دین چگونه باعث تحقق آزادی می‌شود؟ (پرسش)
| دین چگونه باعث تحقق آزادی می‌شود؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
دین چگونه باعث تحقق آزادی می‌شود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث فقه سیاسی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقای دکتر شریف لک‌زایی در کتاب «آزادی» در این‌باره گفته است:
«دین به عنوان نیرویی باطنی و درونی می‌تواند به عنوان مهم‌ترین عنصر در تحقق و تضمین آزادی مورد توجه باشد. دین، هم نیرویی است که صداقت دارد و هم دارای قدرت و تسلط بر نفوس بشر و منهدم کردن مرکز ستاد سلب آزادی است. بنابراین، با توجه به وجود دو نیروی صداقت و قدرت که به ویژه اسلام از آن برخوردار است می‌توان برای تحقق و تضمین آزادی بر آن تکیه و تأکید ویژه‌ای داشت.
اسلام در شرایطی بروز و ظهور یافت که برده‌داری در جامعه یک مسئله رایج و جا افتاده‌ای بود و اسلام در مواجهه با آن ضمن اینکه با توجه به مصالحی، پوسته بردگی را از بین نبرد اما هسته آن را از بین برد و بردگان در سایه حمایت اسلام آقایی می‌کردند. در حالی که در کشوری مثل آمریکا با اینکه برده‌داری الغاء شده است اما هنوز فرزندان آنها در تبعیض ناروا و وضعیت فلاکت‌باری زندگی می‌کنند.
از نظر اسلام، بهشت در آنجا که تنها آزادی نباشد و کسی را با کسی کاری نباشد نیست؛ اسلام، محبت، صمیمیت، برادری، گذشت، همدلی و هم روحی و عواطف انسانی آورد و در زندگی اجتماعی طبیعت به همه آنها توجه دارد. چنان که پیش از این نیز گفته شد با توجه به اینکه بشر در مسئله آزادی همواره با کمبود مواجه بوده و این ارزش توسط همنوعان از او دریغ شده است از این‌رو آزادی برای او ارزش فوق‌العاده و مقدس به شمار می‌رود. اگر بشر بخواهد به این مسئله خاتمه دهد و آزادی را نیز در کنار سایر ارزش‌ها در اختیار گیرد می‌بایست به ارزش مشترک و مورد توافقی چنگ زند که دین می‌تواند انسان را به این وضعیت راهنمون شود[۱].
یکی از آموزه‌های دینی که بر آن تأکید فراوانی شده است، تقوا و پارسایی است. پارسایی لازمه انسانیت است. از این‌رو انسان خود را در چارچوبی اصولی محدود می‌سازد تا از آن حدود تجاوز نکند. بدین ترتیب به حقوق و آزادی خود و دیگران احترام گذارده و اسباب درونی و معنوی تحقق و تضمین آزادی را تأمین می‌کند. چنان که مسکن، برای انسان مصونیت و آزادی به بار می‌آورد، تقوا نیز برای انسان مصونیت و آزادی به همراه خواهد آورد. همین مصونیت می‌تواند در تحقق و تضمین عنصر آزادی و تقویت آن مؤثر افتد. در نگاه امام علی (ع) نه تنها تقوا محدودیت و مانع به شمار نیامده است، بلکه علت و موجب بزرگ آزادی تقوا است[۲]. تقوا به طور مستقیم از ناحیه اخلاقی و معنوی به انسان آزادی می‌دهد و او را از قید رقیت و بندگی هوا و هوس آزاد و رشته حرص و طمع و حسد و شهوت و خشم را از گردنش باز می‌کند، اما به طور غیر مستقیم در زندگی اجتماعی نیز آزادی‌بخش انسان است. رقیت‌ها و بندگی‌های اجتماعی نتیجه رقیت معنوی است[۳]. از همین‌رو است که بزرگ‌ترین برنامه انبیا آزادی معنوی است[۴].
گفتنی است قرآن کریم با منطق بسیار رسایی لزوم آزادی اجتماعی را تأیید کرده است. ضمن اینکه آزادی اجتماعی نیز از نظر اسلام فوق‌العاده مقدس و محترم است نظام اجتماعی و سیاسی اسلام نیز براساس احترام به آزادی‌های اجتماعی بنیان نهاده می‌شود[۵]. به هر حال براساس آموزه‌های دینی، نظام سیاسی اسلامی موظف است از آزادی افراد حمایت و آزادی آنان را تأمین و تضمین کرده و با تمهیداتی تحقق بخشد»[۶]
منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی
پانویس
- ↑ یادداشت‌ها، ج۱، ص۶۰-۶۲.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۹.
- ↑ ده گفتار، ص۲۷-۳۰.
- ↑ آیت‌الله مطهری مباحث مختلفی در این زمینه به تفصیل آورده است که زمینه بسط آزادی از یک سو و تضمین آن از سوی دیگر است و به نوعی با آموزه‌های دینی گره خورده است. به ویژه می‌توان به بحث زهد و ساده‌زیستی اشاره کرد که به نوعی با آزادی و آزادگی و آزادی معنوی پیوندی وثیق دارد. بنگرید به: "زهد در اسلام آثار استاد مطهری"، فصلنامه پیام حوزه، شماره ۲۰.
- ↑ یادداشت‌ها، ج۱، ص۹۷.
- ↑ لک‌زایی، شریف، آزادی، ص ۶۷.