نقش باورداشت آموزه مهدویت در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی (کتاب)
نقش باورداشت آموزه مهدویت در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی و پژوهش در زمینه نقش اعتقاد به امام مهدی (ع) و غیبت و ظهور آن امام در شکل‌گیری فرهنگ و تمدن اسلامی و پویایی می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر امیر محسن عرفان است و انتشارات معارف (نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها) انتشار آن را به عهده داشته است.
| نقش باورداشت آموزه مهدویت در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | امیر محسن عرفان |
| موضوع | مهدویت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات معارف (نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها) |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۳ ش |
| تعداد صفحه | ۲۷۱ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۵۳۱-۶۱۶-۵ |
| شماره ملی | ۳۴۱۳۳۳۸ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «در این اثر ظرفیت‌های مقوله مهدویت در تمدن‌سازی و تبیین آموزه‌های اصلی دین اسلام، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و پیوند بین آموزه‌های مهدوی و احیای تمدن اسلامی بررسی شده است. نویسنده از منظری قرآنی و روایی به بررسی اندیشه منجی موعود پرداخته و دیدگاه اسلام و سایر ادیان توحیدی را در زمینه منجی موعود بیان كرده است. وی آنگاه به بازخوانی تاثیر آموزه‌های دینی در تمدن‌سازی پرداخته و بازتاب اعتقاد به مهدویت در فرایند تكوین فرهنگ و تمدن اسلامی را منعكس كرده است. وی تعالیم مربوط به مهدویت را تحول‌آفرین، تمدن‌ساز، پویا و نافذ معرفی كرده و معتقد است كه این تعالیم عطش گرایش به معنویت و خلاهای موجود در این زمینه را به خوبی پر می‌كند زیرا از جامعیت بالایی برخوردار بوده و موافق با فطرت و گرایش‌های ذاتی انسان‌ها بوده اغلب گرایش‌های درونی بشر را پوشش داده است. وی بر شناخت ظرفیت‌های مختلف مهدویت تاكید ورزیده و معیارهای ارزشی و عقلانی آن را تبیین نموده است».
فهرست کتاب
- مقدمه
فصل اول: کلیات
- کلیات تحقیق
- یک. بیان مسئله
- دو. ضرورت تحقیق
- سه. اهداف تحقیق
- ۱. اهداف علمی
- ۲. اهداف کاربردی
- چهار. پرسش‌های تحقیق
- پنج. روش تحقیق
- شش. پیشینه تحقیق
- باز تبیین مفاهیم کلیدی
- یک. معناشناسی تمدن
- دو. چیستی فرهنگ
- سه. نسبت‌سنجی فرهنگ و تمدن
- چهار. معناشناسی فرهنگ و تمدن اسلامی
- پنج. معناشناسی مهدی
- ۱. واژه مهدی در قرآن کریم
- ۲. واژه مهدی در احادیث
- ۳. کاربرد تاریخی لقب مهدی
- شش. اصطلاح‌شناسی آموزه مهدویت
- گستره اندیشه منجی موعود
- بازنمایی نظریه اندیشه منجی موعود در ادیان
- یک. آموزه مهدویت از نظرگاه قرآن‌کریم
- دو. آموزه مهدویت از دیدگاه اهل‌سنت
- سه. آموزه مهدویت در اندیشه شیعه امامی
فصل دوم: بازخوانی نقش آموزه‌های دینی در تمدن‌سازی
- ضرورت اتخاذ رویکرد تمدنی به آموزه‌های دینی
- نسبت میان تمدن و دین
- یک. چیستی تمدن از نظرگاه اسلام
- دو. اندیشه‌های بنیادین تمدن اسلامی
- سه. مبانی فکری تمدن اسلامی
- ۱. جهان‌بینی ارزشی
- ۲. انسان‌شناسی دینی
- ۳.ایده امت اسلامی
- چهار. شاخصه‌ها و ملاک‌های تمدن‌سازی آموزه‌های دین اسلام
- ۱. هماهنگی با فطرت انسانی
- ۲. انطباق بر معیارهای عقلانی
- ۳. سهولت و سادگی
- ۴. انسجام و استحکام درونی آموزه‌های اسلام
- ۵. جامعیت آموزه‌های اسلام
- ۶. ترویج روحیه مدارا
- ۷. فرایند اجتهاد و پاسخ‌گویی به نیازهای زمانه
- ۸. نفی قومیت‌مداری و از بین بردن تبعیضات نژادی
- ۹. انعطاف‌پذیری
فصل سوم: بازتاب باورداشت مهدویت در فرایند تکوین فرهنگ و تمدن اسلامی
- یک. مهدویت‌گراییِ ابزاری در گستره تاریخ اسلام
- ۱. روزگار حضور ائمه (ع)
- ۲. روزگار غیبت صغرا
- ۳. روزگار غیبت کبرا
- دو. رویکرد نجات‌بخشی صرف به آموزه مهدویت
- سه. نگاه سطحی، عاطفی و آرمان‌گرایانه به آموزه مهدویت
- بازتاب اجتماعی باورداشت مهدویت
- بازتاب علمی فرهنگی باور داشت مهدویت
- نقش باورداشت مهدویت بر پویایی حیات علمی و فرهنگی شیعیان
- یک. شکل‌گیری میراث مکتوب مهدوی شیعه
- دو. بالندگی و پویایی کانون‌های علمی شیعه
- سه. شکل‌گیری مکتب اجتهادی شیعه
- چهار. گسترش اختیارات فقها
فصل چهارم: آموزه مهدویت و احیای فرهنگ و تمدن اسلامی
- چیستی احیای تمدن اسلامی
- ضرورت رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت
- الزامات رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت
- یک. بازاندیشی در مطالعات تمدنی براساس نظرگاه اسلام
- دو. رویکرد برون‌نگر به اندیشه مهدویت
- سه. توجه به جامعیت دین در عرصه حیات بشری
- چهار. توجه به تحقیقات بنیادین در عرصه اندیشه مهدویت
- یک. عطش معنویت در جهان
- دو. شکست مکاتب فکری جهان
- سه. جهانی‌شدن و فهم‌پذیری جنبه جهانی آموزه مهدویت
- چهار. پیامدهای منفی جهانی‌سازی (نامطلوب بودن وضعیت موجود جهانی)
- پنج. نفوذ اندیشه و آرمان‌های انقلاب اسلامی
- هفت. همگانی بودن اندیشه موعودگرایی
- هشت. به بیراهه کشیده شدن منجی‌گرایی
- نه. فهم‌های ناقص از آموزه مهدویت
- ده. پیشتازی رقبا در عرصه موعودباوری
- یک. آموزه مهدویت و تکیه بر مبانی فطرت
- دو. حضور منجی، ویژگی منحصر به فرد موعود اسلام
- سه. جهان شمولی آموزه مهدویت
- چهار. پیوند و (...) آموزه مهدویت و آینده‌نگری
- پنج. غنای محتوایی منابع مهدوی
- شش. فضیلت محور بودن و معنویت‌گرا بودن آموزه مهدویت
- نقش باورداشت آموزه مهدویت در احیای فرهنگ و تمدن اسلامی
- یک. تقویت بعد فرجام‌گرایانه و آرمان‌گرایانه
- دو. الگوبرداری از تمدن مهدوی و سامان‌دهی و شبیه‌سازی رویکردها
- سه. آموزه مهدویت و ایجاد هویت غایی برای تحولات سیاسی واجتماعی
- چهار. آموزه مهدویت و بسیج اراده‌های عمومی و ایجاد نوعی انتظار فعال
- ۱. اثبات زمینه‌سازی از منظر سنت‌های تاریخی در قرآن
- ۲. اثبات زمینه‌سازی از دریچه فلسفه غیبت
- ۳. زنده‌بودن موعود شیعه و ضرورت زمینه‌سازی
- پنج. آموزه مهدویت و معنابخشی به حیات جمعی در تاریخ
- موانع تحول‌زایی آموزه مهدویت
- یک. موانع و آسیب‌های محتوایی
- ۱. کهنه‌گرایی (ساختارزدگی)
- ۲. عدم بازپیرایی معارف مهدوی
- ۳. زمانه‌زدگی
- ۴. غیرتخصصی بودن مطالعات مهدوی
- ۵. طرح مباحث غیرضروری و انحرافی
- ۶. عدم تمییز مسئله‌ها از مسئله‌نماها
- دو. آسیب‌های رویکردی و روشی
- ۱. تعارض و تناقض نهادها و مراکز در رویکرد به آموزه مهدویت
- ۲. فقدان ارزیابی‌های مستمر
- ۳. شخصیت‌زدگی
- ۴. رویکرد کمیت‌گرایی و سطحی‌گرایی به جای کیفیت‌گرایی
- ۵. رویکرد عاطفی و احساسی به آموزه مهدویت
- ۶. فقدان رویکرد راهبردی
- ۷. احساس امنیت کاذب و عدم دشمن‌شناسی
- سه. موانع و آسیب‌های تدبیری و اجرایی
- ۱. عدم مدیریت مواجهه
- ۲. عدم مسئولیت‌پذیری
- ۳. فقدان زمانه‌آگاهی
- ۴.مدیریت‌های لحظه‌ای و مناسبتی
- ۵. فقدان نگاه مشارکتی
- ۶. سیطره نااهلان بر امور مطالعات مهدوی
- ۷. کنترل‌ناشدگی مباحث مهدویت
- ۸. عدم تبیین نقش، جایگاه و مسئولیت علما و خواص در احیا و نشر فرهنگ مهدویت
- ۹. نمادگرایی افراطی
- نتیجه‌گیری
- پیشنهادها
- منابع و مآخذ
- کتاب‌ها
- مقالات
دربارهٔ پدیدآورنده
