سوره قمر
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره قمر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره قمر در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
آیه اول به «شق‌القمر» و دو پاره شدن ماه بنا به درخواست مشرکان از پیامبر اسلام (ص) به عنوان معجزه و نشانه‌ای از قدرت خدا اشاره کرده و نام سوره نیز از همین آیه گرفته شده است.
این سوره به جز دو آیه از آخرش که متقین را وعده بهشت و حضور در نزد خدای تعالی می‌دهد بقیه آیاتش یکسره به انذار، تهدید، و بیم دادن دروغگویان بهانه‌جو پرداخته و از هلاکت امت‌های تکذیب‌کننده گذشته، همچون: قوم نوح، عاد، ثمود، لوط و آل‌فرعون شاهد آورده است.
خداوند در این سوره نخست به معجزه شق القمر اشاره می‌کند، که رسول خدا (ص) آن را به خاطر مطالبه قومش آورد. و سپس می‌فرماید که: همان قوم او را ساحر خواندند، و نبوتش را تکذیب نموده هم چنان هواهای نفسانی را پیروی کردند، با این که خبرهای تکان دهنده‌ای از اخبار روز قیامت و از داستان‌های امم منقرض شده در گذشته بگوششان خورد.
آن‌گاه دوباره به نقل پاره‌ای از آن داستان‌ها بر‌می‌گردد، اما پیداست که با خشم و عتاب آنها را نقل می‌کند و بد حالیشان در روز قیامت هنگام بیرون شدن از قبرها و حضورشان را برای حساب خاطرنشان می‌سازد.
و سپس به داستان‌هایی از قوم نوح، عاد، ثمود، قوم لوط، و دودمان فرعون، و عذاب‌های دردناکی که به خاطر تکذیبشان پیامبران را بر سر آنان آمد، پرداخته، می‌فرماید: قوم پیامبر اسلام نزد خدا عزیزتر از آنان نیستند، و ایشان هم مانند آنها نمی‌توانند خدا را عاجز سازند، و در آخر همانطور که گفتیم سوره را با بشارت به متقین ختم می‌کند.
ویژگی‌های سوره قمر
- دارای ۵۵ آیه، ۳۴۲ کلمه و ۱۴۲۰، ۱۴۲۳ یا ۱۴۷۰ حرف است.
- در ترتیب نزول، سی و هفتمین و در قرآن کریم پنجاه و چهارمین سوره است.
- پس از سوره طارق و پیش از سوره ص، در مکه پیش از هجرت نازل شد؛ به جز آیات ۴۴ تا۴۶ که در مدینه نازل شده‌اند.
- از نظر کمّیّت، از سوره‌های مفصّل قرآن و از نوع طوال آن و شامل حدود نیم حزب قرآن است.
- گفته شده آیه ۶ این سوره با آیه سیف نسخ شده است.
- واژه «قمر» ۲۷ بار در قرآن به کار رفته است. در آیه اول این سوره به معجزه بزرگ پیامبر اکرم (ص) «شق القمر» و دو نیم شدن کره ماه اشاره شده است.
مطالب مهم سوره
- معجزه شق‌القمر؛
- کیفیت حشر کافران و سرنوشت نیکوکاران و بدکاران؛
- بخش‌هایی از تاریخ پرماجرای حضرت نوح (ع)؛
- بخش‌هایی از تاریخ اقوام و ملت‌های گذشته همچون قوم عاد، ثمود، لوط و آل فرعون؛
- آسان‌فهمی قرآن؛
- ثبت و ضبط دقیق تمام اعمال و رفتار بشر برای محاسبه در جهان دیگر [۱].[۲]
اسامی سوره قمر
این سوره دو اسم دیگر نیز دارد:
- ﴿اقْتَرَبَتِ﴾ و ﴿اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ﴾[۳]: «اقتربت» فعل ماضی از مصدر «قرب» است؛ یعنی روز قیامت نزدیک است یا نزدیک شد. سوره قمر با جمله ﴿اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ﴾[۴] نزدیک شد قیامت و از هم شکافت ماه آغاز شده است؛ از این رو به آن «اقتربت» یا «اقتربت الساعة» گفته‌اند.
- مبیضه: از آنجا که در این سوره، معجزه بزرگ پیامبر (ص) (شق‌القمر) بیان شده و نورانیت خاصی یافته یا از حقایق نورانی و روشنگری برخوردار است، به آن «مبیضه» گفته‌اند[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۹، صفحه ۵۵؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۷؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۱۹۵و(۴۱-۴۲)؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۵؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۴۰۳؛ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۴۵؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۳،صفحه ۳
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۰۳۱.
- ↑ «رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت» سوره قمر، آیه ۱.
- ↑ «رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت» سوره قمر، آیه ۱.
- ↑ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۴۰۳؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۷؛ حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۶؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱،صفحه ۱۹۴.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۸۰۰.