نقش باورداشت آموزه مهدویت در شکل‌گیری فرهنگ و تمدن اسلامی (پایان‌نامه)
| نقش باورداشت آموزه مهدویت در شکل‌گیری فرهنگ و تمدن اسلامی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | امیر محسن عرفان |
| استاد راهنما | سید علی رضا واسعی |
| استاد مشاور | نعمت‌الله صفری فروشانی |
| مقطع تحصیلی | (کارشناسی ارشد) |
| موضوع | مهدویت |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۹۱ |
| وبگاه معرف | دانشنامه اهل بیت |
نقش باورداشت آموزه مهدویت در شکل‌گیری فرهنگ و تمدن اسلامی پایان‌نامه‌ای است که به موضوع مهدویت می‌پردازد و به بحث باورداشت آموزه مهدویت نگاه تخصصی‌تری دارد. این پایان‌نامه توسط آقای امیر محسن عرفان نگاشته و در دانشگاه معارف اسلامی دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای سید علی رضا واسعی و استاد مشاور این پایان‌نامه آقای نعمت‌الله صفری فروشانی است[۱].
چکیده پایان‌نامه
- پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «موعود باوری یا اندیشه منجی موعود، آموزه‌ای است که می‌شود گفت در تمام ادیان وجود دارد، هر چند گستردگی و نوع این موعودباوری در ادیان مختلف متفاوت است. «مهدویت» نیز عنوان شناخته شده‌ای برای موعودباوری در اسلام است. این آموزه در تاریخ و متون روایی و کلامی تمام فرق اسلامی، چه اهل سنّت و چه فرق شیعی، بازتاب گسترده‌ای داشته است. تمایز مهم تر و اصلی موعود باوری شیعه امامیه با دیگر ادیان و فرق در جوهره مهدویت است؛ در تشیع امامی، مهدویت در ذات و جوهر خود به ظهور و تحقق حقیقت در زمین، در سایه ظهور خلیفه و حجت الاهی می‌اندیشد، و اگر هم از برپایی عدالت، رفاه و امنیت اجتماعی سخن می‌گوید، همه را از نتایج و لوازم ظهور و تحقق حق در زمین می‌داند. این نوشتار با رویکردی توصیفی تحلیلی می‌کوشد تا مبانی نظری و ظرفیت‌های آموزه مهدویت را در اسلام شناسایی کند. این نوشته با مفروض گرفتن این نکته که اندیشه مهدویت علاوه بر آن که فرجام متعالی و شکوهمند آینده جهان و سرمنزل متعالی و متکامل تاریخ بشری است دارای ظرفیت‌های تمدن‌سازی هم می‌باشد که توجه به این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها سبب احیای تمدن اسلامی می‌گردد. بررسی تمدن در نظام معنایی اسلام، آغازگاهی است که نویسنده برای ارائه تصویری روشن از بحث برمی گزیند. نگارنده در فصلی از نقش آموزه مهدویت در فرآیند تمدن اسلامی سخن می‌گوید و اثبات می‌کند در میان شیعیان بازتاب باورداشت آموزه مهدویت بسیار متفاوت تر از دیگر فرق اسلامی بوده است. برداشت‌های نجات بخشی صرف از این آموزه، نگاه سطحی و حداقلی و عاطفی به آموزه مهدویت و مهدویت‌گرایی ابزاری ازجمله یافته‌های کاوش نویسنده در کارکردهای منفی این آموزه در گستره تاریخ است. طبق بررسی‌های انجام شده در این نوشته بازگرداندن هویت واقعی مهدویت به چارچوب استانداردهای برخواسته از فرهنگ دینی، کیفیت‌گرایی، زمان آگاهی و تأثیر گذاری پایدار در عرصه منجی باوری از مهم‌ترین فواید رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت می‌باشد. آموزه مهدویت با تقویت بعد فرجام گرایانه و آرمان‌گرایی، ایجاد هویت غایی، بسیج اراده‌های عمومی و ایجاد نوعی انتظار فعال و معنا بخشی به حیات جمعی در تاریخ به احیای تمدن اسلامی کمک می‌کند»[۱].
فهرست پایان‌نامه
فصل اول: «کلیات»
- طرح تحقیق
- مفاهیم
- گستره اندیشه منجی موعود
فصل دوم: «بازخوانی نقش آموزه‌های دینی در تمدن سازی»
فصل سوم: «باورداشت مهدویت در فرآیند تمدن اسلامی»
- بازتاب سیاسی باورداشت مهدویت
- بازتاب اجتماعی باورداشت مهدویت
- بازتاب علمی فرهنگی باورداشت مهدویت
- بازتاب منفی باورداشت مهدویت در تاریخ اسلام
فصل چهارم: «آموزه مهدویت و احیای تمدن اسلامی»
دربارهٔ پدیدآورندگان
| امیر محسن عرفان (پژوهشگر) |
|---|
 |
| سید علی رضا واسعی (استاد راهنما) |
|---|
 |
| نعمت‌الله صفری فروشانی (استاد مشاور) |
|---|
 آقای دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی (متولد ۱۳۵۵ ش، خمینی شهر)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: ناصر مکارم شیرازی، حسین وحید خراسانی و عبدالله جوادی آملی پیگیری کرد. رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی را در دانشکده الهیات دانشگاه تهران در مقطع دکتری به اتمام رساند. مدیر گروه تاریخ اسلام مدرسه عالی امام خمینی و عضو هیئت مدیره تاریخ پژوهان حوزه علمیه قم از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه به ارزیابی کتب و مقالات تاریخی مؤسسات، مجلات و جشنواره‌های مختلف مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است.[۴] «فدک»، «تبیین معنایی اصطلاح علمای ابرار با تأکید بر جریانات فکری اصحاب ائمه»، «بررسی کتاب نور الانوار علی اصغر بروجردی در حوزه مهدویت»، «گونه‌شناسی مدعیان دروغین وکالت امام زمان در عصر غیبت صغرا»، «رسول خدا و مدیریت چالش جانشینی» و «رفتار شناسی امام رضا در جریان غلو» برخی از این آثار است. [۵] |