جهانی بودن اسلام

این مدخل زیرشاخهٔ بحث ختم نبوت است. جهانی بودن اسلام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جهانی بودن اسلام در معارف و سیره نبوی - جهانی بودن اسلام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

جهانی بودن دعوت پیامبر اسلام و عدم اختصاص آن به قوم یا منطقه خاصی، از اصول روشن آیین این پیامبر الهی است و حتی کسانی هم که ایمان به آن ندارند می‌دانند که دعوت اسلام، همگانی بوده و محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نبوده است.

بهترین و معتبرترین مدرک برای اثبات مدعای بالا، قرآن کریم است که حقانیت و اعتبار آن در مباحث دیگر، واضح گردید. کسی که یک مرور اجمالی بر این کتاب الهی بکند با کمال روشنی در خواهد یافت که دعوت آن، عمومی و همگانی است و اختصاص به قوم و نژاد و زبان معینی ندارد.

قرآن کریم در آیات زیادی همه مردم را با عنوان ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ﴾ و ﴿يَا بَنِي آدَمَ﴾ مورد خطاب قرار داده و هدایت خود را شامل همه انسان‌ها ﴿النَّاسُ﴾ و ﴿لِّلْعَالَمِينَ﴾ دانسته است. همچنین در آیات فراوانی رسالت پیامبر اکرم (ص) را برای همه مردم ﴿النَّاسُ﴾ و ﴿لِّلْعَالَمِينَ﴾ ثابت کرده است: ﴿تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا ﴾.

در آیه فوق، "آل" بر جمعِ سالم "عالَمین" وارد شده است، و بنابراین قواعد زبان عربی، عمومیت را می‌رساند، یعنی "اَلعالَمِین" به معنای "همه جهانیان" است. لذا در این آیه، بیم دهندگی قرآن کریم برای همه کسانی است که در هر زمان و مکانی تا رستاخیز می‌آیند و به زمان، مکان و یا افراد معینی اختصاص ندارد. ازاین‌رو قرآن، کتاب جاویدان الهی، و دین اسلام، دین ابدی، و رسول خدا (ص) کسی است که این کتاب و دین را از جانب خداوند برای همه انسان‌ها ابلاغ فرموده است.

در آیه دیگر، شمول دعوت پیامبر اسلام نسبت به هرکسی که از آن مطلع شود مورد تأکید قرار گرفته است. و از سوی دیگر، پیروان سایر ادیان را به‌عنوان "اهل کتاب" مورد خطاب و عتاب قرار داده. و رسالت پیامبر اکرم (ص) را در مورد آنان تثبیت فرموده، و اساساً هدف از نزول قرآن کریم بر پیامبر اکرم (ص) را پیروزی اسلام بر سایر ادیان، شمرده است.

افزون بر این، شواهد تاریخی فراوان وجود دارد که پیامبر اکرم (ص) به سران کشورها مانند قیصر روم و پادشاه ایران و فرمانروایان مصر و حبشه و شامات و نیز به رؤسای قبائل مختلف عرب نامه نوشتند و پیک ویژه به‌سوی آنان گسیل داشتند و همگان را دعوت به پذیرفتن اسلام، بر حذر داشتند. اگر دین اسلام، جهانی نبود چنین دعوت عمومی انجام نمی‌گرفت و سایر اقوام و امت‌ها هم عذری برای عدم پذیرش می‌داشتند.

با توجه به این دلایل، جای هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای درباره همگانی بودن دعوت پیامبر و جهانی بودن دین مقدس اسلام، باقی نمی‌ماند.

علل جاودانگی و جهانی بودن اسلام

مقاله‌های اصلی: جاودانگی اسلام و جهانی بودن اسلام

دین اسلام از منظر دامنه زمانی در بردارنده دو مؤلفه به ظاهر متضاد است. از یک سو نبی اکرم خاتم انبیاء الهی است و مسیر وحی با رحلت ایشان منقطع شده است، از سوی دیگر معارف وحیانی اسلام برای تمام زمان‌ها معتبر و پابرجاست. برای فهم رمز جاوادنگی اسلام با وجود تحولات گسترده در زندگی بشر و پیدایش موضوعات و پدیده‌های گوناگون، لازم است به علل و عوامل بقاء و تداوم معارف وحیانی اسلام توجه شود.

1. عدالت و منطق: آموزه‌های اسلامی در بردارنده مضامین اصیلی است که در گستره زمان و مکان، اعتبار و حقانیت آن محفوظ می‌ماند. ما به اتکای معارف اسلامی بر این باوریم که دین حق بر همه مکاتب و نظام‌های اجتماعی فائق می‌شود. اسلام از دو مؤلفه برخوردار است، که موجب تفوق آن بر دیگر مکاتب فکری و روش‌های زندگی شده است؛ اول منطق و استدلال متین و دوم عدالت حقیقی. اینکه برخی برای مخدوش کردن وجهه اسلام، شمشیر را عامل گسترش اسلام معرفی کرده‌اند نارواست. از سوی دیگر کسانی که برای دفع این اتهام منکر برخورداری اسلام از صلابت نظامی شده‌اند نیز خطا کرده‌اند.
2. تحول‌خواهی انقلابی: از ویژگی‌های مهم اسلام که سبب فراگیری و دوام آن شده، حرکت مستمر و انقلابی برای تحول و تکامل است. مبارزه اسلام برای تحقق زندگی زیبا و عادلانه تداوم دارد و همواره ذهن‌ها و جسم‌هایی را با خود همراه می‌سازد که تحولات عظیمی در زندگی بشر رقم می‌زنند. عاشورا نماد این روحیه تحول‌خواهی و اصلاح‌طلبی اسلامی است که خود سبب تداوم و بقاء اسلام شده است. پیامبر اکرم(ص) نیز عافیت‌طلبی نکرد و برای علنی کردن دعوتش متحمل زحمت و آزارها شد. عزت اسلامی اقتضاء می‌کند در برابر دشمن ایستادگی شود تا استکبار به ذلت بنشیند. آنچه اندیشمندان و روشنفکران غربی را به چالش انداخته، فرهنگ اسلامی است که توانسته استقلال‌طلبی و رشادت را در پیکره جامعه میلیاردی مسلمانان زنده سازد. ترس از حیات مجدد جامعه اسلامی و خارج شدن منابع ثروتی که در سرزمین‌های اسلامی است، آنان را به دشمنی با اسلام کشانده است.

منابع

1. سبحانی، محمد تقی و برنجکار، رضا، معارف و عقاید ۱
2. حاج سید جوادی، سید فرید، مقاله «اسلام‌شناسی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱