نیکی به والدین در معارف و سیره فاطمی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث نیکی به والدین است. نیکی به والدین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نیکی به والدین در معارف و سیره نبوی - نیکی به والدین در معارف و سیره فاطمی - نیکی به والدین در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

رابطه و رفتار متقابل فاطمه و پدر گرامی‌اش چنان صمیمی بود که به جرئت می‌توان گفت تاریخ قاصر از آن است که نمونه‌ای همچون دلدادگی و محبتی را که فاطمه و پیامبر نسبت به یکدیگر داشتند، ارائه کند. این امر ناشی از آن بود که این محبت، ریشه‌ای الهی و توحیدی داشت و عین محبت به ذات باری تعالی بود. فاطمه در وجود پدر، فرستاده عظیم الهی و محبوب‌ترین بنده خداوند را می‌دید و پیامبر (ص) نیز از فاطمه بوی بهشت را استشمام می‌کرد و او را در میان دخترانش بهترین معرفی می‌کرد. از این رو، وقتی فاطمه نزد پیامبر (ص) می‌رفت، آن حضرت دست و سر او را می‌بوسید و او را به جای خود می‌نشاند.

این محبت قلبی و متقابل در زمان‌های بسیاری در رفتار این پدر و فرزند جلوه‌گر می‌شد. فاطمه (س) به هیچ وجه طاقت ناراحتی و حزن پدر را نداشت. هنگامی که در دوران سخت مکه، مشرکان در یک اقدام زشت در هنگام نماز، فضولات شکم گوسفند را بر دوش پیامبر (ص) ریختند، فاطمه - با وجود سن اندک - به پاک کردن آنها از دوش پدر و ملامت مشرکان پرداخت و ابوطالب را باخبر ساخت. در زمانی دیگر، هنگامی که فاطمه در حجر اسماعیل بود، سخن مشرکان را شنید که تصمیم به ضرب و شتم رسول خدا (ص) داشتند. او بلافاصله پدر را از جریان باخبر ساخت. پیامبر به دخترش آرامش داد و با عنایت الهی از شر مشرکان مصون ماند.

نقل شده است که در یک صبح‌گاه، فاطمه پدر را گریان و ناراحت دید و وقتی سبب را پرسید، پیامبر (ص) از ذکر علت ناراحتی‌اش خودداری کرد. در این هنگام فاطمه به پدر عرض کرد: «تا علت ناراحتی را نگویی، از خوردن و آشامیدن پرهیز می‌کنم». پیامبر به ناچار خبر به شهادت رسیدن حسین را - که از جبرئیل شنیده بود - بازگو کرد؛ این در حالی بود که هنوز حسین به دنیا نیامده بود!. برای درک بهتر میزان علاقه متقابل پیامبر (ص) و فاطمه به این روایت توجه کنید: روزی پیامبر (ص) از غزوه‌ای بازگشت و طبق معمول و عادت، ابتدا به مسجد رفت و دو رکعت نماز گزارد و سپس قبل از هر جای دیگر، به خانه فاطمه رفت. فاطمه به محض دیدن پدر شروع به بوسیدن چهره و چشمان پدر کرد و گریست. پیامبر (ص) از سبب گریه‌اش پرسید و فاطمه گفت: چهره غبارآلود و خسته و لباس پاره‌تان را می‌بینم.

پیامبر (ص) فرمود: ای فاطمه! خداوند پدرت را برای کاری مبعوث کرده که بر روی زمین هیچ خانه‌ای نخواهد بود جز آنکه بدین وسیله عزت یا ذلت در آن داخل خواهد شد.

فاطمه در سختی‌ها همراه پدر بود. از این رو در غزوه احد، هنگامی که جراحت صورت پدر را دید، فریادی کشید و گفت: «غضب خدا بر کسانی که چهره رسول خدا (ص) را خونین کرده‌اند، شدید باد». سپس با خاکستر حصیر به شستن خون‌ها و مداوای جراحات پدر پرداخت.

در واقعه احزاب و هنگام حفر خندق نیز در حالی که به علت فقر شدید مسلمانان، پیامبر هم به مدت سه روز غذایی تناول نکرده بود، فاطمه مقداری از نانی را که برای حسن و حسین (ع) طبخ کرده بود، برای پدر آورد.

مرتبه‌ای دیگر، هنگامی که امیرالمؤمنین (ع) با یک درهم، مقداری گوشت و ذرت تهیه کرده بود، فاطمه گفت: «کاش پدرم را نیز فرامی‌خواندی» و چون علی نزد پیامبر (ص) رفت، او خوابیده بود و زیر لب زمزمه می‌کرد: «پناه می‌برم به خدا از اینکه بخوابم با حال گرسنگی»! او رسول خدا (ص) را برای صرف غذا دعوت کرد و آن حضرت نیز پس از حضور در خانه فاطمه دستور داد از آن غذای اندک برای همسرانش و همسایگان بفرستند. با وجود این، به اعجاز نبوی از آن غذا چیزی کاسته نشد و تا چند روز نیز باقی بود!.

در روایت ام سلمه درباره سبب نزول آیه تطهیر نیز آمده است که فاطمه با ظرفی از کاچی نزد پدر آمد و آن را تقدیم او کرد.

با چنین محبتی به چنان پدری، جای شگفتی نیست اگر به وقت احتضار پیامبر، فاطمه نگران‌ترین و محزون‌ترین باشد؛ به گونه‌ای که از شدت گریه او، پیامبر نیز بگرید و او را در بر گیرد و بشارت آن دهد که فاطمه اولین کس از اهل بیت خواهد بود که به وی ملحق خواهد شد و فاطمه با این بشارت آرام گیرد.

در نقل دیگری می‌خوانیم رسول خدا (ص) با مشاهده حزن و گریه دخترش، ضمن دعوت او به توکل و صبر، فضائل و کراماتی را که خداوند به رسول خدا، علی، فاطمه و فرزندانش و نیز به حمزه، جعفر طیار و حضرت مهدی عطا کرده بود، یادآور شد و فاطمه مسرور گشت و اظهار رضایت کرد.

فاطمه تا آخرین لحظه حیات پدر، لحظه‌ای از او مفارقت نکرد. هنگامی که معاذ بن جبل، حال پیامبر (ص) را به هنگام شدت یافتن درد بیماری قبل از وفات از عایشه پرسید، او گفت: از فاطمه بپرس که همواره کنار رسول خدا بود. حضرت فاطمه در روزهای بیماری منجر به رحلت پیامبر (ص) از همسران آن حضرت نیز غافل نبود و به نزد آنان می‌رفت و از اینکه پیامبر (ص) امکان حضور نزد آنان را نداشت، طلب حلیت می‌کرد.

از دست دادن پدری همچون رسول خدا (ص) برای فاطمه بسیار تلخ و دشوار بود. از امیرمؤمنان (ع) نقل شده است که پس از رحلت پیامبر، فاطمه این اشعار را ترنم می‌کرد: «وَا أَبَتَاهْ مِن رَبِّهِ مَا أَدْنَاهُ‌»؛ آه پدر جانم! به خدایش چقدر نزدیک است؛

« وَا أَبَتَاهْ جِنَانُ الْخُلْدِ مَثْوَاهُ»؛ آه پدر جانم! جایگاهش بهشت جاویدان است؛

«وَا أَبَتَاهْ يُكْرِمُهُ رَبُّهُ إِذَا أَتَاهُ»؛ آه پدر جانم! مقرب و مکرم نزد خداست؛ «يَا أَبَتَاهْ الرَّبُّ وَ الرُّسُلُ تُسَلِّمُ عَلَيْهِ حِينَ تَلْقَاهُ»؛

پس از لقایش با پروردگار، خدا و پیامبران بر او سلام می‌کنند. او پس از دفن بدن مطهر رسول خدا به انس بن مالک فرمود: چگونه توانستید چهره پیامبر را به زیر خاک برید؟!.

شدت محبت فاطمه به پیامبر به حدی بود که پس از رحلت آن حضرت، هنگامی که پیراهن پدر را بویید، بی‌هوش شد. از این رو علی آن پیراهن را مخفی نمود. همچنین وقتی بلال، به درخواست فاطمه پس از مدت‌ها سکوت بعد از رحلت رسول خدا (ص) اذان گفت و فراز «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ‌(ص)» رسید، فاطمه ناله‌ای سر داد و بی‌هوش شد و بلال نیز اذانش را قطع کرد.

او پس از رحلت رسول خدا (ص) در فراق او آن قدر گریست که به عنوان یکی از «بکائین» شناخته شد.

منابع

1. جباری، محمد رضا، سیره اخلاقی و سبک زندگی حضرت زهرا