سخاوت در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث سخاوت است. سخاوت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سخاوت در قرآن - سخاوت در حدیث - سخاوت در اخلاق اسلامی - سخاوت در معارف دعا و زیارات - سخاوت در معارف و سیره نبوی - سخاوت در معارف و سیره علوی - سخاوت در معارف و سیره فاطمی - سخاوت در معارف و سیره سجادی - سخاوت در معارف و سیره امام باقر - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

1. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "بزرگان مردم در دنیا بخشندگان، و در آخرت پرهیزگاران هستند) ؛
2. امام صادق (ع) فرمودند: "خداوند - تبارک و تعالی! - اسلام را به عنوان دین برای شما برگزید، از این رو به‌وسیله بخشش و نیکوخلقی، همنشین و همراهی خوب برای اسلام باشید" ؛
3. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "خداوند متعال می‌فرماید: نیکی و نیکوکاری هدیّه‌ای از جانب من است، که به بنده مؤمن خود می‌دهم: حال اگر آن را پذیرفت از من و به‌واسطه رحمت من پذیرفته است، و اگر آن را رد نمود به‌واسطه گناه خودش از آن محروم مانده است، و این محرومیّت از جانب خود اوست نه از جانب من. و هر بنده‌ای را که بیافرینم پس آنگاه به سوی ایمان هدایتش کنم و خُلقش را نیکو گردانم و او را به بُخل مبتلا نسازم، بدون تردید برای او پایانی خیر مقدّر کرده‌ام" ؛
4. امام رضا (ع) فرمودند: "در خروس سفید پنج صفت از صفات انبیاء وجود دارد: شناخت هنگام نماز، غیرت، بخشش، شجاعت و آمیزش بسیار با همسر" ؛
5. امام رضا (ع) فرمودند: "انسان بخشنده به خداوند نزدیک است، به بهشت نزدیک است، به مردمان نزدیک است؛ و انسان بخیل از خداوند دور است، از بهشت به‌دور است، از مردم دور است. وشاء گوید: نیز شنیدم که آنحضرت (ع) می‌فرمود: بخشش درختی در بهشت است، هرکس به شاخه‌ای از شاخه‌های آن در آویزد به بهشت وارد می‌شود" ؛
6. امام رضا (ع) فرمودند: "انسان بخشنده از غذای مردم می‌خورد تا آنان نیز از غذای او بخورند، در حالی که انسان بخیل از غذای مردم نمی‌خورد تا آنان نیز از غذای او نخورند" ؛
7. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "بخشش درختی از درختان بهشت است، که شاخه‌هائی آویزان در دنیا دارد، از این رو هرکس که بخشنده باشد به یکی از این شاخه‌ها چنگ زده، و آن شاخه او را به بهشت رهنمون می‌شود. و بُخل نیز درختی از درختان جهنّم است که شاخه‌هائی آویزان در دنیا دارد، از این رو هر کس که بخیل باشد به یکی از این شاخه‌ها چنگ زده و آن شاخه او را به جهنم می‌کشد" ؛
8. امام صادق (ع) فرمودند: "بخشنده کریم کسی است که مال خود را در موضع صحیح و به حقّ آن خرج می‌کند" ؛
9. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "بخشش درختی است که ریشه آن در بهشت است، و خود بر دنیا سایه افکنده؛ هر کس که به شاخه‌ای از آن دست زند او را به بهشت می‌کشاند" ؛
10. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "سه مطلب از دروازه‌های نیکی است: بخشنده بودن، خوش سخن بودن، و صبر بر آزار نمودن" ؛
11. از امام صادق (ع) روایت شده که ایشان فرمودند: "نادان بخشنده برتر از آگاه بخیل است. همیشان در حدیثی دیگر فرمودند: پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: به‌درستی که جوان بخشنده‌ای که تازه سر در راه گناه نهاده باشد، نزد خداوند عزیزتر از پیرمرد عابد بخیل است. نیز پیامبر اکرم (ص) فرمودند: مردان بر چهار دسته‌اند: سخی، کریم، بخیل، و لئیم؛ سخی کسی است که خود بهره می‌برد و به دیگران نیز بهره می‌رساند؛ کریم کسی است که خود بهره نمی‌برد امّا به دیگران بهره می‌رساند؛ بخیل کسی است که خود بهره می‌برد امّا به دیگران بهره نمی‌رساند؛ و لئیم کسی است که نه خود بهره می‌برد و نه به دیگران بهره می‌رساند" ؛
12. امام حسین (ع) فرمودند: "آن کس که بخشش تو را بپذیرد، تو را بر بخشیدن یاری کرده است" ؛
13. بنا بر آنچه در "غُرر الحکم" آمده است امیرالمؤمنین (ع) فرمودند:

الف: "بخشنده بودن خوی انبیاء است؛

ب: بخشندگی و شجاعت، دو خوی شریف و بزرگوارند که خداوند آن دو را در کسی که او را دوست دارد و آزمایشش کرده است، می‌نهد؛

ج: شجاع ترین مردم، بخشنده‌ترین آنان است؛

د: برترین خوی‌ها بخشندگی است، و فائدة عدل از تمامی خوی‌های دیگر عام‌تر است؛

س: بخشندگی ثمره عقل، و قناعت دلیل شرافت است؛

ق: بخشندگی، پوشنده عیب‌ها است".

منابع

1. مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۲