آیا در کتب اهل سنت روایاتی پیرامون وجود، ظهور و سیره امام مهدی نقل شده است؟: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '== منبعشناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع جامع}}↵* کتابشناسی مهدویت؛↵* مقالهشناسی مهدویت؛↵* پایاننامهشناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}↵' به '') |
||
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۶: | خط ۶: | ||
| نمایه وابسته = | | نمایه وابسته = | ||
| مدخل اصلی = [[مهدویت]]، [[امام مهدی از دیدگاه اهل سنت]] | | مدخل اصلی = [[مهدویت]]، [[امام مهدی از دیدگاه اهل سنت]] | ||
| | | تعداد پاسخ = ۱ | ||
}} | }} | ||
'''آیا در کتب [[اهل سنت]] روایاتی پیرامون وجود [[ظهور]] و [[سیره]] [[امام مهدی]] [[نقل]] شده؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخها و دیدگاههای متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسشهای وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند. | '''آیا در کتب [[اهل سنت]] روایاتی پیرامون وجود [[ظهور]] و [[سیره]] [[امام مهدی]] [[نقل]] شده؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخها و دیدگاههای متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسشهای وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند. | ||
خط ۱۴: | خط ۱۲: | ||
== پاسخ جامع اجمالی == | == پاسخ جامع اجمالی == | ||
=== [[مهدویت]] در کتب [[اهل سنت]] === | === [[مهدویت]] در کتب [[اهل سنت]] === | ||
اگرچه [[عقیده]] به وجود [[مهدی موعود]] در بین شیعۀ [[امامیه]]، موج بیشتری دارد و شاید [[روایات]] وارده در این موضوع بالغ بر هزار [[حدیث]] باشد؛ امّا بعضی از پژوهندگان مسائل [[اسلامی]]، تعداد روایاتی را که از طرق [[اهل تسنن]] در این زمینه وارد شده، دویست [[حدیث]] تخمین زدهاند، هرچند خفقان عمومی در دوران [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]] و دستهای [[مقتدر]] و مرموز [[سیاست]] وقت و تعصّبات شدید مذهبی اجازه نمیداد [[اخبار]] مربوط به [[ولایت]] و [[امامت]] مورد [[مذاکره]] و ثبت و ضبط قرار گیرد ولی باز هم کتابهای اصلی [[اهل سنت]] از [[احادیث]] مربوط به [[امام مهدی]]{{ع}} خالی نیست<ref>ر.ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص۲۶؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۰.</ref> و [[عالمان اهل سنت]] به این مقدار که در کتابهای گوناگون خود، حدیثهای مربوط به [[امام مهدی]]{{ع}} را بیاورند و سندهای آن حدیثها را ضبط کنند و مسائل و سخنانی در اینباره بنگارند بسنده نکردهاند، بلکه همانند [[عالمان شیعه]] چند عدد کتابهایی ویژۀ [[حضرت مهدی]]{{ع}} و احوال او تألیف کردهاند<ref>ر.ک: [[محترم شکریان|شکریان، محترم]]، [[مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری (مقاله)|مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری]].</ref>. | اگرچه [[عقیده]] به وجود [[مهدی موعود]] در بین شیعۀ [[امامیه]]، موج بیشتری دارد و شاید [[روایات]] وارده در این موضوع بالغ بر هزار [[حدیث]] باشد؛ امّا بعضی از پژوهندگان مسائل [[اسلامی]]، تعداد روایاتی را که از طرق [[اهل تسنن]] در این زمینه وارد شده، دویست [[حدیث]] تخمین زدهاند، هرچند خفقان عمومی در دوران [[بنی امیه]] و [[بنی عباس]] و دستهای [[مقتدر]] و مرموز [[سیاست]] وقت و تعصّبات شدید مذهبی اجازه نمیداد [[اخبار]] مربوط به [[ولایت]] و [[امامت]] مورد [[مذاکره]] و ثبت و ضبط قرار گیرد ولی باز هم کتابهای اصلی [[اهل سنت]] از [[احادیث]] مربوط به [[امام مهدی]] {{ع}} خالی نیست<ref>ر. ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص۲۶؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۰.</ref> و [[عالمان اهل سنت]] به این مقدار که در کتابهای گوناگون خود، حدیثهای مربوط به [[امام مهدی]] {{ع}} را بیاورند و سندهای آن حدیثها را ضبط کنند و مسائل و سخنانی در اینباره بنگارند بسنده نکردهاند، بلکه همانند [[عالمان شیعه]] چند عدد کتابهایی ویژۀ [[حضرت مهدی]] {{ع}} و احوال او تألیف کردهاند<ref>ر. ک: [[محترم شکریان|شکریان، محترم]]، [[مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری (مقاله)|مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری]].</ref>. | ||
از باب نمونه میتوان به جملات زیر اشاره کرد: | از باب نمونه میتوان به جملات زیر اشاره کرد: | ||
# [[ابن حجر هیثمی]] [[شافعی]] میگوید: «[[عمر]] او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود، [[خدا]] در همین سنین به او [[حکمت ربانی]] را عطا کرد او را [[قائم]] [[منتظر]] گویند. خبرهای متواتره رسیده است که [[مهدی]] از این [[امت]] است و [[عیسی]]{{ع}} از [[آسمان]] فرود خواهد آمد و پشت سر [[مهدی]] [[نماز]] خواهد خواند»<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۱، ص ۲۰۰.</ref>. | # [[ابن حجر هیثمی]] [[شافعی]] میگوید: «[[عمر]] او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود، [[خدا]] در همین سنین به او [[حکمت ربانی]] را عطا کرد او را [[قائم]] [[منتظر]] گویند. خبرهای متواتره رسیده است که [[مهدی]] از این [[امت]] است و [[عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] فرود خواهد آمد و پشت سر [[مهدی]] [[نماز]] خواهد خواند»<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۱، ص ۲۰۰.</ref>. | ||
# عماد الدین [[ابن کثیر دمشقی]] نیز میگوید: «مقصود از [[پرچمهای سیاه]] که در روایتهای [[مهدی]] ذکر شده پرچمهای سیاهی نیست که [[ابو مسلم]] [[خراسانی]] برافراشت و [[دولت]] [[بنی امیه]] را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچمهای سیاهی است که [[یاران مهدی]] خواهند افراشت»<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۲، ص ۷۲.</ref>. | # عماد الدین [[ابن کثیر دمشقی]] نیز میگوید: «مقصود از [[پرچمهای سیاه]] که در روایتهای [[مهدی]] ذکر شده پرچمهای سیاهی نیست که [[ابو مسلم]] [[خراسانی]] برافراشت و [[دولت]] [[بنی امیه]] را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچمهای سیاهی است که [[یاران مهدی]] خواهند افراشت»<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۲، ص ۷۲.</ref>. | ||
# و یا [[ابن ابی الحدید]] مدائنی میگوید: «میان همه فرقههای [[مسلمین]] اتفاق قطعی است که [[عمر]] [[دنیا]] و [[احکام]] [[تکالیف]] پایان نمیپذیرد مگر [[پس از ظهور]] [[مهدی]]{{ع}}»<ref>ابن ابی الحدید المعتزلی، شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۵۳۵.</ref>. | # و یا [[ابن ابی الحدید]] مدائنی میگوید: «میان همه فرقههای [[مسلمین]] اتفاق قطعی است که [[عمر]] [[دنیا]] و [[احکام]] [[تکالیف]] پایان نمیپذیرد مگر [[پس از ظهور]] [[مهدی]] {{ع}}»<ref>ابن ابی الحدید المعتزلی، شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۵۳۵.</ref>. | ||
=== نمونه ای از [[احادیث]] [[اهل سنت]] پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} === | === نمونه ای از [[احادیث]] [[اهل سنت]] پیرامون [[امام مهدی]] {{ع}} === | ||
برخی از احادیثی که پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} در کتب [[اهل سنت]] آمده عبارتاند از: | برخی از احادیثی که پیرامون [[امام مهدی]] {{ع}} در کتب [[اهل سنت]] آمده عبارتاند از: | ||
# [[عبد الله]] از [[پیغمبر]] {{صل}} [[روایت]] نموده که فرمودند: «[[دنیا]] سپری نخواهد شد تا اینکه مردی از [[اهل بیت]] من که نامش نام من است بر [[عرب]] [[حکومت]] کند»<ref>{{عربی|عن عبد الله قال، قال رسول الله {{صل}}: «لا تذهب الدنیا حتی یملک العرب رجل من اهل بیتی یواطی اسمه اسمی}}؛ صحیح ترمذی، ج ۹، باب ما جاء فی المهدی، ص ۷۴؛ شیخ سلیمان، ینابیع المودة، ج ۲، ص۱۸۰، شافعی، محمد بن یوسف، البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص ۵۷؛ نور الابصار، ص ۱۷۱؛ مشکوة المصابیح، ص ۳۷۰.</ref> | # [[عبد الله]] از [[پیغمبر]] {{صل}} [[روایت]] نموده که فرمودند: «[[دنیا]] سپری نخواهد شد تا اینکه مردی از [[اهل بیت]] من که نامش نام من است بر [[عرب]] [[حکومت]] کند»<ref>{{عربی|عن عبد الله قال، قال رسول الله {{صل}}: «لا تذهب الدنیا حتی یملک العرب رجل من اهل بیتی یواطی اسمه اسمی}}؛ صحیح ترمذی، ج ۹، باب ما جاء فی المهدی، ص ۷۴؛ شیخ سلیمان، ینابیع المودة، ج ۲، ص۱۸۰، شافعی، محمد بن یوسف، البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص ۵۷؛ نور الابصار، ص ۱۷۱؛ مشکوة المصابیح، ص ۳۷۰.</ref><ref>ر. ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص۲۶؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۰.</ref> | ||
# [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} از [[پیغمبر]] [[روایت]] کرده که فرمودند: «اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، [[خدا]] مردی از [[اهل بیت]] مرا خواهد برانگیخت تا [[دنیا]] را پر از [[عدل و داد]] کند چنانکه از [[ستم]] پر شده است»<ref>{{متن حدیث|علی رضی الله عنه عن النبی {{صل}} قال: «لو لم یبق من الدهر الایوم واحد لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاءها عدلا کما ملئت جورا}}؛ صحیح ابی | # [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} از [[پیغمبر]] [[روایت]] کرده که فرمودند: «اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، [[خدا]] مردی از [[اهل بیت]] مرا خواهد برانگیخت تا [[دنیا]] را پر از [[عدل و داد]] کند چنانکه از [[ستم]] پر شده است»<ref>{{متن حدیث|علی رضی الله عنه عن النبی {{صل}} قال: «لو لم یبق من الدهر الایوم واحد لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاءها عدلا کما ملئت جورا}}؛ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۷؛ البیان، ص ۵۹؛ شبلنجی، نور الابصار، ص ۱۵۶؛ ابن حجر، الصواعق المحرقة، ص ۱۶۱؛ ابن صباغ، فصول المهمة، ص ۲۷۵؛ محمد الصبان، اسعاف الراغبین.</ref>. | ||
# [[ام سلمه]] میگوید از [[رسول خدا]] شنیدم که فرمودند: «[[مهدی موعود]] از [[عترت]] من و [[اولاد فاطمه]] است»<ref>ام سلمة قالت سمعت رسول الله {{صل}} یقول: {{عربی|المهدی من عترتی من ولد فاطمة}}؛ صحیح ابی | # [[ام سلمه]] میگوید از [[رسول خدا]] شنیدم که فرمودند: «[[مهدی موعود]] از [[عترت]] من و [[اولاد فاطمه]] است»<ref>ام سلمة قالت سمعت رسول الله {{صل}} یقول: {{عربی|المهدی من عترتی من ولد فاطمة}}؛ صحیح ابی داوود، کتاب المهدی، ج ۲، ص ۲۰۷؛ ابو داوود در این باب ۱۱ حدیث نقل کرده است؛ صحیح ابن ماجه باب خروج المهدی، ج ۲، ص ۵۱۹؛ الصواعق، ص ۱۶۱؛ البیان، ص ۶۴؛ خطیب، محمد بن عبد الله، مشکوة المصابیح، ص ۳۷۰.</ref><ref>ر. ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص۲۶.</ref> | ||
== پاسخها و دیدگاههای متفرقه == | == پاسخها و دیدگاههای متفرقه == | ||
خط ۴۲: | خط ۴۰: | ||
[[ترمذی]] این [[حدیث]] را در صحیح خود [[نقل]] نموده سپس میگوید: این [[حدیث]] صحیح است و در مورد [[مهدی]]، [[علی]] و ابو سعید و [[ام سلمه]] و ابو هریره [[روایت]] دارند. | [[ترمذی]] این [[حدیث]] را در صحیح خود [[نقل]] نموده سپس میگوید: این [[حدیث]] صحیح است و در مورد [[مهدی]]، [[علی]] و ابو سعید و [[ام سلمه]] و ابو هریره [[روایت]] دارند. | ||
[[علی بن ابی طالب]] {{ع}} از [[پیغمبر]] [[روایت]] کرده که فرمود: اگر از [[عالم]] جز روزی باقی نمانده باشد، [[خدا]] مردی از [[اهل بیت]] مرا خواهد برانگیخت تا [[دنیا]] را پر از [[عدل]] و داد کند چنانکه از [[ستم]] پر شده است<ref>{{عربی|"علی رضی الله عنه عن النبی {{صل}} قال: لو لم یبق من الدهر الایوم واحد لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاءها عدلا کما ملئت جورا"}}؛ صحیح ابی | [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} از [[پیغمبر]] [[روایت]] کرده که فرمود: اگر از [[عالم]] جز روزی باقی نمانده باشد، [[خدا]] مردی از [[اهل بیت]] مرا خواهد برانگیخت تا [[دنیا]] را پر از [[عدل]] و داد کند چنانکه از [[ستم]] پر شده است<ref>{{عربی|"علی رضی الله عنه عن النبی {{صل}} قال: لو لم یبق من الدهر الایوم واحد لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاءها عدلا کما ملئت جورا"}}؛ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۷؛ البیان، ص ۵۹؛ کتاب نور الابصار تألیف شبلنجی، ص ۱۵۶؛ الصواعق المحرقة تألیف ابن حجر ط قاهره، ص ۱۶۱؛ کتاب فصول المهمة تألیف ابن صباغ ط نجف، ص ۲۷۵؛ کتاب اسعاف الراغبین تألیف محمد الصبان.</ref>. | ||
[[ام سلمه]] میگوید از [[رسول خدا]] شنیدم که میفرمود: [[مهدی موعود]] از [[عترت]] من و اولاد [[فاطمه]] میباشد<ref>{{عربی|"ام سلمة قالت سمعت رسول الله {{صل}} یقول: المهدی من عترتی من ولد فاطمة"}}؛ صحیح ابی | [[ام سلمه]] میگوید از [[رسول خدا]] شنیدم که میفرمود: [[مهدی موعود]] از [[عترت]] من و اولاد [[فاطمه]] میباشد<ref>{{عربی|"ام سلمة قالت سمعت رسول الله {{صل}} یقول: المهدی من عترتی من ولد فاطمة"}}؛ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۷. ابو داوود در این باب ۱۱ حدیث نقل کرده است؛ صحیح ابن ماجه باب خروج المهدی، ج ۲، ص ۵۱۹؛ الصواعق، ص ۱۶۱؛ البیان، ص ۶۴؛ مشکوة المصابیح تألیف محمد بن عبد الله خطیب ط دهلی، ص ۳۷۰.</ref>. | ||
ابو سعید میگوید: [[پیغمبر]] {{صل}} فرمود: [[مهدی]] ما بلند پیشانی و باریکبینی است. [[زمین]] را پر از [[عدل]] و داد میکند چنانکه از [[ظلم]] و بیدادگری پر شده است، مدت هفت سال [[حکومت]] میکند<ref>صحیح ابی | ابو سعید میگوید: [[پیغمبر]] {{صل}} فرمود: [[مهدی]] ما بلند پیشانی و باریکبینی است. [[زمین]] را پر از [[عدل]] و داد میکند چنانکه از [[ظلم]] و بیدادگری پر شده است، مدت هفت سال [[حکومت]] میکند<ref>صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۸؛ فصول المهمه، ص ۲۷۵؛ نور الابصار ط مصر، ص ۱۷۰؛ ینابیع المودة، ج ۱، ص ۱۶۱.</ref>. | ||
[[علی]] {{ع}} از [[پیغمبر]] {{صل}} [[نقل]] کرده که فرمود: [[مهدی موعود]] از [[اهل بیت]] من میباشد. [[خدا]] اسباب قیامش را در یک شب فراهم میسازد<ref>صحیح ابن ماجه، ج ۲ باب خروج المهدی، ص ۵۱۹. در این باب ۷ حدیث ذکر شده است؛ الصواعق المحرقة، ص ۱۶۱.</ref>. | [[علی]] {{ع}} از [[پیغمبر]] {{صل}} [[نقل]] کرده که فرمود: [[مهدی موعود]] از [[اهل بیت]] من میباشد. [[خدا]] اسباب قیامش را در یک شب فراهم میسازد<ref>صحیح ابن ماجه، ج ۲ باب خروج المهدی، ص ۵۱۹. در این باب ۷ حدیث ذکر شده است؛ الصواعق المحرقة، ص ۱۶۱.</ref>. | ||
خط ۸۱: | خط ۷۹: | ||
«[[عالمان اهل سنت]] به این مقدار که در کتابهای گوناگون خود، حدیثهای مربوط به [[مهدی]] {{ع}} را بیاورند و سندهای آن حدیثها را ضبط کنند و مسایل و سخنانی در اینباره بنگارند بسنده نکردهاند. بلکه- همانند [[عالمان]] [[شیعه]]- کتابهایی چند، ویژه [[حضرت مهدی]] و احوال او، تألیف کردهاند. وسعت دامنه این نوشتهها، قطعیت امر [[مهدی]] {{ع}} را در [[اسلام]] به خوبی میرساند و اثبات میکند که [[مهدی]] {{ع}} همان امامی است که با نشانههایی در خود و علایمی [[پیش از ظهور]] و مقارن [[ظهور]] و پس از ظهورش مشخص و معین شده است. در کتاب "[[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]"، پنجاه و چهار منبع، مأخذ، مدرک و [[سند]] تاریخی ذکر شده است که [[دانشمندان]] و [[محدثان]] [[اهل سنت]] پیرامون شخصیت والای [[حضرت مهدی]] {{ع}} نگاشتهاند<ref>قزوینی، محمد کاظم، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص ۲۷.</ref>. نویسنده کتاب "[[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]" بیست کتاب از [[اهل سنت]] را در اینباره شمرده است<ref>حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب، ص ص ۶۶ و ۶۷.</ref>. که به عنوان نمونه نام چند کتاب را ذکر میشود: " [[اخبار]] المهدی" نوشته [[حماد بن یعقوب]]، "[[البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان]]" نوشته [[علی بن حسام الدین متقی هندی]]، "[[البیان فی اخبار صاحب الزمان]]" نوشته [[ابو عبد الله محمد بن یوسف گنجی شافعی]]، " [[مناقب]] المهدی" نوشته [[حافظ ابو نعیم اصفهانی]]، "فوائد الفکر فی المهدی المنتظر" نوشته [[یوسف کرمی اصفهانی]]. آنچه در پی میآید نمونهای است از دهها و صدها سخن که [[عالمان]] یاد شده، در طول سدهها و عصرها در کتابهای خویش آوردهاند. | «[[عالمان اهل سنت]] به این مقدار که در کتابهای گوناگون خود، حدیثهای مربوط به [[مهدی]] {{ع}} را بیاورند و سندهای آن حدیثها را ضبط کنند و مسایل و سخنانی در اینباره بنگارند بسنده نکردهاند. بلکه- همانند [[عالمان]] [[شیعه]]- کتابهایی چند، ویژه [[حضرت مهدی]] و احوال او، تألیف کردهاند. وسعت دامنه این نوشتهها، قطعیت امر [[مهدی]] {{ع}} را در [[اسلام]] به خوبی میرساند و اثبات میکند که [[مهدی]] {{ع}} همان امامی است که با نشانههایی در خود و علایمی [[پیش از ظهور]] و مقارن [[ظهور]] و پس از ظهورش مشخص و معین شده است. در کتاب "[[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]"، پنجاه و چهار منبع، مأخذ، مدرک و [[سند]] تاریخی ذکر شده است که [[دانشمندان]] و [[محدثان]] [[اهل سنت]] پیرامون شخصیت والای [[حضرت مهدی]] {{ع}} نگاشتهاند<ref>قزوینی، محمد کاظم، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص ۲۷.</ref>. نویسنده کتاب "[[خورشید مغرب (کتاب)|خورشید مغرب]]" بیست کتاب از [[اهل سنت]] را در اینباره شمرده است<ref>حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب، ص ص ۶۶ و ۶۷.</ref>. که به عنوان نمونه نام چند کتاب را ذکر میشود: " [[اخبار]] المهدی" نوشته [[حماد بن یعقوب]]، "[[البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان]]" نوشته [[علی بن حسام الدین متقی هندی]]، "[[البیان فی اخبار صاحب الزمان]]" نوشته [[ابو عبد الله محمد بن یوسف گنجی شافعی]]، " [[مناقب]] المهدی" نوشته [[حافظ ابو نعیم اصفهانی]]، "فوائد الفکر فی المهدی المنتظر" نوشته [[یوسف کرمی اصفهانی]]. آنچه در پی میآید نمونهای است از دهها و صدها سخن که [[عالمان]] یاد شده، در طول سدهها و عصرها در کتابهای خویش آوردهاند. | ||
#[[ابن حجر هیثمی شافعی]]: "[[ابو القاسم]]، [[محمد]]، الحجة، [[عمر]] او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود.[[خدا]] در همین سنین به او [[حکمت]] ربانی را عطا کرد. او را [[قائم]] [[منتظر]] گویند. خبرهای متواتره رسیده است که [[مهدی]] از این [[امت]] است و [[عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] فرود خواهد آمد و پشت سر [[مهدی]] [[نماز]] خواهد خواند"<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۱، ص ۲۰۰.</ref>. | # [[ابن حجر هیثمی شافعی]]: "[[ابو القاسم]]، [[محمد]]، الحجة، [[عمر]] او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود. [[خدا]] در همین سنین به او [[حکمت]] ربانی را عطا کرد. او را [[قائم]] [[منتظر]] گویند. خبرهای متواتره رسیده است که [[مهدی]] از این [[امت]] است و [[عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] فرود خواهد آمد و پشت سر [[مهدی]] [[نماز]] خواهد خواند"<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۱، ص ۲۰۰.</ref>. | ||
#[[عماد الدین ابن کثیر دمشقی]]: "مقصود از [[پرچمهای سیاه]] که در روایتهای [[مهدی]] ذکر شده پرچمهای سیاهی نیست که [[ابو مسلم خراسانی]] برافراشت و [[دولت]] [[بنی امیه]] را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچمهای سیاهی است که [[یاران مهدی]] خواهند افراشت"<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۲، ص ۷۲.</ref>. | # [[عماد الدین ابن کثیر دمشقی]]: "مقصود از [[پرچمهای سیاه]] که در روایتهای [[مهدی]] ذکر شده پرچمهای سیاهی نیست که [[ابو مسلم خراسانی]] برافراشت و [[دولت]] [[بنی امیه]] را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچمهای سیاهی است که [[یاران مهدی]] خواهند افراشت"<ref>الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۲، ص ۷۲.</ref>. | ||
#[[ابن ابی الحدید مدائنی]]: "میان همه فرقههای [[مسلمین]] اتفاق قطعی است که [[عمر]] [[دنیا]] و [[احکام]] [[تکالیف]] پایان نمیپذیرد مگر پس از [[ظهور]] [[مهدی]] {{ع}}"<ref>ابن ابی الحدید المعتزلی، شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۵۳۵.</ref>. | # [[ابن ابی الحدید مدائنی]]: "میان همه فرقههای [[مسلمین]] اتفاق قطعی است که [[عمر]] [[دنیا]] و [[احکام]] [[تکالیف]] پایان نمیپذیرد مگر پس از [[ظهور]] [[مهدی]] {{ع}}"<ref>ابن ابی الحدید المعتزلی، شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۵۳۵.</ref>. | ||
#[[شیخ]] [[محمد عبده]]: "خاص و عام میدانند که در خبرها و حدیثها، ضمن برشمردن نشانههای [[قیام]] [[قیامت]] چنین آمده است: مردی از [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} خروج میکند که نام او [[مهدی]] {{ع}} است. او [[زمین]] را پس از آنکه از [[جور]] و بیداد آکنده باشد از [[عدل]] و داد پر میسازد. در آخر ایام او، [[عیسی بن مریم]] {{ع}} از [[آسمان]] فرود میآید. [[جزیه]] را برمیدارد. [[صلیب]] را میشکند و [[دجال]] را میکشد"<ref>عبده، محمد، تفسیر المنار، ج ۶، ص ۵۷.</ref>. | # [[شیخ]] [[محمد عبده]]: "خاص و عام میدانند که در خبرها و حدیثها، ضمن برشمردن نشانههای [[قیام]] [[قیامت]] چنین آمده است: مردی از [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} خروج میکند که نام او [[مهدی]] {{ع}} است. او [[زمین]] را پس از آنکه از [[جور]] و بیداد آکنده باشد از [[عدل]] و داد پر میسازد. در آخر ایام او، [[عیسی بن مریم]] {{ع}} از [[آسمان]] فرود میآید. [[جزیه]] را برمیدارد. [[صلیب]] را میشکند و [[دجال]] را میکشد"<ref>عبده، محمد، تفسیر المنار، ج ۶، ص ۵۷.</ref>. | ||
#[[احمد امین مصری]]: "[[اهل سنت]] نیز به [[مهدی]] و [[مهدویت]] یقینا [[ایمان]] دارند"<ref>المغنیة، محمد جواد، المهدی المنتظر و العقل، ص ۵۹.</ref>»<ref>[[محترم شکریان|شکریان، محترم]]، [[مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری (مقاله)|مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری]]، ص.</ref>. | # [[احمد امین مصری]]: "[[اهل سنت]] نیز به [[مهدی]] و [[مهدویت]] یقینا [[ایمان]] دارند"<ref>المغنیة، محمد جواد، المهدی المنتظر و العقل، ص ۵۹.</ref>»<ref>[[محترم شکریان|شکریان، محترم]]، [[مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری (مقاله)|مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری]]، ص.</ref>. | ||
}} | }} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
خط ۱۰۰: | خط ۹۲: | ||
[[رده:پرسش]] | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان مهدویت]] | [[رده:پرسمان مهدویت]] | ||
[[رده:(اا): پرسشهای مهدویت با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسشهای مهدویت با ۱ پاسخ]] | ||
[[رده:پرسشهای مربوط به وجود امام مهدی از دیدگاه حدیث]] | [[رده:پرسشهای مربوط به وجود امام مهدی از دیدگاه حدیث]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۰۴
آیا در کتب اهل سنت روایاتی پیرامون وجود، ظهور و سیره امام مهدی نقل شده | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل اصلی | مهدویت، امام مهدی از دیدگاه اهل سنت |
تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
آیا در کتب اهل سنت روایاتی پیرامون وجود ظهور و سیره امام مهدی نقل شده؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخها و دیدگاههای متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسشهای وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
پاسخ جامع اجمالی
مهدویت در کتب اهل سنت
اگرچه عقیده به وجود مهدی موعود در بین شیعۀ امامیه، موج بیشتری دارد و شاید روایات وارده در این موضوع بالغ بر هزار حدیث باشد؛ امّا بعضی از پژوهندگان مسائل اسلامی، تعداد روایاتی را که از طرق اهل تسنن در این زمینه وارد شده، دویست حدیث تخمین زدهاند، هرچند خفقان عمومی در دوران بنی امیه و بنی عباس و دستهای مقتدر و مرموز سیاست وقت و تعصّبات شدید مذهبی اجازه نمیداد اخبار مربوط به ولایت و امامت مورد مذاکره و ثبت و ضبط قرار گیرد ولی باز هم کتابهای اصلی اهل سنت از احادیث مربوط به امام مهدی (ع) خالی نیست[۱] و عالمان اهل سنت به این مقدار که در کتابهای گوناگون خود، حدیثهای مربوط به امام مهدی (ع) را بیاورند و سندهای آن حدیثها را ضبط کنند و مسائل و سخنانی در اینباره بنگارند بسنده نکردهاند، بلکه همانند عالمان شیعه چند عدد کتابهایی ویژۀ حضرت مهدی (ع) و احوال او تألیف کردهاند[۲].
از باب نمونه میتوان به جملات زیر اشاره کرد:
- ابن حجر هیثمی شافعی میگوید: «عمر او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود، خدا در همین سنین به او حکمت ربانی را عطا کرد او را قائم منتظر گویند. خبرهای متواتره رسیده است که مهدی از این امت است و عیسی (ع) از آسمان فرود خواهد آمد و پشت سر مهدی نماز خواهد خواند»[۳].
- عماد الدین ابن کثیر دمشقی نیز میگوید: «مقصود از پرچمهای سیاه که در روایتهای مهدی ذکر شده پرچمهای سیاهی نیست که ابو مسلم خراسانی برافراشت و دولت بنی امیه را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچمهای سیاهی است که یاران مهدی خواهند افراشت»[۴].
- و یا ابن ابی الحدید مدائنی میگوید: «میان همه فرقههای مسلمین اتفاق قطعی است که عمر دنیا و احکام تکالیف پایان نمیپذیرد مگر پس از ظهور مهدی (ع)»[۵].
نمونه ای از احادیث اهل سنت پیرامون امام مهدی (ع)
برخی از احادیثی که پیرامون امام مهدی (ع) در کتب اهل سنت آمده عبارتاند از:
- عبد الله از پیغمبر (ص) روایت نموده که فرمودند: «دنیا سپری نخواهد شد تا اینکه مردی از اهل بیت من که نامش نام من است بر عرب حکومت کند»[۶][۷]
- علی بن ابی طالب (ع) از پیغمبر روایت کرده که فرمودند: «اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، خدا مردی از اهل بیت مرا خواهد برانگیخت تا دنیا را پر از عدل و داد کند چنانکه از ستم پر شده است»[۸].
- ام سلمه میگوید از رسول خدا شنیدم که فرمودند: «مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه است»[۹][۱۰]
پاسخها و دیدگاههای متفرقه
۱. آیتالله امینی؛ |
---|
آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در اینباره گفته است:
«در عین حال که خفقان عمومی دوران بنی امیه و بنی عباس و دستهای مقتدر و مرموز سیاست وقت و تعصبات شدید مذهبی اجازه نمیداده که اخبار مربوط به ولایت و امامت و اهل بیت (ع) مورد مذاکره واقع شود و در کتابها درج گردد لکن باز هم کتب اخبار اهل سنت از احادیث مربوط به مهدی خالی نیست، در کتب صحاح اهل سنت ابوابی بنام مهدی منعقد و احادیثی از پیغمبر اکرم (ص) نقل شده است. از باب نمونه: عبد الله از پیغمبر (ص) روایت نموده که فرمود: دنیا سپری نخواهد شد تا اینکه مردی از اهل بیت من که نامش نام من است بر عرب حکومت کند[۱۱]. ترمذی این حدیث را در صحیح خود نقل نموده سپس میگوید: این حدیث صحیح است و در مورد مهدی، علی و ابو سعید و ام سلمه و ابو هریره روایت دارند. علی بن ابی طالب (ع) از پیغمبر روایت کرده که فرمود: اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، خدا مردی از اهل بیت مرا خواهد برانگیخت تا دنیا را پر از عدل و داد کند چنانکه از ستم پر شده است[۱۲]. ام سلمه میگوید از رسول خدا شنیدم که میفرمود: مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه میباشد[۱۳]. ابو سعید میگوید: پیغمبر (ص) فرمود: مهدی ما بلند پیشانی و باریکبینی است. زمین را پر از عدل و داد میکند چنانکه از ظلم و بیدادگری پر شده است، مدت هفت سال حکومت میکند[۱۴]. علی (ع) از پیغمبر (ص) نقل کرده که فرمود: مهدی موعود از اهل بیت من میباشد. خدا اسباب قیامش را در یک شب فراهم میسازد[۱۵]. ابو سعید از رسول خدا روایت نموده که فرمود: زمین از ظلم و بیدادگری پر میشود سپس مردی از اهل بیت من ظاهر شده هفت سال یا نه سال حکومت مینماید و زمین را از عدل و داد پر میکند[۱۶]. ابو سعید از پیغمبر روایت کرده که فرمود: در آخر الزمان بلاء سختی از جانب سلطان، بر امت من نازل میشود، بلائیکه سختتر از آن شنیده نشده است، به طوری که زمین فراخ بر آنها تنگ شده پر از جور و ستم میگردد. مؤمنین پناهگاه و دادرسی از ظلم و ستم نمییابند. پس خدا مردی از خانواده مرا میفرستد تا زمین را پر از عدل و داد کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده است. ساکنین آسمان و زمین از او راضی خواهند بود. زمین تمام گیاهان خود را برایش میرویاند، و آسمان بارانش را پیدرپی فرومیفرستد. هفت سال یا نه سال در بین مردم زندگی میکند. از جهت خیراتی که خدا بر اهل زمین نازل نموده مردگان آرزوی زندگی دوباره میکنند[۱۷]»[۱۸]. |
۲. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در اینباره گفته است:
«اگرچه عقیده به وجود مهدی موعود در بین شیعه امامیه، موج بیشتری دارد، و شاید روایات وارده در این موضوع بالغ بر یک هزار حدیث باشد؛ امّا بعضی از پژوهندگان مسائل اسلامی، تعداد روایاتی را که از طرق اهل تسنن در این زمینه وارد شده، به دویست حدیث تخمین زدهاند. باری، هرچند که خفقان عمومی در دوران بنی امیه و بنی عباس و دستهای مقتدر و مرموز سیاست وقت و تعصّبات شدید مذهبی اجازه نمیداد که اخبار مربوط به ولایت و امامت مورد مذاکره و ثبت و ضبط قرار گیرد، ولی باز هم کتابهای اصلی اهل سنت از احادیث مربوط به امام مهدی (ع) خالی نیست، که در اینجا به چند نمونه اشاره میکنیم: حذیفه گوید: رسول خدا (ص) خطبه میخواندند که در خلال سخنان، از آنچه در آینده به وقوع خواهد پیوست گفته و فرمودند: اگر از عمر روزگار جز یک روز نمانده باشد، خداوند آن روز را چنان طولانی کند که مردی از فرزندانم، که هماسم من است، برانگیخته شود. سلمان عرض کرد:ای رسول خدا از کدام فرزندتان خواهد بود؟ حضرت فرمود: از این فرزندم و با دست مبارک به پشت امام حسین (ع) زدند[۱۹]. و عبد اللّه بن مسعود گوید: پیامبر اکرم (ص) فرمود: اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند متعال آن روز را آنقدر طولانی میگرداند تا مردی از امّتم و اهل بیتم مبعوث شود، نام او نام من است و زمین را پر از عدل و قسط میکند، چنانکه پیش از آن پر از ظلم و جور بوده است[۲۰]. و نیز از همان حضرت روایت کردهاند که فرمود: مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه است. و ابو سعید خدری از پیغمبر (ص) روایت کرده که فرمود: در آخر الزّمان بلای سختی از جانب سلطان، بر امّت من نازل میشود، بلایی که سختتر از آن شنیده نشده است، به طوری که زمین فراخ بر آنها تنگ شده پر از جور و ستم میشود. مؤمنین پناهگاه و دادرسی از ظلم و ستم نمییابند. پس خدا مردی از خانواده مرا میفرستد تا زمین را پر از عدل و قسط کند، چنانکه از ظلم و جور پر شده است. ساکنین آسمان و زمین، از او راضی خواهند بود. زمین تمام گیاهان خود را برایش میرویاند، و آسمان بارانش را پی در پی فرو میفرستد، به طوری که مردگان آرزوی زندگی دوباره میکنند، هفت سال یا نه سال در بین مردم زندگی میکند[۲۱]. و نیز از آن حضرت روایت شده که فرمود: مهدی ما پیشانی بلند و باریکبینی است. زمین را پر از عدل و داد میکند، چنانکه از ظلم و بیدادگری پر شده است، مدت هفت سال حکومت میکند[۲۲]. و نیز ابن عبّاس از رسول خدا (ص) روایت کرده است که فرمود: مهدی (ع) طاووس اهل بهشت است[۲۳]»[۲۴]. |
۳. خانم شکریان؛ |
---|
خانم محترم شکریان، در مقاله «مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری» در اینباره گفته است:
«عالمان اهل سنت به این مقدار که در کتابهای گوناگون خود، حدیثهای مربوط به مهدی (ع) را بیاورند و سندهای آن حدیثها را ضبط کنند و مسایل و سخنانی در اینباره بنگارند بسنده نکردهاند. بلکه- همانند عالمان شیعه- کتابهایی چند، ویژه حضرت مهدی و احوال او، تألیف کردهاند. وسعت دامنه این نوشتهها، قطعیت امر مهدی (ع) را در اسلام به خوبی میرساند و اثبات میکند که مهدی (ع) همان امامی است که با نشانههایی در خود و علایمی پیش از ظهور و مقارن ظهور و پس از ظهورش مشخص و معین شده است. در کتاب "امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور"، پنجاه و چهار منبع، مأخذ، مدرک و سند تاریخی ذکر شده است که دانشمندان و محدثان اهل سنت پیرامون شخصیت والای حضرت مهدی (ع) نگاشتهاند[۲۵]. نویسنده کتاب "خورشید مغرب" بیست کتاب از اهل سنت را در اینباره شمرده است[۲۶]. که به عنوان نمونه نام چند کتاب را ذکر میشود: " اخبار المهدی" نوشته حماد بن یعقوب، "البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان" نوشته علی بن حسام الدین متقی هندی، "البیان فی اخبار صاحب الزمان" نوشته ابو عبد الله محمد بن یوسف گنجی شافعی، " مناقب المهدی" نوشته حافظ ابو نعیم اصفهانی، "فوائد الفکر فی المهدی المنتظر" نوشته یوسف کرمی اصفهانی. آنچه در پی میآید نمونهای است از دهها و صدها سخن که عالمان یاد شده، در طول سدهها و عصرها در کتابهای خویش آوردهاند.
|
پانویس
- ↑ ر. ک: امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص۲۶؛ رجالی تهرانی، علی رضا، یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۰.
- ↑ ر. ک: شکریان، محترم، مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری.
- ↑ الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۱، ص ۲۰۰.
- ↑ الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۲، ص ۷۲.
- ↑ ابن ابی الحدید المعتزلی، شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۵۳۵.
- ↑ عن عبد الله قال، قال رسول الله (ص): «لا تذهب الدنیا حتی یملک العرب رجل من اهل بیتی یواطی اسمه اسمی؛ صحیح ترمذی، ج ۹، باب ما جاء فی المهدی، ص ۷۴؛ شیخ سلیمان، ینابیع المودة، ج ۲، ص۱۸۰، شافعی، محمد بن یوسف، البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص ۵۷؛ نور الابصار، ص ۱۷۱؛ مشکوة المصابیح، ص ۳۷۰.
- ↑ ر. ک: امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص۲۶؛ رجالی تهرانی، علی رضا، یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۰.
- ↑ «علی رضی الله عنه عن النبی (ص) قال: «لو لم یبق من الدهر الایوم واحد لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاءها عدلا کما ملئت جورا»؛ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۷؛ البیان، ص ۵۹؛ شبلنجی، نور الابصار، ص ۱۵۶؛ ابن حجر، الصواعق المحرقة، ص ۱۶۱؛ ابن صباغ، فصول المهمة، ص ۲۷۵؛ محمد الصبان، اسعاف الراغبین.
- ↑ ام سلمة قالت سمعت رسول الله (ص) یقول: المهدی من عترتی من ولد فاطمة؛ صحیح ابی داوود، کتاب المهدی، ج ۲، ص ۲۰۷؛ ابو داوود در این باب ۱۱ حدیث نقل کرده است؛ صحیح ابن ماجه باب خروج المهدی، ج ۲، ص ۵۱۹؛ الصواعق، ص ۱۶۱؛ البیان، ص ۶۴؛ خطیب، محمد بن عبد الله، مشکوة المصابیح، ص ۳۷۰.
- ↑ ر. ک: امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص۲۶.
- ↑ "عن عبد الله قال، قال رسول الله (ص): لا تذهب الدنیا حتی یملک العرب رجل من اهل بیتی یواطی اسمه اسمی"؛ صحیح ترمذی، ج ۹ باب ما جاء فی المهدی، ص ۷۴؛ کتاب ینابیع المودة تألیف شیخ سلیمان ط سال ۱۳۰۸، ج ۲، ص ۱۸۰ کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان تألیف محمد بن یوسف شافعی ط نجف، ص ۵۷ کتاب نور الابصار، ص ۱۷۱؛ مشکوة المصابیح، ص ۳۷۰.
- ↑ "علی رضی الله عنه عن النبی (ص) قال: لو لم یبق من الدهر الایوم واحد لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاءها عدلا کما ملئت جورا"؛ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۷؛ البیان، ص ۵۹؛ کتاب نور الابصار تألیف شبلنجی، ص ۱۵۶؛ الصواعق المحرقة تألیف ابن حجر ط قاهره، ص ۱۶۱؛ کتاب فصول المهمة تألیف ابن صباغ ط نجف، ص ۲۷۵؛ کتاب اسعاف الراغبین تألیف محمد الصبان.
- ↑ "ام سلمة قالت سمعت رسول الله (ص) یقول: المهدی من عترتی من ولد فاطمة"؛ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۷. ابو داوود در این باب ۱۱ حدیث نقل کرده است؛ صحیح ابن ماجه باب خروج المهدی، ج ۲، ص ۵۱۹؛ الصواعق، ص ۱۶۱؛ البیان، ص ۶۴؛ مشکوة المصابیح تألیف محمد بن عبد الله خطیب ط دهلی، ص ۳۷۰.
- ↑ صحیح ابی داوود، ج ۲ کتاب المهدی، ص ۲۰۸؛ فصول المهمه، ص ۲۷۵؛ نور الابصار ط مصر، ص ۱۷۰؛ ینابیع المودة، ج ۱، ص ۱۶۱.
- ↑ صحیح ابن ماجه، ج ۲ باب خروج المهدی، ص ۵۱۹. در این باب ۷ حدیث ذکر شده است؛ الصواعق المحرقة، ص ۱۶۱.
- ↑ مسند احمد، ج ۳، ص ۲۸ در باب مسندات ابی سعید الخدری احادیثی راجع بمهدی ذکر شده است؛ ینابیع المودة، ج ۲، ص ۲۲۷.
- ↑ "عن ابی سعید قال، قال نبی الله (ص): ینزل بامتی فی آخر الزمان بلاء شدید من سلطانهم، لم یسمع بلاء اشد منه حتی تضیق عنهم الارض الرحبة و حتی یملاء الارض جورا و ظلما، لا یجد المؤمن ملجئا یلتجیء الیه من الظلم. فیبعث الله رجلا من عترتی فیملاء الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا. یرضی عنه ساکن السماء و ساکن الارض. لا تدخر الارض من بذرها شیئا الا اخرجته و لا السماء من قطرها شیئا الاصبه الله علیهم مدرارا. یعیش فیهم سبع سنین او تسع". تتمنی الاحیاء الاموات لما صنع الله باهل الارض من خیره البیان، ص ۷۲؛ الصواعق المحرقة، ص ۱۶۱؛ ینابیع، ج ۲، ص ۱۷۷.
- ↑ دادگستر جهان، ص ۲۶.
- ↑ فوائد السّمطین، محمّد جوینی خراسانی، ج ۲، ص ۳۲۵. ینابیع المودّه، قندوزی، ج ۳، ص ۱۶۳.
- ↑ فصول المهمّه، ابن صبّاغ مالکی، ص ۲۹۴.
- ↑ البیان فی اخبار صاحب الزّمان، حافظ گنجی شافعی، ص ۴۹۳.
- ↑ ینابیع المودّة، قندوزی، ج ۳، ص ۱۶۳. فصول المهمّه، ابن صبّاغ مالکی، ص ۲۹۳
- ↑ فصول المهمّه، ابن صبّاغ مالکی، ص ۲۹۳
- ↑ رجالی تهرانی، علی رضا، یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص ۳۰.
- ↑ قزوینی، محمد کاظم، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص ۲۷.
- ↑ حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب، ص ص ۶۶ و ۶۷.
- ↑ الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۱، ص ۲۰۰.
- ↑ الهیثمی الشافعی، ابن حجر، المهدی الموعود، ج ۲، ص ۷۲.
- ↑ ابن ابی الحدید المعتزلی، شرح نهج البلاغة، ج ۲، ص ۵۳۵.
- ↑ عبده، محمد، تفسیر المنار، ج ۶، ص ۵۷.
- ↑ المغنیة، محمد جواد، المهدی المنتظر و العقل، ص ۵۹.
- ↑ شکریان، محترم، مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری، ص.