته‌اند؛ به‌ویژه آنکه ﴿مِن﴾ در جمله ﴿يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ﴾ را ﴿مِن﴾ تبعیضه ندانسته، بلکه بیانیه برشمرده‌اند.[۶۰]. برخی دیگر از مفسرین با توجه به آیه قبل و شأن نزول آن هرچند برای شأن نزول این آیه مطالب متفاوتی نقل شده[۶۱] به تفسیر آیه پرداخته و بیان داشته‌اند: آیه ﴿وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِّأَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهُمُ عَذَابٌ مُّهِينٌ﴾[۶۲] اشاره به امتحانات و سنجش ایمان و صدق انسان‌ها با حوادث و وقایعی که در طول حیات‌شان برای آنها پدید می‌آید، می‌کند، تا امتیاز خبیث بودن از طیب بودن با آزمایش شدن و گونه رفتار هر فرد آشکار شود. گروهی در برابر این برنامه الهی زبان به اعتراض و یا استهزا گشودند و یا درخواست کرده و گفتند: چرا این تمییز و پالایش با آگاهی دادن غیبی خدا ظاهر نشود، و چه نیازی به این حوادث و سنجش‌ها وجود دارد؟ آیه ﴿مَّا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء فَآمِنُواْ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِن تُؤْمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ﴾[۶۳] پاسخ این سؤال را بیان می‌نماید. خداوند در این آیه بیان می‌کند که سنت الهی بر آن قرار نگرفته که عموم مردم را از غیب آگاه نماید تا به‌واسطه خبر از غیب، از آنچه در قلب‌ها پنهان می‌باشد، مطلع گردند و بدانند چه کسی مؤمن و چه کسی منافق است. برخی مفسران می‌گویند: اینکه خدا قرار نیست غیبش را برای کسی آشکار نماید، نسبت به عموم مردم است: ﴿وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء﴾[۶۴]؛ لکن خدا به هرکس بخواهد، آگاهی و اطلاع از غیب را قبل از زمان امتحان، روزی می‌نماید و خدا می‌فرماید: این از خصایص انبیاء (ع) و برگزیدگان اوست که اطلاع از غیب پیدا نمایند، هرچند قانون عمومی برای تشخیص اشخاص، اعمال آنهاست. با توجه به این تفسیر، مراد آیه روشن، و آشکار می‌گردد مقصود آیه، نفی مطلق علم به غیب نیست؛ بلکه آیه علم پیامبران را ذاتی نمی‌داند، نه اینکه علم آنان به غیب را به‌صورت مطلق نفی نماید.[۶۵] بنابراین خداوند با وحی یعنی ارسال از طریق مخفیِ از دیگران پیامبرانش را از غیب آینده و یا گذشته بهره‌مند می‌سازد.[۶۶] ۴. ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُون أَقْلامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ﴾[۶۷] خبری غیبی از گذشته درباره زکریا (ع) و یحیی (ع) و مریم (س) و کفالت او مطرح و پیامبر (ص) را از آن آگاه می‌سازد، و آن را از انبا و اخبار غیبی معرفی می‌نماید که تنها با وحی الهی امکان آگاهی از آن وجود داشته است. همچنین داستان نوح (ع) را در آیه ﴿تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ﴾[۶۸] و داستان یوسف (ع) را در آیه ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُواْ أَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ﴾[۶۹] از انباءالغیب می‌شمرد، که همگی آنها دلالت بر آگاهی‌یابی انبیاء (ع) به غیبتوسط خداوند سبحان دارد؛ بلکه هرآنچه پیامبر اکرم (ص) از اصول و فروع و قصص و سایر امور آورده، همگی خبرهای غیبی است که خداوند سبحان برای او آشکار نموده است. بدین صورت خداوند با بهره‌مند نمودن آن شخص از بندگانش که مشیّتش برای رسالت به او تعلق یافته، از غیب خود، باقی انسان‌ها را مکلف به اطاعت از ایشان می‌نماید.[۷۰] خدا در شأن پیامبر می‌فرماید: ﴿تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ﴾[۷۱] بنابراین صبر و استقامت کن، که عاقبت از آنِ پرهیزکاران است»[۷۲]. |
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین فیروزجایی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر اسدالله کرد فیروزجایی در مقاله «علم غیب از دیدگاه حکما و شریعت اسلامی» در این‌باره گفته‌اند:
«برخی از انسان‌ها که از اولیای الهی هستند بر غیب آگاهی دارند. در این زمینه نیز آیات متعددی وجود دارد؛ از جمله:
دسته اول از آیات دلالت دارند بر اینکه علم غیب استقلالی و ذاتی از آن خداوند است و کسی جز او از آن بهره دارند و دسته دوم دلالت دارند بر اینکه برخی از انسان‌ها هم به اذن خدا می‌توانند از غیب باخبر شوند.از آیات یاد شده، نتیجه گرفته می‌شود که علم غیب ذاتی مخصوص خدا است اما علم غیب کسبی را برخی از انسانهای پاک مانند پیامبران، امامان (ع) حتی غیر امامان (ع) از اولیای الهی می‌توانند دارا باشند. نکته قابل توجه اینکه پایان یافتن پیامبری ملازم با قطع ارتباط انسان با عالم بالا نیست؛ به تعبیر دیگر می‌توان تصور کرد افرادی به مقام نبوت نرسیده‌اند اما با غیب در ارتباطند؛ چنان که قرآن شاهد است بر وجود افرادی که پیامبر (ص) نبودند ولی با عالم غیب ارتباط داشتند؛ از جمله می‌توان به حضرت مریم (س) اشاره کرد که پیامبر (ص) نبود اما ملائکه با او سخن می‌گفتند: ﴿إِذْ قَالَتِ الْمَلائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ ﴾ [۷۶].و نیز قرآن درباره مادر حضرت موسی (ع) می‌فرماید: ﴿وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ﴾ [۷۷]»[۷۸]. |
| ۳. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛ |
|---|
|
آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی در بیاناتی با موضوع «همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش» در این‌باره گفته است:
«سری دوم از آیات می‌فرماید: انبیاء (ع) با عنایت خدای تبارک و تعالی و به مدد وحی از علم غیب برخوردارند، ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا* إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا﴾[۷۹]، باید دید در این آیات عنوان رسول خصوصیت دارد یا اعم از نبی و رسول است؟ از کلمات برخی مفسرین چنین استفاده می‌شود که عنوان رسول خصوصیت دارد مخصوصاً آیه ﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء﴾[۸۰]، که از این استفاده می‌شود مقام رسالت بالاتر از نبوت است و خدا به رسول خود علم غیب عنایت می‌کند. برخی هم گفته‌اند هر جا رسول با نبی کنار هم آید بین‌شان تفاوت است اما اگر تنها ذکر شود عمومیّت دارد و شامل نبی هم می‌شود، ما اکنون به جزئیات این آیات نمی‌پردازیم چون هر کدام از آنها بحث‌های مفصلی می‌طلبد. در هرصورت در آیه ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا﴾[۸۱]، علی غیبه دلالت بر مجموع الغیب ندارد بلکه مبهم است و ما نمی‌توانیم از این آیه استفاده کنیم که خدای تبارک و تعالی رسول برگزیده‌اش را بر تمام و مجموع غیبش آگاه می‌کند بلکه فقط به‌نحو محدودتر و موجبه‌ی جزئیه دلالت می‌کند. آیه دیگر می‌فرماید ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ﴾[۸۲]. پس ما در قرآن آیه‌ای نداریم که بخواهد در مقابل آن آیات که علم غیب را منحصر در خداوند می‌داند مثل ﴿وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ﴾[۸۳] و ﴿لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ﴾[۸۴] دلالت کند که غیر از خدا رسل، خصوصاً نبی اکرم (ص) مجموع و تمام علم غیب را دارند. چنین مطلبی را نمی‌توان از قرآن استفاده نمود»[۸۵].
|
| ۴. پژوهشگران پایگاه تخصصی مرسلون. |
|---|
|
پژوهشگران پایگاه تخصصی مرسلون، در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:
«پیامبران (ع) در قرآن کریم صاحب "علم غیب" هستند. مقصود این عبارت این است که ایشان علومی و آگاهی‌هایی در اختیار دارند که به صورت طبیعی به دست نیاورده بلکه از طریقی غیر عادی به ایشان افاضه شده است. آنان نسبت به آنچه می‌دانند مدرسه‌ای نرفته‌اند و بر سر کلاس درسی حاضر نشده‌اند و از معلمی، آنها را نیاموخته‌اند بلکه خدای متعال با قدرت مطلق خویش از طرقی غیر طبیعی و فرا عادی – مانند وحی، الهام، رویای صادقه و … – آنها را به این درجه از معلومات رسانده است. در ادامه دو مورد از آیاتی را که در آنها به "علم غیب پیامبران (ع)" اشاره شده است از نظر می‌گذرانیم. وقتی آدم (ع) برای خلافت الهی بر روی زمین برگزیده شد، فرشتگان از دلیل برتری آدم (ع) بر خودشان سؤال کردند؛ در کلام الهی علت برتری آدم نسبت به آنها در "علم به اسماء" دانسته شده است؛ صرف نظر از اینکه مقصود از "اسماء" و "نام‌ها" چیست آنچه مسلم است این است که آدم به جهت دانشی که به آنها دست یافت – دانشی که با مدرسه رفتن و استاد دیدن و … حاصل نشد – لایق مقام "خلافت" بر روی زمین گردید. در این باره در قرآن کریم می‌خوانیم: "و خدا همه نام‌ها را به آدم (ع) آموخت سپس [هویت و حقایق ذات موجودات را] به فرشتگان ارائه کرد و گفت: مرا از نامهای ایشان خبر دهید، اگر [در ادعای سزاوار بودنتان به جانشینی] راستگویید. گفتند: تو از هر عیب و نقصی منزّهی، ما را دانشی جز آنچه خودت به ما آموختهای نیست، یقیناً تویی که بسیار دانا و حکیمی. یکی از معجزات عیسی (ع) در قرآن کریم اخبار غیبی او از برخی امور است. در قرآن کریم می‌خوانیم که وی به قوم خود میگفت: "من [به طریق معجزه] به شما خبر میدهم آنچه را که می‌خورید و در خانه‌های خود ذخیره میکنید". حال که در منطق قرآن اولاً پیامبران (ع) دارای علم غیب هستند و ثانیاً مقام امام (ع) برتر از مقام پیامبران (ع) است به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که اعتقاد به علم غیب داشتن امام (ع) هیچ منافاتی با قرآن کریم ندارد و روایات شیعه که به این امر اشاره کرده‌اند محکوم به "غلو" و زیاده روی در حق امامان (ع) نیستند»[۸۶].
|
سؤال‌های مصداقی این پرسش
- با توجه به آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن غیر از خدا چه کسی از غیب خبر دارد؟ (پرسش)
- آیا آیه ۹۴ سوره توبه علم غیب پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۷۵ سوره حجر که سخن از متوسمین آورده درباره علم غیب غیر خداست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۰۵ سوره توبه علم غیب معصوم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۴ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۹ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۰۲ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۷۹ سوره آل عمران علم غیب پیامبر خاتم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۵۵ سوره بقره نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۹ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳ سوره تحریم علم غیب پیامبر خاتم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۴ سوره بقره علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۱۹ و ۱۲۰ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۸۹ سوره نساء علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱ سوره منافقون علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۷ سوره فتح علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲ تا ۴ سوره روم علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱ تا ۵ سوره مسد علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۹ سوره عنکبوت علم غیب امامان را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶ سوره صف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۲ تا ۲۴ سوره تکویر علم غیب پیامبر خاتم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۰ سوره نمل علم غیب معصوم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۱ سوره بقره علم غیب معصوم را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۷ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۶ سوره نمل علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶۵ سوره کهف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۰۱ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۱ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۷ تا ۴۹ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۹۳ سوره یوسف علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶۴ سوره هود علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۶ و ۲۷ سوره نوح علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۸ و ۱۹ سوره نمل علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۳ سوره رعد علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۷۵ سوره انعام علم غیب ابراهیم پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۹۴ سوره یوسف علم غیب یعقوب پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۱ سوره نسا علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۴۳ سوره بقره علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۵ سوره احزاب علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۶ سوره هود علم غیب نوح پیامبر را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱ سوره اسراء علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۰۵ سوره نساء علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۷۳ سوره انبیا علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۵۱ سوره بقره علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۸ سوره نجم علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
پرسش‌های وابسته
- آیا نمونه‌هایی از علم غیب غیر خدا در قرآن موجود است؟ (پرسش)
- آیا نمونه‌هایی از علم غیب غیر خدا در حدیث موجود است؟ (پرسش)
- آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
- با وجود آیاتی که علم غیب غیر خدا را نفی می‌کنند چگونه این علم اثبات می‌شود؟ (پرسش)
- چگونه آیات نافی علم غیب از غیر خدا با آیات مثبت علم غیب برای غیر او قابل جمع هستند؟ (پرسش)
- آیاتی که مخالفان علم غیب پیامبر خاتم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
- دلیل عقلی علم غیب پیامبران چیست؟ (پرسش)
- دلیل قرآنی علم غیب پیامبران چیست؟ (پرسش)
- دلیل حدیثی علم غیب پیامبران چیست؟ (پرسش)
- شاهد تاریخی بر علم غیب پیامبران وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا پیامبران اخبارات غیبی داشته‌اند؟ (پرسش)
- بر فرض اثبات علم غیب پیامبران علم غیب امامان چگونه ثابت می‌شود؟ (پرسش)
- دلیل عقلی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش)
- دلیل قرآنی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش)
- دلیل حدیثی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش)
- شاهد تاریخی بر علم غیب امامان وجود دارد؟ (پرسش)
- آیا امامان اخبارات غیبی داشته‌اند؟ (پرسش)
- چرا امامان علم غیب خود را انکار می‌کردند؟ (پرسش)
- نشانه وجود علم غیب نزد معصوم چیست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ «اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات محکم، استوار و یک رویه‌اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر آیات متشابه، چند رویه‌اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی می‌کنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد».
- ↑ «این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم و تو هنگامی که آنان تیرچه‌های (قرعه) خود را (در آب) می‌افکندند تا (بدانند) کدام، مریم را سرپرستی کند و هنگامی که با هم (در این کار) ستیزه می‌ورزیدند نزد آنان نبودی».
- ↑ «این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید پس شکیبا باش که سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است».
- ↑ «(ای پیامبر) این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم و تو هنگامی که (برادران یوسف) بر کار خود هم‌داستان شدند و نیرنگ می‌باختند نزد آنها نبودی».
- ↑ «و به پیامبری به سوی بنی اسرائیل (می‌فرستد، تا بگوید) که من برای شما نشانه‌ای از پروردگارتان آورده‌ام؛ من برای شما از گل، (اندامواره‌ای) به گونه پرنده می‌سازم و در آن می‌دمم، به اذن خداوند پرنده‌ای خواهد شد و به اذن خداوند نابینای مادرزاد و پیس را شفا خواهم داد و به اذن خداوند مردگان را زنده خواهم کرد و شما را از آنچه می‌خورید یا در خانه می‌انبارید آگاه خواهم ساخت، این نشانه‌ای برای شماست اگر مؤمن باشید».
- ↑ «و آنگاه که پیامبر به یکی از همسرانش سخنی را، نهانی گفت و چون او آن را (به همسر دیگر) خبر داد و خداوند پیامبر را از آن آگاه کرد وی بخشی از آن را (به همسران خود) گفت و در (گفتن) بخشی دیگر خودداری ورزید، پس هنگامی که (پیامبر) آن (همسر رازگشا) را از این (امر) باخبر ساخت (همسر) گفت: چه کسی تو را از این (رازگشایی من) آگاه کرد؟ (پیامبر) گفت: خداوند دانای آگاه مرا با خبر ساخت اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند».
- ↑ «و هرگاه با کسانی که ایمان آورده‌اند دیدار کنند می‌گویند ایمان آورده‌ایم و چون با شیطان‌های خود تنها شوند می‌گویند ما با شماییم، ما تنها (مؤمنان را) ریشخند می‌کنیم».
- ↑ «هان! این شمایید که آنان را دوست می‌دارید و (آنان) شما را دوست نمی‌دارند و شما به تمام کتاب ایمان دارید (و آنان ندارند) و چون با شما روبه‌رو شوند می‌گویند: ما ایمان آورده‌ایم و چون به خلوت روند سرانگشتان را از خشم بر شما (به دندان) می‌گزند؛ بگو به خشم خود بمیرید؛ خداوند به اندیشه‌ها داناست چون نیکی‌یی به شما رسد آنان را غمگین می‌کند و چون بدی‌یی دامنگیرتان شود از آن شادمان می‌شوند؛ و اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید نیرنگ آنان به شما هیچ زیانی نخواهد رساند؛ که خداوند آنچه را انجام می‌دهند فراگیر است».
- ↑ «آنها دوست می‌دارند چنان که خود کافر شدند شما (نیز) کافر می‌شدید تا با ایشان یگانه می‌بودید پس هیچ‌یک از آنان را دوست مگیرید تا در راه خداوند هجرت کنند و اگر رویگردان شدند هر کجا آنان را یافتید بگیرید و بکشید و از ایشان یار و یاوری مگیرید».
- ↑ «چون منافقان نزد تو می‌آیند، می‌گویند: گواهی می‌دهیم که بی‌گمان تو فرستاده خدایی و خداوند می‌داند که تو به راستی فرستاده اویی و خداوند گواهی می‌دهد که منافقان، سخت دروغگویند».
- ↑ «خداوند، به حق رؤیای پیامبرش را راست گردانیده است؛ «4» شما اگر خداوند بخواهد با ایمنی، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موها را کوتاه کرده‌اید، بی‌آنکه بهراسید به مسجد الحرام وارد می‌شوید بنابراین او چیزی را می‌دانست که شما نمی‌دانید، از این رو پیش از آن پیروزی نزدیکی پدید آورد».
- ↑ «رومیان شکست خوردند در نزدیک‌ترین سرزمین و آنان پس از شکستشان به زودی پیروز می‌گردند در چند سال؛ کار گذشته و آینده با خداوند است و در آن روز مؤمنان شاد می‌شوند».
- ↑ «توش و توان ابو لهب تباه و او نابود باد دارایی و دستاوردش به او سودی نبخشید زودا که در آتشی زبانه‌دار درآید و (نیز) همسرش در حالی که هیزم‌کش (دوزخ) است ریسمانی از پوست تافته درخت خرما بر گردن اوست».
- ↑ «و سلیمان از داوود میراث برد و گفت: ای مردم! به ما زبان مرغان آموخته‌اند».
- ↑ «و بنده‌ای از بندگان ما (خضر) را یافتند که به او از نزد خود بخشایشی داده و او را از پیش خویش دانشی آموخته بودیم».
- ↑ «پروردگارا! به من از فرمانروایی پاره‌ای داده‌ای و از خوابگزاری بخشی آموختی؛ ای آفریدگار آسمان‌ها و زمین! تو سرور من در این جهان و در جهان واپسینی، مرا گردن نهاده (به فرمان خویش) بمیران و به شایستگان بپیوند».
- ↑ «ای دو یار زندان! اما (تعبیر خواب) یکی از شما (این است که) به سرور خود باده می‌نوشاند؛ و اما دیگری به دار آویخته می‌شود و پرندگان از سرش خواهند خورد؛ کاری که از من درباره آن نظر می‌خواستید قطعی شده است».
- ↑ «گفت: هفت سال پیاپی بکارید و آنچه برمی‌دارید -جز اندکی را که می‌خورید- در خوشه بگذارید. آنگاه پس از آن، هفت سال سخت خواهد آمد، که (مردم) آنچه را برای آن (سال)ها از پیش نهاده‌اید، خواهند خورد جز اندکی را که (در انبارها) نگه می‌دارید. آنگاه پس از آن، سالی خواهد آمد که در آن به فریاد مردم می‌رسند (باران می‌یابند) و (مردم) در آن (از دانه‌ها و میوه‌ها) افشره می‌گیرند (از خشکسالی رهایی می‌یابند)».
- ↑ «و بدین گونه پروردگارت تو را برمی‌گزیند و به تو از (دانش) خوابگزاری می‌آموزد».
- ↑ «این پیراهن مرا ببرید و آن را بر چهره پدرم بیفکنید تا بینا شود».
- ↑ «و ای قوم من! این شتر خداوند است؛ که برای شما نشانه‌ای است؛ او را وانهید تا در زمین خدا بچرد و آزاری به وی نرسانید که عذابی نزدیک، شما را فرا گیرد».
- ↑ «و نوح گفت: پروردگارا! از کافران هیچ کس را روی زمین بر جای مگذار. * که اگر آنان را وا نهی بندگانت را گمراه می‌کنند و جز گنهکار بسیار ناسپاس پدید نمی‌آورند».
- ↑ «تا آنکه به درّه موران رسیدند، موری گفت: ای موران! به خانه‌های خود درآیید تا سلیمان و سپاهش شما را ناآگاهانه فرو نکوبند. * (سلیمان) از گفتار آن (مور) خندان لب گشود «3» و گفت: پروردگارا! در دلم افکن تا نعمتت را که به من و به پدر و مادرم بخشیده‌ای سپاس بگزارم و کردار شایسته‌ای که تو را خشنود کند به جای آرم و مرا به بخشایش خود در زمره بندگان شایسته خویش درآور».
- ↑ «... بگو: کافى است که خداوند، و کسى که علم کتاب [و آگاهى بر قرآن] نزد اوست، میان من و شما گواه باشند!».
- ↑ «اى‌پيامبر! ما تو را گواه فرستاديم..».
- ↑ «همان‌گونه (كه قبله شما، يك قبله ميانه است) شما را نيز، امت ميانه‌اى قرار داديم (در حد اعتدال، ميان افراط وتفريط)؛ تا بر مردم گواه باشيد؛ وپيامبر هم بر شما گواه است».
- ↑ «حال آنها چگونه است آن روزى كه از هر امتى، شاهد وگواهى (بر اعمالشان) مى‌آوريم، وتو را نيز بر آنان گواه خواهيم آورد؟».
- ↑ «بگو: عمل كنيد! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى‌بينند.».
- ↑ «و این‌گونه ما گستره آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم می‌نمایانیم و (چنین می‌کنیم) تا از باورداران گردد».
- ↑ «من بوی یوسف را می‌شنوم».
- ↑ «به مادر موسی (ع) وحی کردیم که موسی را شیر بده پس هنگامی که بر او ترسناک شدی او را به دریا بینداز ونترس و محزون مباش ما او را به تو برمی‌گردانیم و او را از پیامبران مرسل قرار می دهیم».
- ↑ «هنگامی که فرشتگان به مریم (س) گفتند:ای مریم خدا تو را به فرزندی نوید می‌دهد که نام وی مسیح، عیسی فرزند مریم، در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربین درگاه الهی است و در گهواره با مردم سخن می‌گوید».
- ↑ «به نوح وحی شد که از قوم تو جز آنان که از پیش ایمان آورده‌اند کسی هرگز ایمان نمی‌آورد، پس، از کارهای آنان محزون و غمگین مباش»؛ سوره هود، آیه ٣۶.
- ↑ «پاکا آن (خداوند) که شبی بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی که پیرامون آن را خجسته گردانده‌ایم برد تا از نشانه‌هایمان بدو نشان دهیم، بی‌گمان اوست که شنوای بیناست»؛ سوره اسراء، آیه ۱.
- ↑ ما این کتاب (آسمانی) را بر تو، به حق فرو فرستاده‌ایم تا در میان مردم بدانچه خداوند به تو نمایانده است داوری کنی و طرفدار خائنان مباش؛ سوره نساء، آیه ۱۰۵.
- ↑ داوود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت؛ سوره بقره، آیه ۲۵۱.
- ↑ و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند؛ سوره انبیاء، آیه ۷۳.
- ↑ بی‌گمان برخی از نشانه‌های بزرگ پروردگارش را دیده است، آیه ۱۸.
- ↑ (و هر چیزی را در نوشته‌ای روشن بر شمرده‌ایم)، سوره مبارکه یس، آیه ۱۲.
- ↑ "انه الامام الذی احصی الله تبارک و تعالی فیه علم کل شیء".
- ↑ (و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس)، سوره مبارکه رعد، آیه ۴۳.
- ↑ (و هیچ (چیز) پنهانی در آسمان و زمین نیست مگر که در کتابی روشنگر (آمده) است)، سوره مبارکه نمل، آیه ۷۵.
- ↑ (هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است)، سوره مبارکه انعام، آیه ۵۹.
- ↑ کتابخانه دیجیتالی تبیان
- ↑ (پس به کجا می‌روید؟)، سوره مبارکه تکویر، آیه ۲۶.
- ↑ (و او در (رساندن) وحی، تنگ‌چشمی نمی‌ورزد)، سوره مبارکه تکویر، آیه ۲۴.
- ↑ طریحی، ۱۳۷۵: ۶ / ۲۷۶؛ فراهیدی، ۱۴۱۰: ۷ / ۱۰.
- ↑ همان؛ ابن‌منظور، ۱۴۱۴: ۱۳ / ۲۶۱.
- ↑ راغب اصفهانی، ۱۴۱۲: ۵۱۲؛ مصطفوی، ۱۳۶۰: ۷ / ۴۵.
- ↑ طوسی، بی‌تا: ۱۰ / ۲۸۶؛ طبرسی، ۱۳۷۲: ۲۶ / ۳۳۹؛ فیض کاشانی، ۱۴۱۵: ۵ / ۲۹۳؛ ابوالفتوح رازی، ۱۴۰۸: ۲۰ / ۱۶۷؛ آلوسی، ۱۴۱۵: ۱۵ / ۲۶۵؛ ابن‌جوزی، ۱۴۲۲: ۴ / ۴۰۸؛ زمخشری، ۱۴۰۷: ۴ / ۷۱۳.
- ↑ لاهیجی، ۱۳۷۳: ۴ / ۷۲۵.
- ↑ رازی، ۰۴۲۰: ۳۱ / ۷.
- ↑ سیوطی، ۱۴۰۴: ۶ / ۳۲۲.
- ↑ (جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد)، سوره مبارکه جن، آیه ۲۷.
- ↑ (او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند)، سوره مبارکه جن، آیه ۲۶.
- ↑ (خداوند بر آن نیست که مؤمنان را به حالی که شما بر آن هستید رها سازد تا آنکه ناپاک را از پاک جدا کند؛ و (نیز) بر آن نیست که شما را از نهان آگاه گرداند اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند؛ پس به خداوند و فرستادگانش ایمان آورید و اگر ایمان آورید و پرهیزگاری ورزید پاداشی سترگ خواهید داشت)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۱۷۹.
- ↑ طوسی، بی‌تا: ۳ / ۶۳.
- ↑ (اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۱۷۹.
- ↑ طبرسی، ۱۳۷۲: ۴ / ۳۶۰؛ فیض کاشانی، ۱۴۱۵: ۱ / ۴۰۲؛ لاهیجی، ۱۳۷۳: ۱ / ۴۱۰.
- ↑ طوسی، بی‌تا: 3 / ۶۳؛ صادقی تهرانی، ۱۳۶۵: ۶ / ۱۰۲.
- ↑ ر.ک به: ابن‌جوزی، ۱۴۲۲: ۱ / ۳۵۲.
- ↑ (کافران هیچ مپندارند اینکه مهلتشان می‌دهیم برای آنها نیکوست؛ جز این نیست که مهلتشان می‌دهیم تا بر گناه بیفزایند و آنان را عذابی خوارساز خواهد بود)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۱۷۸.
- ↑ (خداوند بر آن نیست که مؤمنان را به حالی که شما بر آن هستید رها سازد تا آنکه ناپاک را از پاک جدا کند؛ و (نیز) بر آن نیست که شما را از نهان آگاه گرداند اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند؛ پس به خداوند و فرستادگانش ایمان آورید و اگر ایمان آورید و پرهیزگاری ورزید پاداشی سترگ خواهید داشت)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۱۷۹.
- ↑ (اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۱۷۹.
- ↑ ر.ک به: طبرسی، ۱۳۷۲: ۲ / ۸۹۵؛ رازی، ۱۴۲۰: ۹ / ۴۴۲؛ ابن‌جوزی، ۱۴۲۲: ۱ / ۳۵۲؛ سیوطی، ۱۴۰۴: ۲ / ۱۰۴؛ ابوالفتوح رازی، ۱۴۰۸: ۵ / ۱۷۸ و ۱۸۱؛ لاهیجی، ۱۳۷۳: ۱ / ۴۱۰؛ طباطبائی، ۱۴۱۷: ۴ / ۱۲۳.
- ↑ طوسی، بی‌تا: ۲ / ۴۵۹؛ آلوسی، ۱۴۱۵: ۲ / ۱۵۲؛ مصطفوی، ۱۳۸۰: ۴ / ۱۹۹؛ رازی، ۱۴۲۰: ۸ / ۲۱۹.
- ↑ (این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم و تو هنگامی که آنان تیرچه‌های (قرعه) خود را (در آب) می‌افکندند تا (بدانند) کدام، مریم را سرپرستی کند و هنگامی که با هم (در این کار) ستیزه می‌ورزیدند نزد آنان نبودی)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۴۴.
- ↑ (این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید پس شکیبا باش که سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است)، سوره مبارکه هود، آیه ۴۹.
- ↑ ((ای پیامبر) این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم و تو هنگامی که (برادران یوسف) بر کار خود هم‌داستان شدند و نیرنگ می‌باختند نزد آنها نبودی)، سوره مبارکه یوسف، آیه ۱۰۲.
- ↑ همان: ۹ / ۴۴۲.
- ↑ (این از خبرهای غیب است که ما به تو وحی می‌کنیم؛ تو و قومت پیش از این آنها را نمی‌دانستید پس شکیبا باش که سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است)، سوره مبارکه هود، آیه ۴۹.
- ↑ مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، شماره ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۷۰.
- ↑ و خداوند بر آن نیست که شما را از نهان آگاه گرداند اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۷۹.
- ↑ فقط خدا دانای غیب است و هیچ کس را بر غیب مسلط نمی‌کند مگر کسانی از پیامبران که خودپسندد؛ سوره جن، آیه ۲۶.
- ↑ این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم؛ سوره یوسف، آیه: ۱۰۲.
- ↑ آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است؛ سوره آل عمران، آیه: ۴۵.
- ↑ و به مادر موسی الهام کردیم که به او شیر بده؛ سوره قصص، آیه: ۷.
- ↑ علم غیب از دیدگاه حکما و شریعت اسلامی، فصلنامه آیین حکمت، شماره ۱۰.
- ↑ (او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند* جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد)، سوره مبارکه جن، آیات ۲۶و۲۷.
- ↑ (و (نیز) بر آن نیست که شما را از نهان آگاه گرداند اما خداوند از فرستادگان خویش هر که را بخواهد برمی‌گزیند)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۱۷۹.
- ↑ (او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند)، سوره مبارکه جن، آیه ۲۶.
- ↑ (این از خبرهای نهانی است که به تو وحی می‌کنیم)، سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۴۴.
- ↑ (و نهان آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است)، سوره مبارکه هود، آیه ۱۲۳.
- ↑ (جز خداوند کسی در آسمان‌ها و زمین غیب را نمی‌داند)، سوره مبارکه نمل، آیه ۶۵.
- ↑ وبگاه پاسخ‌دهنده (محمد جواد فاضل لنکرانی).
- ↑ پایگاه تخصصی مرسلون