مقام مستقرین به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ':::::#' به '#') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی | | موضوع اصلی = [[مقام معصوم (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مقام معصوم]] | ||
| تصویر = 110059.jpg | |||
| تصویر | | نمایه وابسته = [[مقام معصوم در حوزه شؤون تکوینی (نمایه)|مقام معصوم در حوزه شؤون تکوینی]] | ||
| مدخل اصلی = [[مقام معصوم]] | |||
| نمایه وابسته | | موضوعات وابسته = [[مستقرین]] | ||
| مدخل اصلی | | پاسخ‌دهندگان = [[سید علی حسینی میلانی]] | ||
| موضوعات وابسته | |||
| پاسخ‌دهندگان | |||
}} | }} | ||
'''مقام مستقرین به چه معناست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط با بحث‌های '''[[مقام معصوم (پرسش)|مقام معصوم]]'''، '''[[مستقرین]]''' و '''[[مقام مستقرین]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مقام معصوم]]''' مراجعه شود. | '''مقام مستقرین به چه معناست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط با بحث‌های '''[[مقام معصوم (پرسش)|مقام معصوم]]'''، '''[[مستقرین]]''' و '''[[مقام مستقرین]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مقام معصوم]]''' مراجعه شود. | ||
== پاسخ نخست == | == پاسخ نخست == | ||
[[پرونده:373589.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:373589.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[سید علی حسینی میلانی]]]] | ||
آیت‌الله '''[[سید علی حسینی میلانی]]''' در کتاب ''«[[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]»'' در این‌باره گفته است: | آیت‌الله '''[[سید علی حسینی میلانی]]''' در کتاب ''«[[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
«{{ | «{{متن حدیث|وَالْمُسْتَقِرّینَ فی اَمْرِ اللّهِ}}<ref>و (سلام بر) استواران در امر خدا.</ref> [[ائمه]]{{عم}} استواران در [[امر خدا]] هستند. واژه مستقر از استقرار و به معنای قرار گرفتن، آرام شدن و در یک جا ثابت ماندن است. انصافاً [[راغب اصفهانی]] در این مورد معنای [[زیبایی]] دارد. وی در واژه "قرّ" می‌نویسد: {{عربی|قرّ فی مکان إذا ثبت ثبوتاً جامداً}}<ref>المفردات فی غریب القرآن: ۳۹۷.</ref> یعنی به گونه‌ای در آن مکان قرار دارد که از آنجا به جای دیگری منتقل نمی‌شود. واژه "جامد"، فقط خودش است و مانند مشتق نیست که [[تغییر]] بپذیرد و از هیئتی به هیئت دیگر درآید. استقرار [[انسان]] نیز چنین است که در جایی بماند و در آنجا قرار گیرد. از این رو، در [[قرآن مجید]] از [[آخرت]] به "دار القرار" تعبیر شده؛ چون [[اهل بهشت]] هرگز از [[بهشت]] خارج نمی‌شوند و همچنین [[اهل دوزخ]] که از [[دوزخ]] به "بئس القرار" تعبیر شده است. [[خداوند متعال]] درباره [[جهان آخرت]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا قَوْمِ إِنَّمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الآخِرَةَ هِيَ دَارُ الْقَرَارِ}}<ref>«(مؤمن از قوم فرعون گفت:) ای قوم من! این زندگی دنیا فقط کالای زودگذر است و به راستی که جهان آخرت سرای پایدار است» سوره غافر: آیه ۳۹..</ref> و درباره دوزخ می‌فرماید: {{متن قرآن|جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ}}<ref>«دوزخی که در آتش آن وارد می شوند و چه بدجایگاهی است» سوره ابراهیم: آیه ۲۹.</ref> پس چیز مستقر در مقابل چیز متحرّکی است که قرار ندارد. از این روست که [[ایمان]] دو نوع است: | ||
# ایمان ثابت که در قرآن مجید آمده است: {{متن قرآن|يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ}}<ref>«خداوند کسانی را که به سبب گفتار و اعتقاد راستین ایمان آورده‌اند در زندگی دنیا و جهان آخرت ثابت قدم می‌دارد» همان: آیه ۲۷</ref> | # [[ایمان ثابت]] که در قرآن مجید آمده است: {{متن قرآن|يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ}}<ref>«خداوند کسانی را که به سبب گفتار و اعتقاد راستین ایمان آورده‌اند در زندگی دنیا و جهان آخرت ثابت قدم می‌دارد» همان: آیه ۲۷.</ref> | ||
#ایمان غیر ثابت که در روایات از آن به "مستودع" (ودیعه گذاشته شده) تعبیر شده است. در روایتی فرمودند: "کسانی هستند که صبح می‌کنند در حالی که مؤمن هستند و در شب هنگام از ایمان خارج می‌شوند" | # [[ایمان]] غیر ثابت که در [[روایات]] از آن به "مستودع" ([[ودیعه]] گذاشته شده) تعبیر شده است. در روایتی فرمودند: "کسانی هستند که صبح می‌کنند در حالی که [[مؤمن]] هستند و در شب هنگام از [[ایمان]] خارج می‌شوند"<ref>ر.ک: الغیبه، نعمانی: ۲۱۴، مسند احمد بن حنبل: ۳ / ۴۵۳، صحیح مسلم: ۱ / ۷۶.</ref>. | ||
#استقرار جسمی: این نوع قرار گرفتن در رابطه با حرکت بدن است، مانند این که انسان از جایی حرکت می‌کند و به وطن و جایگاه خود می‌رسد و در | از طرفی قرار گرفتن نیز دوگونه است: | ||
#استقرار روحی: در این نوع قرار گرفتن، فکر انسان، روح انسان در برابر فردی یا چیزی یا حادثه‌ای آرام می‌گیرد، نه عَوَض می‌شود و نه تغییر می‌یابد. | # استقرار جسمی: این نوع قرار گرفتن در رابطه با حرکت بدن است، مانند این که [[انسان]] از جایی حرکت می‌کند و به [[وطن]] و جایگاه خود می‌رسد و در آنجا آرام و قرار می‌گیرد و دیگر حرکت تمام می‌شود. | ||
# استقرار [[روحی]]: در این نوع قرار گرفتن، [[فکر]] انسان، [[روح انسان]] در برابر فردی یا چیزی یا حادثه‌ای آرام می‌گیرد، نه عَوَض می‌شود و نه [[تغییر]] می‌یابد. | |||
معنای {{متن حدیث|امر اللّه}} برای واژه امر در کتب لغت و غیر لغت معانی متعدّدی ذکر شده، مثلاً در کتاب کفایة الاصول در آغاز بحث [[اوامر]] به آنها اشاره شده است. آنچه در این جا می‌توان گفت یکی از دو معناست: یک: [[امر]]، همان معنایی که مقابل [[نهی]] است؛ دو: [[اراده]]. ممکن است منظور از "امر" در عبارت {{متن حدیث|وَالْمُسْتَقِرّینَ فی اَمْرِ اللّهِ}} همان معنای نخست باشد؛ یعنی [[ائمه]]{{عم}} کسانی هستند که در برابر [[حکم]] و [[فرمان]] [[خداوند متعال]] بدون چون و چرا [[تسلیم]] و [[مطیع]] هستند و [[اطاعت]] آنان مستقرّ است و هیچ گونه [[تزلزل]] ندارند. وقتی گفته می‌شود: [[زید]] در برابر اوامر پدرش تسلیم است؛ یعنی هیچ گونه تزلزل در اطاعت ندارد، حرکتی بر خلاف دستور او انجام نمی‌دهد و از اوامر او [[سرپیچی]] نمی‌کند و این معنا در مورد ائمه درباره اوامر خداوند متعال صادق است. چون آنان در همه [[افعال]] و تروک مظاهر [[اوامر و نواهی]] خداوند متعال هستند. امّا باید دقت کرد که کلمه استقرار در این جا با حرف "فی" تعدیه شده و ما می‌دانیم این حرف مفید ظرفیت است، پس باید [[أمر]] را بر معنای دوم حمل کنیم، یعنی اراده. ائمه در [[اراده خدا]] مستقرّ هستند، گویی اراده او ظرفی است که ائمه{{عم}} در آن قرار گرفته‌اند و از آنجا جدا نمی‌شوند. به تعبیر زیبای امروزی: [[ائمه]]{{عم}} در [[اراده خداوند]] [[متعال]] محو و ذوب شده‌اند. از این تعبیر [[زیبا]] دو معنا به دست می‌آید: | |||
# ائمه در مقابل اراده خداوند متعال هیچ اراده‌ای ندارند؛ | |||
# ائمه در اراده خداوند متعال محو و ذوب شده‌اند به طوری که هر چه [[اراده]] کنند [[اراده خدا]] است. | |||
این تعبیر به جایی است و با حرف فی مناسبت دارد که هر جا اراده خداوند متعال است، ائمه{{عم}} همان جا هستند و جایگاه اراده آن بزرگواران، اراده خداوند متعال است. برای این مطلب در [[روایات]]، [[دعاها]]، [[زیارات]] و موارد دیگر شواهد بسیاری داریم. در [[زیارت جامعه]] می‌فرماید: {{متن حدیث|العاملون بإرادته}}.<ref>عبارت {{متن حدیث|العاملون بإرادته}} شاهد مطلب است. این عبارت در بحار الانوار: ۹۹ / ۱۷۷ در بخش زیارت‌های جامعه زیارت هفتم نیز آمده است..</ref> در [[زیارت آل یاسین]]، در وصف [[امام زمان]]{{ع}} می‌گوییم: {{عربی|ودلیل إرادته}}<ref>المزار، محمّد بن مشهدی: ۵۶۹، بحار الانوار: ۹۱ / ۲، حدیث ۲.</ref>. | |||
جایگاه امام{{ع}} کجاست؟ همان جایی که اراده خداوند متعال باشد که پیش‌تر در عبارت {{متن حدیث|والأدلاّء علی مرضات اللّه}} در مورد واژه دلیل مطالبی بیان شد. کوتاه سخن این که حرکات، سکنات، [[گفتارها]] و کردارهای ائمه{{عم}} [[مظهر]] اراده خداوند متعال است که مجرای اراده خداوند متعال آن بزرگواران هستند. پس در همان جایی که اراده خداوند متعال است، [[ائمّه]] در همان جا استقرار دارند. این معنا از معنای نخست دقیق‌تر است. البته آن بزرگواران در برابر [[امر و نهی]] [[خداوند متعال]] [[تسلیم]] هستند. امّا معنای دوم امتیاز ائمه{{عم}} می‌رساند وگرنه ممکن است در بین [[بندگان خدا]]، [[افراد صالح]] و شایسته‌ای باشند که در برابر اراده خدا ([[اوامر و نواهی]] او) تسلیم باشند در حالی که آن چه بیان شد، جزء امتیازها و مقام‌های ائمه{{عم}} است» <ref>ر.ک: [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[با پیشوایان هدایتگر ج۱ (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر ج۱]]؛ ص۳۵۳..</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
{{پرسش وابسته}} | {{پرسش وابسته}} | ||
# [[مقام نور الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام نور الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
## <sub>[[مقام نور الله به چه معناست؟ (پرسش)]]</sub> | ## <sub>[[مقام نور الله به چه معناست؟ (پرسش)]]</sub> | ||
# [[مقام واسطه فیض الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام واسطه فیض الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۶۱: | خط ۵۸: | ||
# [[مقام اعراف به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام اعراف به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
# [[مقام میزان به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام میزان به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
# [[مقام صراط الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام صراط الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
## <sub>[[مقام صراط مستقیم به چه معناست؟ (پرسش)]]</sub> | ## <sub>[[مقام صراط مستقیم به چه معناست؟ (پرسش)]]</sub> | ||
# [[مقام قسمت کننده بهشت و جهنم به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام قسمت کننده بهشت و جهنم به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
## <sub>[[قسیم النار و الجنة به چه معناست؟ (پرسش)]]</sub> | ## <sub>[[قسیم النار و الجنة به چه معناست؟ (پرسش)]]</sub> | ||
# [[مقام برهان الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | # [[مقام برهان الهی به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۷۲: | خط ۶۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:مقام معصوم]] | [[رده:پرسمان مقام معصوم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۱
| مقام مستقرین به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مقام معصوم |
| مدخل اصلی | مقام معصوم |
مقام مستقرین به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط با بحث‌های مقام معصوم، مستقرین و مقام مستقرین است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مقام معصوم مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت‌الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «با پیشوایان هدایتگر» در این‌باره گفته است:
««وَالْمُسْتَقِرّینَ فی اَمْرِ اللّهِ»[۱] ائمه(ع) استواران در امر خدا هستند. واژه مستقر از استقرار و به معنای قرار گرفتن، آرام شدن و در یک جا ثابت ماندن است. انصافاً راغب اصفهانی در این مورد معنای زیبایی دارد. وی در واژه "قرّ" می‌نویسد: قرّ فی مکان إذا ثبت ثبوتاً جامداً[۲] یعنی به گونه‌ای در آن مکان قرار دارد که از آنجا به جای دیگری منتقل نمی‌شود. واژه "جامد"، فقط خودش است و مانند مشتق نیست که تغییر بپذیرد و از هیئتی به هیئت دیگر درآید. استقرار انسان نیز چنین است که در جایی بماند و در آنجا قرار گیرد. از این رو، در قرآن مجید از آخرت به "دار القرار" تعبیر شده؛ چون اهل بهشت هرگز از بهشت خارج نمی‌شوند و همچنین اهل دوزخ که از دوزخ به "بئس القرار" تعبیر شده است. خداوند متعال درباره جهان آخرت می‌فرماید: ﴿يَا قَوْمِ إِنَّمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الآخِرَةَ هِيَ دَارُ الْقَرَارِ﴾[۳] و درباره دوزخ می‌فرماید: ﴿جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ﴾[۴] پس چیز مستقر در مقابل چیز متحرّکی است که قرار ندارد. از این روست که ایمان دو نوع است:
- ایمان ثابت که در قرآن مجید آمده است: ﴿يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ﴾[۵]
- ایمان غیر ثابت که در روایات از آن به "مستودع" (ودیعه گذاشته شده) تعبیر شده است. در روایتی فرمودند: "کسانی هستند که صبح می‌کنند در حالی که مؤمن هستند و در شب هنگام از ایمان خارج می‌شوند"[۶].
از طرفی قرار گرفتن نیز دوگونه است:
- استقرار جسمی: این نوع قرار گرفتن در رابطه با حرکت بدن است، مانند این که انسان از جایی حرکت می‌کند و به وطن و جایگاه خود می‌رسد و در آنجا آرام و قرار می‌گیرد و دیگر حرکت تمام می‌شود.
- استقرار روحی: در این نوع قرار گرفتن، فکر انسان، روح انسان در برابر فردی یا چیزی یا حادثه‌ای آرام می‌گیرد، نه عَوَض می‌شود و نه تغییر می‌یابد.
معنای «امر اللّه» برای واژه امر در کتب لغت و غیر لغت معانی متعدّدی ذکر شده، مثلاً در کتاب کفایة الاصول در آغاز بحث اوامر به آنها اشاره شده است. آنچه در این جا می‌توان گفت یکی از دو معناست: یک: امر، همان معنایی که مقابل نهی است؛ دو: اراده. ممکن است منظور از "امر" در عبارت «وَالْمُسْتَقِرّینَ فی اَمْرِ اللّهِ» همان معنای نخست باشد؛ یعنی ائمه(ع) کسانی هستند که در برابر حکم و فرمان خداوند متعال بدون چون و چرا تسلیم و مطیع هستند و اطاعت آنان مستقرّ است و هیچ گونه تزلزل ندارند. وقتی گفته می‌شود: زید در برابر اوامر پدرش تسلیم است؛ یعنی هیچ گونه تزلزل در اطاعت ندارد، حرکتی بر خلاف دستور او انجام نمی‌دهد و از اوامر او سرپیچی نمی‌کند و این معنا در مورد ائمه درباره اوامر خداوند متعال صادق است. چون آنان در همه افعال و تروک مظاهر اوامر و نواهی خداوند متعال هستند. امّا باید دقت کرد که کلمه استقرار در این جا با حرف "فی" تعدیه شده و ما می‌دانیم این حرف مفید ظرفیت است، پس باید أمر را بر معنای دوم حمل کنیم، یعنی اراده. ائمه در اراده خدا مستقرّ هستند، گویی اراده او ظرفی است که ائمه(ع) در آن قرار گرفته‌اند و از آنجا جدا نمی‌شوند. به تعبیر زیبای امروزی: ائمه(ع) در اراده خداوند متعال محو و ذوب شده‌اند. از این تعبیر زیبا دو معنا به دست می‌آید:
- ائمه در مقابل اراده خداوند متعال هیچ اراده‌ای ندارند؛
- ائمه در اراده خداوند متعال محو و ذوب شده‌اند به طوری که هر چه اراده کنند اراده خدا است.
این تعبیر به جایی است و با حرف فی مناسبت دارد که هر جا اراده خداوند متعال است، ائمه(ع) همان جا هستند و جایگاه اراده آن بزرگواران، اراده خداوند متعال است. برای این مطلب در روایات، دعاها، زیارات و موارد دیگر شواهد بسیاری داریم. در زیارت جامعه می‌فرماید: «العاملون بإرادته».[۷] در زیارت آل یاسین، در وصف امام زمان(ع) می‌گوییم: ودلیل إرادته[۸].
جایگاه امام(ع) کجاست؟ همان جایی که اراده خداوند متعال باشد که پیش‌تر در عبارت «والأدلاّء علی مرضات اللّه» در مورد واژه دلیل مطالبی بیان شد. کوتاه سخن این که حرکات، سکنات، گفتارها و کردارهای ائمه(ع) مظهر اراده خداوند متعال است که مجرای اراده خداوند متعال آن بزرگواران هستند. پس در همان جایی که اراده خداوند متعال است، ائمّه در همان جا استقرار دارند. این معنا از معنای نخست دقیق‌تر است. البته آن بزرگواران در برابر امر و نهی خداوند متعال تسلیم هستند. امّا معنای دوم امتیاز ائمه(ع) می‌رساند وگرنه ممکن است در بین بندگان خدا، افراد صالح و شایسته‌ای باشند که در برابر اراده خدا (اوامر و نواهی او) تسلیم باشند در حالی که آن چه بیان شد، جزء امتیازها و مقام‌های ائمه(ع) است» [۹].
پرسش‌های وابسته
- مقام نور الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام واسطه فیض الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام باب الله به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام عین الله به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام وعد الله به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام سبیل الله به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام صاحب الزمان به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام میثاق الله به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام اجتباء به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام اختیار به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام اصطفاء به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام شهادت به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام امین الله به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام تأیید الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام ارتضاء به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام طهارت به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام ولی نعمت به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام امانت الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام خلافت الهی به چه معناست؟ (پرسش):
- مقام انسان کامل به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام حجت الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام اعراف به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام میزان به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام صراط الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام قسمت کننده بهشت و جهنم به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام برهان الهی به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام تزویج کننده بهشتیان به چه معناست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ و (سلام بر) استواران در امر خدا.
- ↑ المفردات فی غریب القرآن: ۳۹۷.
- ↑ «(مؤمن از قوم فرعون گفت:) ای قوم من! این زندگی دنیا فقط کالای زودگذر است و به راستی که جهان آخرت سرای پایدار است» سوره غافر: آیه ۳۹..
- ↑ «دوزخی که در آتش آن وارد می شوند و چه بدجایگاهی است» سوره ابراهیم: آیه ۲۹.
- ↑ «خداوند کسانی را که به سبب گفتار و اعتقاد راستین ایمان آورده‌اند در زندگی دنیا و جهان آخرت ثابت قدم می‌دارد» همان: آیه ۲۷.
- ↑ ر.ک: الغیبه، نعمانی: ۲۱۴، مسند احمد بن حنبل: ۳ / ۴۵۳، صحیح مسلم: ۱ / ۷۶.
- ↑ عبارت «العاملون بإرادته» شاهد مطلب است. این عبارت در بحار الانوار: ۹۹ / ۱۷۷ در بخش زیارت‌های جامعه زیارت هفتم نیز آمده است..
- ↑ المزار، محمّد بن مشهدی: ۵۶۹، بحار الانوار: ۹۱ / ۲، حدیث ۲.
- ↑ ر.ک: حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر ج۱؛ ص۳۵۳..