باطنیه: تفاوت میان نسخهها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = فرقههای شیعه | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
'''باطنیه''' عنوان فرقههایی که با [[اعتقادات شیعی]] به نوعی [[تفسیر باطنی]] و درونی و رمزآلود از [[دین]] و [[احکام]] و [[معتقدات]]، [[باور]] دارند و [[آیات قرآن]] را به نحو خاصّی [[تأویل]] میکنند. عمدتاً [[فرقۀ اسماعیلیّه]] چنیناند و به آنان [[قرامطه]]، [[خرمیّه]]، [[سبعیّه]]، [[تعلیمیّه]]، [[فدائیان]] و [[ملاحده]] هم گفته میشود و [[شیعه شش امامی|شیعه شش امامیاند]] و [[اعتقادات]] و نام و تشکیلات خود را پنهان میدارند.<ref>دائرة المعارف تشیع، ج ۳ ص ۴۸</ref> به جهت آنکه در [[احکام دین]] و [[مذهب]] تأویلاتی دارند و به [[گمان]] خودشان به [[باطن شریعت]] عمل میکنند، به آنان [[باطنیّه]] گفته میشود. ملاحده نیز عنوانی است که مخالفانشان به آنان میدهند و [[تفکّر]] آنان را [[الحادی]] میشمرند. مؤسس این [[فرقه]] را [[عبدالله بن میمون اهوازی]] گفتهاند<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۲۰.</ref>. | '''باطنیه''' عنوان فرقههایی که با [[اعتقادات شیعی]] به نوعی [[تفسیر باطنی]] و درونی و رمزآلود از [[دین]] و [[احکام]] و [[معتقدات]]، [[باور]] دارند و [[آیات قرآن]] را به نحو خاصّی [[تأویل]] میکنند. عمدتاً [[فرقۀ اسماعیلیّه]] چنیناند و به آنان [[قرامطه]]، [[خرمیّه]]، [[سبعیّه]]، [[تعلیمیّه]]، [[فدائیان]] و [[ملاحده]] هم گفته میشود و [[شیعه شش امامی|شیعه شش امامیاند]] و [[اعتقادات]] و نام و تشکیلات خود را پنهان میدارند.<ref>دائرة المعارف تشیع، ج ۳ ص ۴۸</ref> به جهت آنکه در [[احکام دین]] و [[مذهب]] تأویلاتی دارند و به [[گمان]] خودشان به [[باطن شریعت]] عمل میکنند، به آنان [[باطنیّه]] گفته میشود. ملاحده نیز عنوانی است که مخالفانشان به آنان میدهند و [[تفکّر]] آنان را [[الحادی]] میشمرند. مؤسس این [[فرقه]] را [[عبدالله بن میمون اهوازی]] گفتهاند<ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۲۰.</ref>. | ||
==باطنیه== | |||
«باطنیه» را میتوان لقب تمام فرقههایی دانست که برای ظاهر امر [[شرعی]]، قائل به وجود [[باطنی]] میباشند؛ چنانکه این امر در برخی از فرقههای [[صوفیه]] هم به چشم میخورد<ref>ر.ک: سیدحسن خمینی، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ج۱، ص۲۵۶.</ref>. | |||
«باطنیه» به صورتی خاص بر «[[اسماعیلیه]]» اطلاق میشود و نویسندگان [[تاریخ]] [[فرقههای اسلامی]]، عناوین متعدد دیگری چون «[[قرامطه]]، [[سبعیه]]، خرمیه، بابکیه، محمره، [[تعلیمیه]]، خرمدینیه، فدائیان، حشاشیش و [[ملاحده]]» را نیز به ایشان نسبت دادهاند<ref>بهاءالدین خرمشاهی و دیگران، دائرةالمعارف تشیع، ج۳، ص۴۸؛ محمد علی مدرس تبریزی، قاموس المعارف، ج۱، ص۲۵۹؛ عبدالقاهر البغدادی الاسفراینی، الفرق بین الفرق، ص۲۸۲.</ref>. | |||
مشخصه مذهبی «باطنیه» این است که [[احکام]] و [[مقررات]] ظاهری [[اسلام]] را به [[مقامات]] [[باطنی]] و [[عرفانی]] [[تأویل]] میکنند و ظاهر [[شریعت]] را مخصوص کسانی میدانند که کمخِرَد بوده و از [[کمال معنوی]] بینصیبند<ref>سیدمحمدحسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۷.</ref>. ایشان به [[تأویل آیات قرآن]] و [[احادیث]] روی آورده، با دست کشیدن از ظاهر به تفسیرهای باطنی میپردازند. همچنین [[معجزات]] را نپذیرفته و [[وحی]] آوردن [[فرشتگان]] و [[نزول]] آنان از [[آسمان]] را [[انکار]] میکنند. از دیدگاه «باطنیه» [[پیغمبران]] گروهی بودند که [[پیشوا]] شدن را [[دوست]] داشتند؛ از این رو با [[قوانین]] و [[نیرنگ]] و [[دعوی نبوت]] بر [[مردم]] [[حکومت]] کردند<ref>عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۲۹۶؛ حسین صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۱۵۳؛ مرزبان کریمی، شیعه (عقاید، وظائف، فرقهها)، ج۱، ص۵۰۲.</ref>. | |||
ایشان بر این باورند که [[محمد بن اسماعیل]] (فرزند [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}}) نمرده، بلکه در بلاد [[روم]] غایب شده است. او آخرین [[پیامبر اولوالعزم]] و به لسان [[قلب]] ایشان است و با [[رسالت]] خود، [[شریعت محمدی]] را [[منسوخ]] گردانیده است<ref>سعد بن عبد الله الأشعری القمی، المقالات و الفرق، ص۸۴.</ref>.<ref>[[نفیسه ابوالحسنی|ابوالحسنی، نفیسه]]، [[خاتمیت در قرآن (کتاب)|خاتمیت در قرآن]] ص ۵۰.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
# [[اسماعیلیه]] | # [[اسماعیلیه]] | ||
# [[اسماعیلیه خالص]] | # [[اسماعیلیه خالص]] | ||
خط ۱۳: | خط ۲۳: | ||
# [[قرامطه]] | # [[قرامطه]] | ||
# [[فاطمیان]] | # [[فاطمیان]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']] | |||
# [[پرونده:IM010661.jpg|22px]] [[نفیسه ابوالحسنی|ابوالحسنی، نفیسه]]، [[خاتمیت در قرآن (کتاب)|'''خاتمیت در قرآن''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
خط ۲۴: | خط ۳۵: | ||
[[رده:فرقههای شیعه]] | [[رده:فرقههای شیعه]] | ||
[[رده:مدخل فرهنگ غدیر]] | [[رده:مدخل فرهنگ غدیر]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۸
مقدمه
باطنیه عنوان فرقههایی که با اعتقادات شیعی به نوعی تفسیر باطنی و درونی و رمزآلود از دین و احکام و معتقدات، باور دارند و آیات قرآن را به نحو خاصّی تأویل میکنند. عمدتاً فرقۀ اسماعیلیّه چنیناند و به آنان قرامطه، خرمیّه، سبعیّه، تعلیمیّه، فدائیان و ملاحده هم گفته میشود و شیعه شش امامیاند و اعتقادات و نام و تشکیلات خود را پنهان میدارند.[۱] به جهت آنکه در احکام دین و مذهب تأویلاتی دارند و به گمان خودشان به باطن شریعت عمل میکنند، به آنان باطنیّه گفته میشود. ملاحده نیز عنوانی است که مخالفانشان به آنان میدهند و تفکّر آنان را الحادی میشمرند. مؤسس این فرقه را عبدالله بن میمون اهوازی گفتهاند[۲].
باطنیه
«باطنیه» را میتوان لقب تمام فرقههایی دانست که برای ظاهر امر شرعی، قائل به وجود باطنی میباشند؛ چنانکه این امر در برخی از فرقههای صوفیه هم به چشم میخورد[۳]. «باطنیه» به صورتی خاص بر «اسماعیلیه» اطلاق میشود و نویسندگان تاریخ فرقههای اسلامی، عناوین متعدد دیگری چون «قرامطه، سبعیه، خرمیه، بابکیه، محمره، تعلیمیه، خرمدینیه، فدائیان، حشاشیش و ملاحده» را نیز به ایشان نسبت دادهاند[۴].
مشخصه مذهبی «باطنیه» این است که احکام و مقررات ظاهری اسلام را به مقامات باطنی و عرفانی تأویل میکنند و ظاهر شریعت را مخصوص کسانی میدانند که کمخِرَد بوده و از کمال معنوی بینصیبند[۵]. ایشان به تأویل آیات قرآن و احادیث روی آورده، با دست کشیدن از ظاهر به تفسیرهای باطنی میپردازند. همچنین معجزات را نپذیرفته و وحی آوردن فرشتگان و نزول آنان از آسمان را انکار میکنند. از دیدگاه «باطنیه» پیغمبران گروهی بودند که پیشوا شدن را دوست داشتند؛ از این رو با قوانین و نیرنگ و دعوی نبوت بر مردم حکومت کردند[۶]. ایشان بر این باورند که محمد بن اسماعیل (فرزند امام جعفر صادق(ع)) نمرده، بلکه در بلاد روم غایب شده است. او آخرین پیامبر اولوالعزم و به لسان قلب ایشان است و با رسالت خود، شریعت محمدی را منسوخ گردانیده است[۷].[۸].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج ۳ ص ۴۸
- ↑ ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۲۰.
- ↑ ر.ک: سیدحسن خمینی، فرهنگ جامع فرق اسلامی، ج۱، ص۲۵۶.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی و دیگران، دائرةالمعارف تشیع، ج۳، ص۴۸؛ محمد علی مدرس تبریزی، قاموس المعارف، ج۱، ص۲۵۹؛ عبدالقاهر البغدادی الاسفراینی، الفرق بین الفرق، ص۲۸۲.
- ↑ سیدمحمدحسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۷.
- ↑ عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۲۹۶؛ حسین صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۱۵۳؛ مرزبان کریمی، شیعه (عقاید، وظائف، فرقهها)، ج۱، ص۵۰۲.
- ↑ سعد بن عبد الله الأشعری القمی، المقالات و الفرق، ص۸۴.
- ↑ ابوالحسنی، نفیسه، خاتمیت در قرآن ص ۵۰.