کشاورزی در فقه اسلامی

مقدمه

به کسی که عمل کشت و کار بر روی زمین انجام می‌‌دهد، کشاورز و به کار او کشاورزی گویند و از احکام آن در بابهای تجارت، مزارعه، عاریه، احیاء موات و ارث سخن گفته‌اند. از مشاغل مستحب کشاورزی است^[۱]. در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است: «کشاورزی محبوب‌ترین شغل نزد خداوند است و خدای تعالی پیامبری را نفرستاده، مگر آنکه کشاورز بوده و به کشاورزی اشتغال داشته است، جز ادریس(ع) که خیاط بوده است^[۲].

مستحب است کشاورز هنگام کشت، مشتی بذر بردارد و در حالی که رو به قبله است، سه بار این آیه شریفه را بخواند ﴿أَفَرَءَيْتُم مَّا تَحْرُثُونَ * ءَأَنتُمْ تَزْرَعُونَهُۥٓ أَمْ نَحْنُ ٱلزَّٰرِعُونَ﴾^[۳] سپس سه بار بگوید: «الله الزارع»، پس از آن برای حصول برکت و سلامت محصول دعا کند آنگاه بذر را بر زمین بپاشد^[۴].

عاریه دادن زمین برای کشاورزی همچون اجاره دادن آن، صحیح است. احیای زمین موات با کشت و کار و مقدمات آن همچون مرز بندی نهرکشی و حفر چاه تحقق می‌‌یابد^[۵] حریم چاه آب حفر شده در زمین موات برای کشاورزی از هر طرف شصت ذراع می‌باشد^[۶]. به گفته برخی زوجه از زمین دارای بنا ارث نمی‌برد؛ لیکن از زمین باغ و کشاورزی ارث می‌برد^[۷].^[۸]

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۷

پانویس

↑ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۶۴.
↑ وسائل الشیعة ج۱۷، ص۴۲.
↑ «آیا آنچه را می‌کارید، دیده‌اید؟ * آیا شما آن را می‌رویانید یا رویاننده ماییم؟» سوره واقعه، آیه ۶۳-۶۴.
↑ العروة الوثقی، ج۵، ص۳۴۷.
↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص۶۸
↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص۴۱.
↑ کتاب السرائر، ج۳، ص۳۵۸؛ غایة المرام، ج۴، ص۱۸۲.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۷، ص ۱۱۶.

[1] جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۶۴.

[2] وسائل الشیعة ج۱۷، ص۴۲.

[3] «آیا آنچه را می‌کارید، دیده‌اید؟ * آیا شما آن را می‌رویانید یا رویاننده ماییم؟» سوره واقعه، آیه ۶۳-۶۴.

[4] العروة الوثقی، ج۵، ص۳۴۷.

[5] جواهر الکلام، ج۳۸، ص۶۸

[6] جواهر الکلام، ج۳۸، ص۴۱.

[7] کتاب السرائر، ج۳، ص۳۵۸؛ غایة المرام، ج۴، ص۱۸۲.

[8] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۷، ص ۱۱۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]