کارکرد علم غیب معصوم در مقام باب الله چیست؟ (پرسش)
| کارکرد علم غیب معصوم در مقام باب الله چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
کارکرد علم غیب معصوم در مقام باب الله چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «کارکردهای علم غیب در مقامات معصومان چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمود جزائری در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان» در این‌باره گفته است:
«یکی از شئون و مقاماتی که در آیات قرآن و احادیث برای ائمه (ع) بر شمرده‌اند، "ابواب الله" بودن ایشان است. هم چنان که از این مقام به "طریق"، "سبیل"، "سبب"، "صراط" و "ماء معین" نیز تعبیر شده است. اینکه این مقام به چه معناست، چه مراتبی دارد، ادله اثبات آن برای اهل بیت (ع) چیست و چه ارتباطی با علم غیب اهل بیت (ع) دارد، مسائلی است که در اینجا تا حدی مورد بررسی قرار می‌دهیم. (...) "باب الله" بودن انبیاء و اوصیای الهی بدان معناست که ایشان درگاه و بابی هستند میان خدا و خلق؛ که از یک سو خدا اگر بخواهد فیضی به خلق برساند از طریق آنان اعمال می‌نماید. و اگر بخواهد خیر و رحمت را از کسی قطع کند و در نتیجه نتواند با خدا ارتباط پیدا کرده و تقربی بجوید، او را از ایشان جدا می‌نماید. و از دیگر سو، اگرخلق بخواهند به خداوند تقرب بجویند یا ارتباطی با خدا پیدا کنند باید از طریق آنان وارد شوند. از این رو در اینجا آیات و روایات را به سه دسته تقسیم می‌کنیم:
- باب وصول فیض و رحمت خدا به عباد: از حضرت رضا (ع) معنای "ماء" را در آیه ﴿قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ﴾[۱] پرسیدند. در پاسخ فرمودند: آب شما باب‌های شماست که همان ائمه (ع) اند. و آنها باب‌های خدا میان او و خلقش هستند.[۲] در این تفسیر "ماء" در معنای مجازی به کار رفته است؛ یعنی همانطور که خدا آب را نازل می‌کند تا وسیله حیات باشد؛ و بدون آن راه حیات بسته می‌شود. امامان معصوم (ع) را نیز می‌فرستد تا حیات مادی و معنوی خلق نابود نگردد. (...)
- باب منع ورود نا اهل‌ها به بارگاه خدا: همان گونه که یکی از کاربردهای درِ خانه یا دروازه شهر بستن راه ورودی بر غریبه‌ها و آنانی است که صاحب خانه نمی‌خواهد وارد شوند، از کاربردهای اهل بیت (ع) به عنوان باب الله هم آن است که اگر خدا نخواهد کسی بدلیل عدم صلاحیتش وارد بارگاه و خانه رحمت اش گردد، درِ معرفت و محبت و تبعیت اهل بیت (ع) را بر او می‌بندد. (...)
- باب تقرب و ارتباط بندگان با خدا: یکی از شئون ائمه (ع) این است که اگر بنده‌ای بخواهد معرفت و محبت خدا را به‌دست آورد، عوامل رضا و غضب او و دینش را بشناسد، به او ایمان آورده و با اعمالش بتواند به پروردگار تقرب بجوید، تنها راهش اهل بیت (ع) می‌باشند.[۳] (...)
الف) باب تقرب به خدا: امام رضا (ع) به کسی که از نحوه زیارت پدر بزرگوارشان سؤال کرده بود، زیارت جامعی برای همه ائمه (ع) ایراد فرمودند، که در عبارت‌های پایانی‌اش آمده است: "یا سادتی أتقرب بکم إلی الله".[۴] (...) پس اهل بیت (ع) باب تقرب به خدا هستند.
ب) باب ورود به درگاه و محضر خدا: امام صادق (ع) آنگاه که منزلت و جایگاه اوصیاء را در نزد خدا بر می‌شمردند، فرمودند: ما همان باب خدا هستیم که از آن به سوی خدا می‌روند.[۵](...)
ج) باب الهدایة: رسول گرامی اسلام (ص) در تبیین این مقام فرمودند: ما همان باب خداییم که از آن به خدا وارد می‌شوند. بواسطه ما هدایت شوندگان هدایت می‌شوند. پس هر کس ما را دوست بدارد خدا او را دوست خواهد داشت و ساکن بهشتش می‌کند، و(...) د) باب معرفة الله: همانگونه که تاریخ گواهی می‌دهد، در احادیث نیز وارد شده است که هر کس از اهل بیت (ع) دور گردد خداشناسی، پیامبر شناسی و معادشناسی اش نیز به انحراف کشیده خواهد شد. از این رو تأکید شده است که هر کس امامان (ع) را بشناسد می‌تواند خدا را بشناسد و تنها راه معرفت الله اینان هستند. (...) هـ) باب محبة الله: محبت آنگاه واقعی و ارزشمند است که یک رابطه دو سویه باشد. از این رو قرآن کریم می‌فرماید: ای پیامبر به مسلمانان بگو اگر خدا را دوست دارید از من تبعیت کنید تا خدا نیز شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشاید(...) اینکه چه کنیم تا محبت ما به خدا واقعی گردد و بتوانیم محبت خدا را به خودمان جلب کنیم راهکارهایی در متون دینی ما ارائه گردیده است که در رأس آنها محبت نمودن به اهل بیت (ع) می‌باشد. (...) و) باب الایمان: امام باقر و امام کاظم (ع) نیز در یک سخنی نورانی، علی (ع) را باب ایمان معرفی نمودند که اگر کسی از آن در وارد شود مؤمن است و اگر از آن خارج گردد کافر می‌باشد. [۶]
ز) باب الجنه: باب الجنه یعنی راه و دری که از آن طریق می‌توان وارد بهشت الهی شد. بر اساس آیات قرآن، راه ورود و باب بهشت ایمان و عمل صالح است؛ که در آیات فراوانی بدان اشاره شده است. از جمله آیه ۲۵ سوره بقرة است که می‌فرماید: ﴿وَبَشِّرِ الَّذِين آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ...﴾[۷] (...) و در حدیث دیگری رسول خدا تمام اوصیای خود را باب ورود به بهشت دانستند با این بیان که: یا عَلِی أَنْتَ وَ الْأَوْصِیاءُ مِنْ بَعْدِی أَوْ قَالَ مِنْ بَعْدِک أَعْرَافٌ لَا یعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِکمْ وَ أَعْرَافٌ لَا یدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَکمْ وَ عَرَفْتُمُوهُ وَ لَا یدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکرَکمْ وَ أَنْکرْتُمُوهُ.[۸]
ح) باب دعوت به سوی خدا و راهنمایی به او: از نکات قابل دقت آن است که ائمه (ع) که باب الله هستند، همچون یک درِ بی جان نیستند که تنها راهی برای ورود به بارگاهی باشند، بلکه دری هستند که مردم را صدا می‌زند که: بیایید، راه ورود اینجاست. از این رو بجاست که آنان را باب الدعوه الی الله و الدلاله علیه بدانیم.(...)
ط) باب ابتلاء مردم: در چندین حدیث سخن از آن به میان آمده که اهل بیت (ع) بابی هستند که مردم با آن آزمایش می‌شوند اگر از این باب با تواضع به بارگاه خدا وارد شوند، نجات می‌یابند وگرنه به هلاکت می‌رسند.(...)
ی) باب احتجاج خدا بر خلق: یکی از القاب ائمه (ع) حجت الله بودن ایشان است. [۹] از علل این نامگذاری آن است که خداوند در روز قیامت بدان ها احتجاج می‌کند، که مگر اینها اوامر و نواهی مرا به شما نرساندند؟! مگر برایتان معجزات و براهین مستحکم نیاوردند؟! پس چرا تسلیم نشده و اطاعت نکردید؟!.(...)
ک) باب نجات امت: از جلوه‌های مقام باب اللهی آن است که اهل بیت (ع) باب نجات امت هستند. چنانچه پیامبر (ص) در وصف امام حسین (ع) فرمودند: "او باب نجات این امت است". و در حدیث دیگری راجع به همه اهل بیت فرمودند: همانا مَثَل اهل بیت من در میان شما مانند سفینه نوح است که هر کس بر آن سوار شد نجات یافت و هر کس از آن تخلف نمود غرق شد؛ نیز مانند باب حطه هستند که هرکس داخل آن شد نجات یافت و هر کس وارد نشد هلاک گردید.[۱۰]
ل) باب توبه و باب حطة اسلام: یکی دیگر از جلوه های باب الله بودن ائمه (ع) این است که ایشان باب التوبه هستند که اگر کسی بخواهد گناهانش بخشیده شود باید از راه ایشان به بارگاه خدا بار یابد.(...)
م) باب اطاعت خدا: جلوه دیگر مقام باب الله بودن ائمه (ع) "باب اطاعت خدا" بودن ایشان است. بدین معنا که اگر کسی بخواهد اطاعت از خدا کند باب و راهش منحصر در اطاعت از ایشان است. (...) ن) باب حصن خدا: از مصادیق شأن باب اللهی ائمه (ع) آن است که باب ورود بندگان به دژ الهی‌اند. چنانچه امام رضا]](ع) لحظاتی پس از آنکه در حدیث سلسلة الذهب به نقل از خداوند فرمودند: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی، ندایی دادند که: ورود به حصن و دژ محکم خداوند شروطی دارد و من از جمله آن شروط هستم: بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا.(...)
ض) باب سلام: باب السلام یعنی بابی که از آن وارد شهر تسلیم می‌شوند و با این تسلیم شدن در برابر خدا، از حساب شدید خدا و فزع اکبر روز قیامت به سلامتی گذر کرده و نجات می‌یابند. این بیان را در احادیث متعددی می‌توان یافت که به یک مورد از آنها اشاره می‌کنیم: امام علی (ع) فرمودند: باب حطه هستیم و آن باب السلام است؛ هر کس داخل آن شد سالم ماند و نجات یافت، و هر کس از آن تخلف نمود هلاک شد.[۱۱] (...)
- ارتباط علم غیب با مقام باب اللهی اهل بیت (ع): از سویی باب الله کسی است که فیوضات خدا از طریق او به سایر خلق می‌رسد پس او هم از این فیوضات خبر دارد و هم از کسانی که این فیض ها بدان‌ها می‌رسد. و این نیز نوعی علم غیب است. و از دیگر سو، از آنچه در قسمت پیش گفته شد مشخص گردید که از لوازم "باب الله" بودن آن است که اطاعت او بر همگان به طور مطلق واجب باشد؛ که این مقام مستلزم عصمت باب الله است. و از آنجا که در بخش صفات امام ارتباط شدید عصمت با علم غیب را مطرح کردیم روشن می‌شود که تا وقتی کسی علم غیب نداشته باشد نمی‌تواند باب الله شود. علاوه بر آنکه اگر بنا باشد راه منحصر ورود به درگاه خداوند ائمه (ع) باشند ناگزیر هر کس بخواهد به آن درگاه راه یابد باید از طریق ایشان اقدام کند و اگر چنین باشد امکان ندارد که ائمه (ع) از احوال کسانی که به واسطه ایشان به خدا تقرب جسته‌اند، بی خبر باشند. و این نوعی علم غیب است»[۱۲].
پرسش‌های مصداقی همطراز
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ سوره ملک، آیه ۳۰.
- ↑ علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج۲، ص۳۷۹، سورة الملک، الآیات ۱۰ الی ۳۰.
- ↑ محمد تقی مجلسی، ، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج۵، ص۴۱۶، زیارة قبر أمیرالمؤمنین (ع)؛ مازندرانی، محمد صالح، شرح أصول الکافی، ج۴، ص۲۲۹ و ۲۳۰.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۹۹، ص۱۵۹، باب ۸ الزیارات الجامعة التی یزار بها کل إمام صلوات الله علیهم.
- ↑ صفار، محمد، بصائر الدرجات، ج۱، ص۶۲، ۳ باب فی الأئمة أنهم حجة الله و باب الله؛ کلینی، محمد، همو، الکافی، ج۱، ص ۱۹۳، باب أن الأئمة (ع) خلفاء الله عز و جل فی أرضه و أبوابه التی منها یؤتی.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، ج۱، ص ۴۳۷، باب فیه نتف و جوامع من الروایة فی الولایة؛ همو، ج۲، ص ۳۸۸، باب الکفر.
- ↑ یعنی بشارت بده به کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده‌اند که برای آنان بهشتهایی است که نهرها از زیر آن جاری است...
- ↑ محمد صفار، بصائرالدرجات، ۱، ۴۹۷.
- ↑ کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج۲، ص۹۰۶، ح۶۱؛ محمد کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۴۵، باب النوادر، ح۷.
- ↑ صفار، محمد، بصائر الدرجات، ج۱، ص۲۹۷؛ محمد طوسی، الأمالی، النص، ص۶، المجلس الثانی.
- ↑ عبدالواحد تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، محقق / مصحح: سید مهدی رجایی، ص۷۲۳.
- ↑ [[کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان (پایان‌نامه)|کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان]]، ص۱۵۰_۱۶۰.