امنیت اقتصادی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امنیت است. امنیت اقتصادی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امنیت اقتصادی در قرآن - امنیت اقتصادی در معارف و سیره علوی - امنیت اقتصادی در فقه اسلامی - امنیت اقتصادی در فقه سیاسی - امنیت اقتصادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

معناشناسی

امنیت

مقالهٔ اصلی: امنیت

«امنیت» در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، عامل مهمی است که بدون آن، رونق و شکوفایی اقتصادی امکان‌پذیر نیست. منظور از چنین امنیتی، شیوه برخورد دولت با تجار و کسبه و تولیدکنندگان و کارگران و برنامه‌ریزی دولتی در جهت امنیت شغلی آنان است.

امنیت اقتصادی

همچنین ببینید: اقتصاد

«امنیت اقتصادی» در سطح فردی و گروهی، به میزان دسترسی افراد به ضروریات زیستی (غذا، آب، مسکن، آزادی کار، تولید و مالکیت) که جزو حقوق اساسی است مربوط می‌شود و در سطح عمومی، دستیابی به رفاه عامه و رشد اقتصادی در جامعه است. امنیت اقتصادی، نتیجه توزیع عادلانه ثروت در جامعه و بخش عمده ناامنی‌های اجتماعی محصول فقر و بی‌عدالتی اقتصادی است. راهکار تأمین عدالت، خدمت بیشتر به ضعیفان و وضع قوانین برای اعاده حقوق فقیران و تأمین زندگی آنان است.

جایگاه و ضرورت

منابع قدرت در دنیای جدید، دچار تغییرات اساسی شده است. امروزه نظامی‌گری و داشتن سلاح‌های پیشرفته و اتمی بودن منبع اصلی قدرت تلقی نمی‌شود و قدرت را باید در مقوله‌های دیگری پی‌گیری نمود. در جهان کنونی، اقتصاد را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع قدرت در نظر گرفت. بر همین اساس، اقتصاد به جهت ایفا نمودن نقش اساسی خود نیازمند ملاحظات و امکاناتی است و از جمله این امکانات، ایجاد امنیت پایدار و مبتنی بر آموزه‌های دینی است که اقتصاد بتواند به هدف نهایی خود که ایجاد و تحقق عدالت اجتماعی در سطح جامعه و جهان است برسد.

لازمه یک اقتصاد پویا و سر زنده، وجود امنیت پایدار و فراگیر است. به بیان دیگر، فضای اقتصادی کشور از جهت امنیت باید طوری باشد که فعالیت‌های اقتصادی با همه تنوع آن میسر باشد و کسانی که اراده کار اقتصادی دارند با امنیت بتوانند این فعالیت‌ها را انجام دهند.

امنیت اقتصادی هدف نظام اقتصادی اسلام

امنیت را می‌توان یکی از اهداف میانی نظام اقتصادی اسلام دانست. ناامنی اقتصادی بخشی از ناامنی در سطح کلان است. کسانی که امکانات دولتی و عمومی را با تسلط بر قوانین و مقررات و گریزگاه‌های قانونی، به نفع خود مصادره می‌کنند و هر جا که بتوانند، از سوء استفاده‌های شخصی نمی‌گذرند؛ اینان محیط‌های اقتصادی را ناامن می‌کنند. یکی از چند علت بیماری در وضعیت اقتصادی یک کشور، وجود گریزگاه‌های از قانون است که کسانی می‌توانند با استفاده از اینها سوء استفاده کنند و امکانات مردم و دولت را به نفع و سمت خودشان بکشانند.

البته ایجاد امنیت اقتصادی به معنی بازگذاشتن راه برای سوءاستفاده‌چی‌های اقتصادی و زالوهای اقتصادی نیست. امنیت اقتصادی، به معنای این نیست که قوانین و مقررات سالم کشور، نادیده گرفته شود. بلکه بدان معناست که انسان‌ها و آحاد مردم از هر قشری بخواهند کار اقتصادی بکنند و بدانند کسی مزاحم آنها نخواهد شد.

عوامل تهدیدکننده

نابسامانی اقتصادی

همچنین ببینید: فساد اقتصادی

نابسامانی اقتصادی در هر جامعه‌ای می‌تواند آثار و تبعات منفی و غیر قابل جبرانی داشته باشد. فقر آثار نامطلوبی بر شخصیت و روان آدمی دارد. فقر مادی، احساس حقارت و خودکمتربینی را به دنبال دارد. به گونه‌ای که حتی فقیر، در میان خانواده خود نیز نمی‌تواند شخصیت حقیقی و عزت نفس خویش را بازیابد. نتیجه چنین احساسی، آثار نامطلوبی است که به شخصیت، روان و اراده آدمی وارد می‌کند و مانع شکوفا شدن استعدادها می‌شود. نتیجه مستقیم خودکمتربینی و احساس حقارت فقیر، سلب اعتماد به نفس و سستی اراده اوست. فقر مادی نه تنها موجب بی‌اعتنایی به فضیلت‌ها و استعدادهای انسان و نادیده انگاشتن اعتبار اجتماعی وی می‌گردد، بلکه ارزش‌های واقعی او را نیز ضدارزش جلوه می‌دهد، در حالی که گاه، کارهای خلاف اخلاقی و انسانیت ثروتمندان، به دیده ارزشی و اعتبار نگریسته می‌شود.

توطئه‌ها و فتنه‌های دشمن

نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که پایه ثبات یک کشور اقتصاد و معیشت آن است، دشمنان در برخی مواقع برای رسیدن به اهداف خود در صدد تضعیف پایه‌های اقتصادی بر می‌آیند. اما یک ملت زنده، ضربه اقتصادی را هم مثل ضربه شمشیر، مثل ضربه گلوله، خرد می‌کند، از بین می‌برد، اثرش هم باقی نمی‌ماند.

منابع

1. غلامی، نجف علی، مقاله «نظام امنیتی دفاعی اسلام»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲
2. سیاه‌پوش، امیر، مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲
3. مقصود رنجبر، راضیه مهرابی کوشکی، امنیت، دانشنامه امام خمینی ج۲
4. ناظم‌زاده، سید اصغر، تجلی امامت