عبدالله بن زبیر بن عوام در معارف و سیره حسینی

مقدمه

عبدالله بن زبیر از مخالفت‌ کنندگان با بیعت یزید بود که به دنبال آن، از مدینه به مکه پناهنده شد. وی از جمله کسانی بود که می‌خواست امام حسین (ع) در مکه نماند، زیرا با حضور امام و تجمّع مردم برگرد آن حضرت، زمینه‌ای برای توفیق او نبود^[۱]. این نکته در سخن خود سیدالشهدا هم دیده می‌شود که در پاسخ به پیشنهاد عبدالله بن زبیر (که علی‌رغم خواست باطنی‌اش، می‌‌گفت به عراق نرو) سخنانی گفت، از جمله در پایان آن افزود: «إِنَّ هَذَا لَيْسَ شَيْءٌ يُؤْتَاهُ مِنَ اَلدُّنْيَا أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ أَنْ أَخْرُجَ مِنَ اَلْحِجَازِ إِلَى اَلْعِرَاقِ، وَ قَدْ عَلِمَ أَنَّهُ لَيْسَ لَهُ مِنَ اَلْأَمْرِ مَعِي شَيْءٌ، وَ أَنَّ اَلنَّاسَ لاَ يَعْدِلُوهُ بِي، فَوَدَّ أَنِّي خَرَجْتُ مِنْهَا لِتَخْلُوَ لَهُ!»^[۲].

عبدالله بن زبیر، پس از مرگ یزید، ادعای خلافت کرد و گروهی با او بیعت کردند. تا اینکه در سال ۷۳ در دورۀ خلافت عبدالملک، به دست نیرو‌های حجاج بن یوسف که برای سرکوبی او به مکه هجوم آوردند، کشته شد^[۳].^[۴]

ریاکاری عبدالله زبیر

سیدالشهداء روز سوم ماه شعبان وارد مکه شد، در مدت اقامتش مردم به خدمت حضرت می‌رسیدند و کسانی که برای عمره در مکه به سر می‌بردند نیز به دیدار امام می‌شتافتند. عبدالله زبیر هم که از مدینه خارج شده بود و در جوار کعبه اقامت گزیده بود به نماز و طواف اشتغال داشت! هر روز و یا دو روز یکبار به زیارت آن حضرت نائل می‌آمد و در اضطراب به سر می‌برد؛ زیرا او به خوبی می‌دانست که مادامی که امام حسین در مکه باشد اهل حجاز با ابن زبیر بیعت نخواهند کرد؛ زیرا امام دارای موقعیت خاص اجتماعی بود و مردم بیشتر از او اطاعت می‌کردند^[۵]. هدف از تظاهر عبدالله بن زبیر به عبادت، برای به دام انداختن افراد بود و حضرت امیرالمؤمنین در مورد او فرموده بود که: به نام دین دام می‌گستراند تا دنیا را به دست آورد، «ينصب حبالة الدين لاصطفاء الدنيا» و بدون تردید عبدالله زبیر در مبارزه با حکومت اموی هدفش الهی نبود، بلکه در اندیشه به دست آوردن قدرت و زمامداری به سر می‌برد و این حقیقت را عبدالله عمر نیز هنگامی روشن کرد که همسرش اصرار داشت تا با عبدالله بیعت کند و برای او از تقوا و طاعت ابن زبیر سخن می‌گفت و در پاسخ همسرش گفت: آیا مرکب‌هایی را که معاویه در جریان حج بر آنها سوار بود مشاهده نکردی؟ من بر این باورم که ابن زبیر هدفی جز دستیابی به آن شکوه و جلال ندارد و عبادت و طاعت خدا را در این مسیر به کار گرفته است^[۶].^[۷]

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا

پانویس

↑ حیاة الإمام الحسین، ج۳، ص۲۷، و سخنان ابن عباس در این باره.
↑ سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۶۶ به نقل از تاریخ طبری و ابن اثیر.
↑ سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۶۹ به نقل از تاریخ الخلفاء و البدایه و النهایه.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۲۴.
↑ ارشاد، ج۲، ص۳۵.
↑ حیاه الامام الحسین، ج۲، ص۳۱۰.
↑ راجی، علی، مظلومیت سیدالشهداء، ج۱، ص ۱۰۰.

[1] حیاة الإمام الحسین، ج۳، ص۲۷، و سخنان ابن عباس در این باره.

[2] سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۶۶ به نقل از تاریخ طبری و ابن اثیر.

[3] سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۶۹ به نقل از تاریخ الخلفاء و البدایه و النهایه.

[4] محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۲۴.

[5] ارشاد، ج۲، ص۳۵.

[6] حیاه الامام الحسین، ج۲، ص۳۱۰.

[7] راجی، علی، مظلومیت سیدالشهداء، ج۱، ص ۱۰۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]