علم معصوم به همه حقایق قرآن در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== [[روایات]] و علم معصوم به همه حقایق قرآن == | == [[روایات]] و علم معصوم به همه حقایق قرآن == | ||
روایات فراوانی | روایات فراوانی دلالت می‌کند بر اینکه، [[اهل بیت]] {{ع}} به همه [[حقایق]] [[قرآن کریم]] [[علم]] دارند، برخی از این روایات عبارت‌اند از: | ||
# [[جابر]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از | # [[جابر]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از ظاهر و باطن قرآن به طور کامل [[آگاه]] است، مگر [[اوصیا]] و [[جانشینان پیامبر]] {{صل}}"<ref>{{متن حدیث|مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّهُ جَمَعَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ غَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص١٩٣.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۷۱؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref> | ||
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "به [[خدا]] قسم من به آنچه در [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] است و آنچه در [[بهشت و دوزخ]] است آگاهم و به ماکان و مایکون علم دارم و همه این [[علوم]] را از [[کتاب خدا]] فرا گرفتم، [[خداوند]] درباره [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ}}"<ref>{{متن حدیث|إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاءِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا کَانَ وَ أَعْلَمُ مَا یَکُونُ عَلِمْتُ ذَلِکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۱۲۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref> | # [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "به [[خدا]] قسم من به آنچه در [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] است و آنچه در [[بهشت و دوزخ]] است آگاهم و به ماکان و مایکون علم دارم و همه این [[علوم]] را از [[کتاب خدا]] فرا گرفتم، [[خداوند]] درباره [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ}}"<ref>{{متن حدیث|إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاءِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا کَانَ وَ أَعْلَمُ مَا یَکُونُ عَلِمْتُ ذَلِکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۱۲۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref> | ||
# همچنین فرمودند: "از جمله علم‌هایی که به | # همچنین فرمودند: "از جمله علم‌هایی که به عطا شده است [[تفسیر قرآن]] و [[احکام]] آن است"<ref>{{متن حدیث|إِنَ مِنْ عِلْمِ مَا أُوتِینَا تَفْسِیرَ الْقُرْآنِ وَ أَحْکَامَهُ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۱۹۴، ح ۱.</ref>. | ||
# و نیز فرمودند: {{متن حدیث|قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ" قَالَ فَفَرَّجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ بَیْنَ أَصَابِعِهِ فَوَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهِ ثُم قَالَ وَ اللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْکِتَابِ کُلُّهُ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۲۱۲، ح ۲.</ref>. | # و نیز فرمودند: {{متن حدیث|قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ" قَالَ فَفَرَّجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ بَیْنَ أَصَابِعِهِ فَوَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهِ ثُم قَالَ وَ اللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْکِتَابِ کُلُّهُ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۲۱۲، ح ۲.</ref>. | ||
# [[برید بن معاویه]] می‌گوید از [[امام باقر]] {{ع}} درباره [[آیه]] {{متن قرآن|بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ}}<ref>«اما آن (قرآن) آیاتی روشن است در سینه کسانی که به آنان دانش داده‌اند.» سوره عنکبوت، آیه ۴۹.</ref> [[سؤال]] کردم حضرت فرمودند منظور ما هستیم<ref>{{متن حدیث|عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ {{ع}}قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اللَّهِ بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ قَالَ إِیَّانَا عَنَی}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۲۰۴.</ref>. | # [[برید بن معاویه]] می‌گوید از [[امام باقر]] {{ع}} درباره [[آیه]] {{متن قرآن|بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ}}<ref>«اما آن (قرآن) آیاتی روشن است در سینه کسانی که به آنان دانش داده‌اند.» سوره عنکبوت، آیه ۴۹.</ref> [[سؤال]] کردم حضرت فرمودند منظور ما هستیم<ref>{{متن حدیث|عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ {{ع}}قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اللَّهِ بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ قَالَ إِیَّانَا عَنَی}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۲۰۴.</ref>. | ||
# سماعة بن مهران از [[امام کاظم]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند: {{متن حدیث|عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ {{ع}}قَالَ: قُلْتُ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ تَقُولُ بِهِ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّتِهِ أَوْ تَقُولُونَ فِیهِ بِرَأْیِکُمْ قَالَ بَلْ کُلُّ شَیْءٍ نَقُولُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۳۰۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref> | # سماعة بن مهران از [[امام کاظم]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند: {{متن حدیث|عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ {{ع}}قَالَ: قُلْتُ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ تَقُولُ بِهِ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّتِهِ أَوْ تَقُولُونَ فِیهِ بِرَأْیِکُمْ قَالَ بَلْ کُلُّ شَیْءٍ نَقُولُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۳۰۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref> | ||
# [[حضرت علی]] {{ع}} فرمود: "هیچ آیه از [[قرآن]] بر [[پیامبر خدا]] نیامد مگر آنکه آن را بر من خوانده و | # [[حضرت علی]] {{ع}} فرمود: "هیچ آیه از [[قرآن]] بر [[پیامبر خدا]] نیامد مگر آنکه آن را بر من خوانده و املا نمود و من آن را با خط خود نوشتم، [[پیامبر اسلام]] [[تأویل]] و [[تفسیر]] و [[ناسخ و منسوخ]] و محکم [[متشابه]] و عام و خاص آن را به من آموخت"<ref>{{متن حدیث|فَمَا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صآیَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلَاهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۶۴.</ref>. | ||
# [[جابر]] از امام باقر {{ع}} نقل کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از | # [[جابر]] از امام باقر {{ع}} نقل کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از ظاهر و باطن قرآن به طور کامل [[آگاه]] است، مگر [[اوصیا]] و [[جانشینان پیامبر]] {{صل}}"<ref>{{متن حدیث|مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّهُ جَمَعَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ غَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص١٩٣.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۷۱.</ref> | ||
# [[فضل]] [[ابن شاذان]]، از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} در مورد [[علم امام]] به [[قرآن]] می‌نویسد: "هیچ [[اختلاف]] و نزاعی وجود ندارد که [[حلال و حرام]] قرآن و به طور کلی قرآن تمام و [[کمال]] نزد [[ائمه]] است"<ref>ر.ک: [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص۷۵ و ۷۶.</ref>. | # [[فضل]] [[ابن شاذان]]، از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} در مورد [[علم امام]] به [[قرآن]] می‌نویسد: "هیچ [[اختلاف]] و نزاعی وجود ندارد که [[حلال و حرام]] قرآن و به طور کلی قرآن تمام و [[کمال]] نزد [[ائمه]] است"<ref>ر.ک: [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص۷۵ و ۷۶.</ref>. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۵۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث علم معصوم به همه حقایق قرآن است. علم معصوم به همه حقایق قرآن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: علم معصوم به همه حقایق قرآن در قرآن - علم معصوم به همه حقایق قرآن در حدیث - علم معصوم به همه حقایق قرآن در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
یکی از معتبرترین خاستگاه علوم اهل بیت (ع) قرآن کریم است. این کتاب آسمانی، سرچشمۀ تمامی احکام شریعت و مهم‌ترین منبع علوم و معارف اسلامی است، لکن همه کس نمی‌تواند به عمق و باطن آن دست یابد و حقایق علمی آن را کشف کند. برخی آیات قرآنی از قبیل ﴿وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ﴾[۱] بیانگر این مطلب هستند که اهل بیت (ع) تفسیر و تأویل و ظاهر و باطن و محکم و متشابه قرآن را به خوبی می‌دانند. همچنین، از برخی روایات، معلوم می‌شود پس از پیامبر اکرم (ص) مفسران آگاه به همه معانی و معارف قرآن منحصر به امیرمؤمنان و یازده امام پس از ایشان است؛ مانند روایاتی که کلینی در کافی در باب «بَابُ أَنَّهُ لَمْ یَجْمَعِ الْقُرْآنَ کُلَّهُ إِلَّا الْأَئِمَّةُ (ع)وَ أَنَّهُمْ یَعْلَمُونَ عِلْمَهُ کُلَّه»[۲] آورده است مانند اینکه امام باقر (ع) فرمودند: «مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّ عِنْدَهُ جَمِیعَ الْقُرْآنِ کُلِّهِ ظَاهِرِهِ وَ بَاطِنِهِ غَیْرُ الْأَوْصِیَاء»[۳]. با توجه به روایاتی که اوصیای نبی اکرم را به دوازده نفر تفسیر می‌کنند، دلالت این روایت بر اینکه مفسّران آگاه به همه معانی قرآن فقط دوازده نفرند، آشکار است[۴].
روایات و علم معصوم به همه حقایق قرآن
روایات فراوانی دلالت می‌کند بر اینکه، اهل بیت (ع) به همه حقایق قرآن کریم علم دارند، برخی از این روایات عبارت‌اند از:
- جابر از امام باقر (ع) نقل کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از ظاهر و باطن قرآن به طور کامل آگاه است، مگر اوصیا و جانشینان پیامبر (ص)"[۵].[۶]
- امام صادق (ع) فرمودند: "به خدا قسم من به آنچه در آسمان‌ها و زمین است و آنچه در بهشت و دوزخ است آگاهم و به ماکان و مایکون علم دارم و همه این علوم را از کتاب خدا فرا گرفتم، خداوند درباره قرآن می‌فرماید: ﴿تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ﴾"[۷].[۸]
- همچنین فرمودند: "از جمله علم‌هایی که به عطا شده است تفسیر قرآن و احکام آن است"[۹].
- و نیز فرمودند: «قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ" قَالَ فَفَرَّجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ بَیْنَ أَصَابِعِهِ فَوَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهِ ثُم قَالَ وَ اللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْکِتَابِ کُلُّهُ»[۱۰].
- برید بن معاویه می‌گوید از امام باقر (ع) درباره آیه ﴿بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ﴾[۱۱] سؤال کردم حضرت فرمودند منظور ما هستیم[۱۲].
- سماعة بن مهران از امام کاظم (ع) نقل می‌کند: «عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ (ع)قَالَ: قُلْتُ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ تَقُولُ بِهِ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّتِهِ أَوْ تَقُولُونَ فِیهِ بِرَأْیِکُمْ قَالَ بَلْ کُلُّ شَیْءٍ نَقُولُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ»[۱۳].[۱۴]
- حضرت علی (ع) فرمود: "هیچ آیه از قرآن بر پیامبر خدا نیامد مگر آنکه آن را بر من خوانده و املا نمود و من آن را با خط خود نوشتم، پیامبر اسلام تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم متشابه و عام و خاص آن را به من آموخت"[۱۵].
- جابر از امام باقر (ع) نقل کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از ظاهر و باطن قرآن به طور کامل آگاه است، مگر اوصیا و جانشینان پیامبر (ص)"[۱۶].[۱۷]
- فضل ابن شاذان، از اصحاب امام رضا (ع) در مورد علم امام به قرآن می‌نویسد: "هیچ اختلاف و نزاعی وجود ندارد که حلال و حرام قرآن و به طور کلی قرآن تمام و کمال نزد ائمه است"[۱۸].
منابع
پانویس
- ↑ «در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش» سوره آل عمران، آیه ۷.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۲۸.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب, الکافی، ج ۱، ص۲۲۸، ح ۲.
- ↑ ر.ک: بابایی، علی اکبر، اهل بیت پیامبر مفسران آگاه به تمام قرآن، ماهنامه معرفت، ش ۷۳، ص۲۷؛ عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۱۷۱؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۷۵ ـ ۷۶.
- ↑ «مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّهُ جَمَعَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ غَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص١٩٣.
- ↑ ر.ک: عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۷۱؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص۳۴.
- ↑ «إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاءِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا کَانَ وَ أَعْلَمُ مَا یَکُونُ عَلِمْتُ ذَلِکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۱۲۸.
- ↑ ر.ک: باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص۳۴.
- ↑ «إِنَ مِنْ عِلْمِ مَا أُوتِینَا تَفْسِیرَ الْقُرْآنِ وَ أَحْکَامَهُ»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۱۹۴، ح ۱.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۲۱۲، ح ۲.
- ↑ «اما آن (قرآن) آیاتی روشن است در سینه کسانی که به آنان دانش داده‌اند.» سوره عنکبوت، آیه ۴۹.
- ↑ «عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (ع)قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اللَّهِ بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ قَالَ إِیَّانَا عَنَی»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۲۰۴.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۳۰۱.
- ↑ ر.ک: افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص۳۴.
- ↑ «فَمَا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صآیَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلَاهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ خَاصَّهَا وَ عَامَّهَا»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۶۴.
- ↑ «مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّهُ جَمَعَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ غَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص١٩٣.
- ↑ ر.ک: عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۷۱.
- ↑ ر.ک: اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۷۵ و ۷۶.