بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایاننامه)
بررسی غلو در روایات علم اهل بیت(ع) از کتاب بصائر الدرجات | |
---|---|
زبان | فارسی |
پژوهشگر | داوود افقی (ایران) |
استاد راهنما | محمد احسانیفر (ایران) |
موضوع | غلو، علم معصوم |
مذهب | شیعه |
سال دفاع | ۱۳۸۸ |
تعداد صفحات | ۱۶۵ |
وبگاه معرف | پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک) |
بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات پایاننامهای است که به موضوع علم اهل بیت و بررسی غلو آن میپردازد و به بحث علم امام با جزئیات آن - مانند: مقایسه دیدگاهها، دیدگاه علم امام - نگاه ویژه دارد. این پایاننامه توسط آقای داوود افقی نگاشته و در دانشکده علوم حدیث دفاع شده است. استاد راهنمای این پایاننامه آقای محمد احسانیفر و استاد مشاور آن آقای عبدالهادی مسعودی است.[۱]
چکیده پایاننامه
- پژوهشگر این پایاننامه در ابتدای چکیده خود میگوید: «فضائل و مقامات اهل بیت(ع)از جمله موضوعات مهم و مطرح در طول تاریخ فرهنگ اسلامی است. علاوه بر خود اهل بیت(ع) که اهتمام ویژهای به شناساندن و معرفی این مقامات داشتند، بخش بزرگی از جامعه اسلامی به خصوص اصحاب و شیفتگان اهل بیت(ع)در جستجو و کنکاش برای فهم و به دنبال آن بازگویی این فضائل بودند، از این رو بخش وسیعی از منابع حدیثی شیعه به نقل و تبیین این مقامات و فضائل اختصاص یافته است. از جمله این منابع کتاب "بصائر الدرجات" صفّار قمّی است».
- در این رساله آمده است: «این کتاب از پیشگامان جمعآوری و تدوین روایات مربوط به جایگاه اهل بیت(ع) و تبیین مقامات معنوی آنان بوده است، به خصوص در موضوع دانشها و آگاهیهای ویژه اهل بیت. با توجه به این ویژگی، کتاب مورد توجه و عنایت محققان و پژوهشگران قرار داشته و دارد. کسانی که در صدد اثبات فضائل حیرتانگیز اهل بیت(ع) هستند از این کتاب به عنوان منبعی سرشار از روایات بازگوکننده فضائل اهل بیت(ع) استفاده میکنند، و گروهی دیگر که شیعه را به داشتن اعتقادات غلوآمیز در مورد ائمه متهم میکنند به برخی از روایات این کتاب استناد میکنند. در این میان برخی از محققان که پیرو مکتب اهل بیت هستند به این کتاب به دیده تردید و انکار نگاه میکنند. از جمله صاحب کتاب «مکتب در فرایند تکامل» بسیاری از این روایات، که در کتابهایی چون کافی و بصائر الدرجات و. نقل شده را حاصل تلاش غالیان و مفوضه دانسته است. نویسنده فوق، بدون آنکه ملاکهای روشن و قطعی از قرآن، روایات معتبر و معیارهای عقلی ارائه دهد، صرفاً با پرداختن به مباحث و استنتاجات تاریخی به چنین نتایجی رسیده است. گرچه رویدادهای تاریخی در نحوه شکلگیری فرهنگ، عقائد و. مؤثر میباشد، اما در مقام سنجش درستی یا نادرستی یک عقیده یا فکر نمیتوان به تحولات و وقایع تاریخی تکیه کرد».
- پژوهشگر میافزاید: «ظهور و بروز گروههای غلات و مفوضه در دورههایی از تاریخ امری غیر قابل انکار است اما این مسأله نمیتواند دلیلی باشد برای این که بسیاری از مقامات و فضائل اهل بیت(ع) انکار شود، فضائلی که با مبانی و مستندات معتبر قابل اثبات است، بنا بر این برای بررسی این موضوع و روشن شدن حقیقت پایاننامه را در سه فصل سامان دادیم. در فصل اول گزارشی توصیفی از علم اهل بیت(ع) داده شده است، در این بخش ویژگیهای علمی، مبادی و گستره علوم اهل بیت بیان شدهاند. در فصل دوم با عنوان ملاکها و معیارهای غلو به بررسی چیستی غلو و ارائه ملاکهای قرآنی، حدیثی و عقلی اقدام شده است. در فصل پایانی با عرضه روایات به ملاکهای استخراج شده از قران، روایات معتبر و دادههای عقلی در یافتیم که هیچ کدام از آنها را نمیتوان در زمره روایات غلوآمیزی دانست که صفات و خصوصیات غالیانه، غیر واقعی و به دور از حقیقت را در مورد اهل بیت(ع) مطرح میکنند».[۱]
فهرست پایاننامه
- مقدمه
- کلیات تحقیق:
- ۱. موضوع تحقیق
- ۲. سؤالات تحقیق
- ۳. فرضیات تحقیق
- ۴. ضرورت تحقیق
- ۵. پیشینه تحقیق
- ۶. ساختار تحقیق
- ۷. معرفی منبع مورد تحقیق (بصائر الدرجات و مؤلّف آن)
- ۱. تألیفات و آثار علمی
- ۲. مشایخ
- ۳. شاگردان
- ۴. موضوع، محتوا و انگیزه تألیف
- ۵. احادیث و ابواب کتاب
- ۶. سبکشناسی بصائر الدرجات
- ۷. اهمیت و اعتبار کتاب
- ۸. طریقۀ وصول کتاب
- ۹. نسخههای کتاب
- ۱۰. ترجمه و شرحهای کتاب
- فصل اول: علم اهل بیت در بصائر الدرجات:
- ویژگیهای علمی اهل بیت در بصائر الدرجات
- معدن علم و سرچشمۀ آن
- خزانهداران علم الهی
- ظرف علم الهی (عیبة علم الله)
- وارث علم انبیاء
- علم در راسخان
- اهل بیت(ع) علم را از یکدیگر به ارث میبرند و علومشان زائل نمیشود
- علم (حدیث) اهل بیت(ع) صعب مستصعب است
- مبادی علوم اهل بیت(ع) در بصائر الدرجات
- علم کامل به قرآن کریم
- آموختن از پیامبر و امام پیشین
- الواح، کتب و نوشتههای مکتوم
- پیامبران کتابهایی
- جامعه صحیفه
- فاطمه مصحف
- جفر
- الهام و تحدیث ملائکه
- نکته اول: معنای نکت و نقر
- نکته دوم: الهام و تحدیث
- حل تعارض
- روح القدس و روح
- اسم اعظم
- عروج روحانی به آسمانها و به عرش
- گسترۀ علوم اهل بیت(ع)
- ملکوت آسمانها و زمین
- آگاهی از هر آنچه در زمین و آسمان است (ما فی الارض والسماء)
- شرایع آسمانی و کتب آنها
- ماکان وما یکون (آنچه بوده و خواهد بود)
- علم به شئونات سایر موجودات
- علم به اسرار الهی
- اسرار درونی و نهفته انسانها
- همه زبان انسانها
- زبان حیوانات
- زمان مرگ و پیشامدهای ناگوار
- علم اهل بیت(ع) به بروز انحراف در دین
- مباحث تکمیلی
- ۱. عمومیت و فعلیت علوم اهل بیت(ع)
- ۲. علم غیب در عصر صدور روایات
- ۳. بصائر الدرجات و کافی
- فصل دوم: ملاکها و معیارهای غلو:
- چیستی غلو
- در لغت
- در اصطلاح
- انواع غلو
- ملاکها
- قرآنی
- انتساب ربوبیت و الوهیت به غیرخدا
- انتساب صفات اختصاصی الهی به غیر خدا
- نفی بشریت پیامبران الهی
- حدیثی
- انتساب ربوبیت و الوهیت به اهل بیت(ع)
- شریک قرار دادن اهل بیت با خداوند
- ادعای علم غیب ذاتی اهل بیت(ع)
- ادعای نبوت ائمه(ع)
- تفضیل ائمه بر پیامبر گرامی اسلام(ص) و یا مساوی دانستن ائمه با پیامبر(ص)
- مباحث مرتبط با ملاکهای حدیثی غلو
- بحث اول: معیار کلی
- بحث دوم: شاخصههای غالیان
- بحث سوم: روایات قُولُوا فِینَا مَا شِئْتُم:
- الف) روایات
- ب) اسناد
- ج) بررسی محتوا
- بحث چهارم: انحصار غلوّ به غلوّ در ذات و صفات:
- عقلی
- فصل سوم: بررسی روایات موهم غلو:
- ملکوت آسمانها و زمین
- شرایع آسمانی و کتب آنها
- اسرار الهی
- اسرار درونی و نهفته انسانها
- علم به شئونات سایر موجودات
- زبان همه انسانها
- زبان حیوانات
- علم به اهل بهشت و دوزخ
- زمان مرگ و پیشامدهای ناگوار
- الف) متون دال بر علم اهل بیت به زمان مرگشان
- ب) اشکال وارد شده در مورد علم اهل بیت(ع) به زمان مرگشان
- ج) پاسخ به اشکال و شبهه
- ما کان و ما یکون
- بررسی دلائل معارض با علم اهل بیت به ما کان و ما یکون
- نتایج
- پیشنهاد
- فهرست منابع
دربارهٔ پدیدآورندگان
داوود افقی (پژوهشگر) |
---|
پژوهشگر پایاننامه «بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات» و صاحب مقاله «معیارهای غلو در قرآن و روایات». |
محمد احسانیفر (استاد راهنما) |
---|
حجت الاسلام و المسلمین محمد احسانیفر (متولد ۱۳۴۱ ش، لنگرود گیلان)، تحصیلات حوزوی خود را در سطوح عالی پیگیری کرد. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی به راهنمایی و مشاوره پایاننامههای طلاب نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «ماه خدا»، «پیام امام امیرالمؤمنین (ع)»، «تربیت دینی ازدیدگاه امام علی»، «عصمة أهل البیت فی القرآن الکریم»، «نزول وحی بیانی بر اهل بیت در شب قدر»، «دو شاهکار علوی»، «فاطمه کوثر قرآن در احادیث» برخی از این آثار است.[۲] |
عبدالهادی مسعودی (استاد مشاور) |
---|
حجت الاسلام و المسلمین عبدالهادی مسعودی (متولد ۱۳۴۳، قم)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون: جواد تبریزی، حسین وحید خراسانی، سید موسی شبیری زنجانی پیگیری کرد. عضو هیئت مؤسس دارالحدیث؛ مدیریت مرکز تحقیقات دارالحدیث؛ مدیر گروه علوم حدیث دانشکده دارالحدیث؛ مدرس دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده علوم حدیث، دانشگاه علوم پزشکی قم، دانشکده اصول دین قم، دانشگاه تقریب مذاهب تهران از جمله فعالیتهای وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «وضع و نقد حدیث»، «حکمتنامه ادب»، «حکمتنامه شادی»، «اکسیر المحبه»، «راهنمای محبت»، «مبانی و روش اندیشه علمی امام صادق»، «پژوهشی درباره رؤیت امام در روزگار غیبت کبری» و «سیمای اهل بیت» برخی از این آثار است[۳] |
استخراج مقاله از پایاننامه
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.
چاپ پایاننامه به صورت کتاب
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.