عبدالرحمن بن ابزی خزاعی

آشنایی اجمالی

عبدالرحمن غلام آزاد شده نافع بن عبد حارث است که برخی از مؤرّخان وی را در شمار اصحاب پیامبر (ص) آورده‌اند و نوشته‌اند: او پُشت سر پیامبر (ص) نماز خوانده است و موقعی که عمر بن خطاب به مکه مشرف شد، امیر مکه نافع بن عبدالحارث که از طرف عمر منصوب بود به استقبالش رفت و عبدالرحمن بن ابزی خزاعی را به جانشینی خود گذاشت، زیرا معتقد بود او زیاد قرآن می‌خواند و بر احکام و دین خدا فقیه و آگاه‌تر از دیگران است، آن گاه عمر این انتخاب را پذیرفت ^[۱].

وی سپس ساکن کوفه شد و از شیعیان و موالیان امیرالمؤمنین (ع) گردید و در صفین حضرت را یاری کرد. او نقل می‌کند: هشتصد نفر از کسانی که در بیعت رضوان با پیامبر خدا (ص) بیعت کردند، در جنگ صفین در رکاب امیرالمؤمنین (ع) جنگیدند و از آن جمع، سیصد و شصت نفرشان - از جمله عمار یاسر - به شهادت رسیدند^[۲]. امیرالمؤمنین (ع) به سبب اعتمادی که به عبدالرحمان داشت او را پس از بازگشت از صفین، به حکومت و امارت خراسان منصوب کرد^[۳].

از او روایاتی در فقه و... به یادگار مانده است از جمله در سنن ابی داود^[۴] و سنن بیهقی^[۵] آمده که عبدالرحمن بن ابزی خزاعی گفت: مردی نزد عمر بن خطاب آمد و گفت: من جنب شدم و آب نیافتم؟ عمر گفت: پس نماز نخوان. عمار فوراً گفت: ای امیرالمؤمنین، آیا به یاد می‌آوری که من و تو در سریه‌ای جنب شدیم و آب نیافتیم و تو نماز نخواندی و من تیمم کردم و نماز خواندم، و پیامبر (ص) کار مرا تأیید کرد. عمر - از عمار ناراحت شد - و گفت: «دست بردار ای عمار، و از خدا بترس و مرا تخطئه نکن»^[۶].عمار به عمر گفت: اگر بخواهی دیگر این حدیث را نقل نمی‌کنم^[۷].^[۸]