عبدالوهاب بن عبدالمجید بن صلت در تاریخ اسلامی

مقدمه

عبدالوهاب بن عبدالمجید بن صلت - که به گفته اکثر دانشمندان اهل سنت در سال ۱۱۰ه.ق به دنیا آمد - از قبیله ثقیف است و جدّ سوم او حکم بن ابی العاص^[۱]، در شمار صحابیان رسول خداست.

او در زمان خلافت منصور عبّاسی وارد بغداد شد و در آنجا به نشر حدیث پرداخت و در این باره اهتمام می‌‌ورزید و همواره بر اهل حدیث انفاق می‌‌کرد.

از یحیی بن سعید انصاری احادیثی نوشت که همه آنها از بین رفت و او دوباره نزد یحیی شتافت و حدیث نوشت.

در کنار سکوت رجالیون شیعی از اظهار نظر درباره شخصیّت روایی وی، تمام رجالیون اهل سنّت، از جمله: ابن سعد، عجلی، ذهبی، ابن معین و ابن حجر او را که از راویان طبقه هشتم است، توثیق کرده‌اند و تنها خُرده‌ای که از او گرفته‌اند آن است که در چند سال آخر زندگی، گرفتار خلط و اشتباه در نقل حدیث شده بود^[۲]. از همین بابت است که عقیلی وی را در شمار ضعفا نام برده است.

شیخ طوسی و نیز برقی وی را در شمار اصحاب امام صادق(ع) نام برده‌اند. وی از امام صادق(ع)خالد حذاء، داوود بن ابی هند، ابن جریج، مالک بن دینار، یحیی بن سعید انصاری و دیگران روایت کرده است و احمد بن حنبل، اسحاق بن راهویه، ابن ابی شیبه، ابن مدینی، شافعی، وهب بن منبه و یحیی بن معین از او روایت کرده‌اند.

احادیث او در صحاح شش گانه اهل سنّت و نیز در تهذیب و استبصار^[۳] نقل شده است. وی در سال ۱۹۴ ﻫ.ق که هنوز محمد امین بر جهان اسلام حکم می‌‌راند، در شهر بصره درگذشت^[۴].^[۵]

جستارهای وابسته

حکم بن ابی العاص (جد)

منابع

عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک ج۲

پانویس

↑ البتّه نباید این شخص را با پدر مروان بن حکم؛ یعنی حکم بن ابی العاص که از قریش و نیز از دشمنان رسول خداق بود، یکی دانست،؛ چراکه این (حکم) از (ثقیف) است. خطیب بغدادی شجره نامه عبدالوهّاب را این گونه ثبت کرده است: عبدالوهّاب بن عبدالمجید بن الصلت بن عبیداللّه بن حکم بن ابی العاص بن بشر بن... جشم بن قیس و هو ثقیف بن منبّه (تاریخ بغداد ۱۱/ ۱۸).
↑ به گفته ذهبی، این عارضه مشکل آفرین نیست؛ زیرا وی در این سال‌ها حدیثی نقل نکرد (سیر اعلام النبلاء ۹/ ۲۳۹).
↑ نام پدر این راوی در نسخه‌های موجود تهذیب (۶/ ۳۱۱) و استبصار (۳/ ۴۱) (عبدالحمید) ثبت شده است. قهپایی هم عبدالوهّاب بن عبدالمجید و هم عبدالوهّاب بن عبدالحمید را در کتاب خود و به دنبال هم ذکر کرده و (بصری) را لقب عبدالوهّاب بن عبدالحمید دانسته است، امّا شوشتری تصریح کرده که ثبت (عبدالحمید) خطا و تصحیف (عبدالمجید) است. آیةاللّه خوئی از این که شیخ طوسی دوبار وی را در شمار اصحاب امام صادق(ع)نام برده است، به منظور پرهیز از وقوع تکرار در کلام شیخ، چنین نتیجه گرفته است که این دو نام از آنِ دو نفر است و دومین فرد را باید (عبدالوهّاب بن عبدالحمید) دانست. البتّه در کنار توجّه به این نکته که رجالیون نامیِ مسلمان، از شخصی به نام (عبدالوهّاب بن عبدالحمید) یادی نکرده‌اند، باید دانست که حدیث موجود در تهذیب و استبصار را (سلیمان بن داوود منقری) از (عبدالوهّاب) نقل کرده است و(سلیمان) کسی است که به گفته خطیب بغدادی، از راویان طبقه هشتم روایت می‌‌کرد و فرد مورد ترجمه نیز از همین طبقه است. بنابر این با توجه به تصریح شوشتری به تصحیف نام پدر (عبدالوهّاب) نام درست فرد مورد ترجمه همان (عبدالوهّاب بن عبدالمجید) است.
↑ الطبقات الکبری ۷/ ۲۸۹؛ تاریخ خلیفه ۳۸۳ و کتاب التاریخ الکبیر ۶/ ۹۷.
↑ عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، ج۲، ص 71.

[1] البتّه نباید این شخص را با پدر مروان بن حکم؛ یعنی حکم بن ابی العاص که از قریش و نیز از دشمنان رسول خداق بود، یکی دانست،؛ چراکه این (حکم) از (ثقیف) است. خطیب بغدادی شجره نامه عبدالوهّاب را این گونه ثبت کرده است: عبدالوهّاب بن عبدالمجید بن الصلت بن عبیداللّه بن حکم بن ابی العاص بن بشر بن... جشم بن قیس و هو ثقیف بن منبّه (تاریخ بغداد ۱۱/ ۱۸).

[2] به گفته ذهبی، این عارضه مشکل آفرین نیست؛ زیرا وی در این سال‌ها حدیثی نقل نکرد (سیر اعلام النبلاء ۹/ ۲۳۹).

[3] نام پدر این راوی در نسخه‌های موجود تهذیب (۶/ ۳۱۱) و استبصار (۳/ ۴۱) (عبدالحمید) ثبت شده است. قهپایی هم عبدالوهّاب بن عبدالمجید و هم عبدالوهّاب بن عبدالحمید را در کتاب خود و به دنبال هم ذکر کرده و (بصری) را لقب عبدالوهّاب بن عبدالحمید دانسته است، امّا شوشتری تصریح کرده که ثبت (عبدالحمید) خطا و تصحیف (عبدالمجید) است. آیةاللّه خوئی از این که شیخ طوسی دوبار وی را در شمار اصحاب امام صادق(ع)نام برده است، به منظور پرهیز از وقوع تکرار در کلام شیخ، چنین نتیجه گرفته است که این دو نام از آنِ دو نفر است و دومین فرد را باید (عبدالوهّاب بن عبدالحمید) دانست. البتّه در کنار توجّه به این نکته که رجالیون نامیِ مسلمان، از شخصی به نام (عبدالوهّاب بن عبدالحمید) یادی نکرده‌اند، باید دانست که حدیث موجود در تهذیب و استبصار را (سلیمان بن داوود منقری) از (عبدالوهّاب) نقل کرده است و(سلیمان) کسی است که به گفته خطیب بغدادی، از راویان طبقه هشتم روایت می‌‌کرد و فرد مورد ترجمه نیز از همین طبقه است. بنابر این با توجه به تصریح شوشتری به تصحیف نام پدر (عبدالوهّاب) نام درست فرد مورد ترجمه همان (عبدالوهّاب بن عبدالمجید) است.

[4] الطبقات الکبری ۷/ ۲۸۹؛ تاریخ خلیفه ۳۸۳ و کتاب التاریخ الکبیر ۶/ ۹۷.

[5] عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، ج۲، ص 71.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]