نهضت یا شورش
مقدمه
حرکت امام حسین(ع) که به‌صورت امتناع از بیعت با یزید و هجرت به مکه و از آنجا به کربلا بود، حرکتی الهام گرفته از قرآن و سنت پیامبر(ص) و بر اساس عمل به تکلیف در برابر حکومت جور و ولایت فسق و برای مبارزه با بدعت‌ها و مقابله با اعادۀ جاهلیت بود (-اهداف نهضت عاشورا). این از مجموعۀ سخنان و خطبه‌های آن حضرت و ماهیت قیام وی و عملکرد امویان روشن است و چون مبتنی بر اصل “ولایت صالحان” و فلسفۀ سیاسی ناب اسلام بود و آن حضرت، صرفاً برای قیام به وظایف امامت و نهی از منکر و احیای سیرۀ پیامبر(ص) دست به آن حرکت زد، حرکت او یک “نهضت مکتبی” تلقّی می‌شود. اما هواداران بنی امیه، چه در آن زمان و چه قرن‌های بعد و حتی عصر حاضر، کوشیده‌اند که حرکت آن حضرت را نوعی شورش، آشوب، فتنه‌انگیزی، ایجاد تفرقه در امّت و تمرّد از خلافت معرفی کنند و در کشتن او، حق را به جانب یزید بدهند که یک شورشگر بر ضد خلافت مرکزی را کشته است. در این مورد، به احادیثی هم استناد می‌کنند که رسول خدا(ص) به کشتن کسی که یکپارچگی امت را به هم زند فرمان داده است و می‌گویند: قتل الحسين بسيف جدّه. در حالی که حدیث، بر فرض صحّت مخصوص جایی است که حکومتی اسلامی و حاکمی متعهّد و عادل باشد و کسی یا کسانی بخواهند بر ضدّ آن آشوب و فتنه‌گری کنند. اما نه حکومت امویان مشروع بود، نه بیعت مردم آزادانه و به اختیار بود، نه حکّام، به دین و عدل رفتار می‌کردند و نه از ارتکاب فسق و فجور و محرّمات پروا داشتند و نه مال و جان و نوامیس مسلمانان پاک، از تعرض و ستم یزید و عمّال او مصون بود. بنا بر این جهاد بر ضدّ چنین حکومتی، تکلیف دینی امام حسین(ع) بود.
گرچه امام می‌دانست که در آن شرایط، به پیروزی نظامی سریع دست نمی‌یابد، اما باز چنان نبود که بی‌فکر و برنامه و بدون نقشه خود را به کشتن دهد. نتایج مقطعی و دراز مدت آن حرکت خونین در آگاهانیدن مردم و افشای چهرۀ ظلم و ایجاد انگیزۀ مبارزه در مردم و حفظ دین از نابودی و بالاتر از همه “عمل به وظیفه” آن حضرت را به قیام واداشت و اینها برای آن امام، “فتح” به شمار می‌رفت، هر چند خون خود و یارانش در این راه، ریخته می‌شد. چون می‌دانست که به هر تقدیر او را خواهند کشت، برای نحوۀ شهادت برنامه‌ریزی کرد تا به مؤثرترین صورت و الهام‌بخش‌ترین شکل در آید. در واقع، سلاح او “شهادت” بود و در استراتژی او “خون”، بر”شمشیر” پیروز شد[۱].
منابع
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۴۸۸.