دسته عزاداری: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
این‌گونه دستجات، برای خود نشانه و علامت و [[توغ]] و [[پرچم]] مخصوص و گاهی نام ویژه‌ای داشته‌اند و با نوعی | این‌گونه دستجات، برای خود نشانه و علامت و [[توغ]] و [[پرچم]] مخصوص و گاهی نام ویژه‌ای داشته‌اند و با نوعی سازماندهی مردمی در ایام [[عاشورا]] و روزهای دیگر به [[سوگواری]] می‌‌پرداختند. این مراسم، به‌ویژه در [[عراق]] و شهرهایی چون [[نجف]] و [[کربلا]]، ریشه دارتر بوده است. مرحوم [[کاشف الغطاء]] می‌‌نویسد: “آغاز بیرون آمدن دسته‌های [[عزاداری]] برای [[سید الشهدا]]، پیش از هزار سال، در [[زمان]] “معزّ الدّوله” و “رکن الدّوله” بود، که دسته‌های [[عزاداران]] در حالی که برای حسین{{ع}} ندبه می‌‌کردند و شب، مشعل‌هایی به دست داشتند، [[بغداد]] و راه‌هایش یکباره پر از شیون شد... این در قرن چهارم بود. و اگر بیرون آمدن این موکب‌ها در راه‌ها نبود، [[هدف]] و غرض از یادآوری [[حسین بن علی]]{{ع}} از بین می‌‌رفت و ثمره [[فاسد]] می‌‌شد و راز [[شهادت حسین بن علی]]{{ع}} منتفی می‌‌گشت<ref>المواکب الحسینیه، محمد حسین کاشف الغطاء، ص۱۵، (چاپ ۱۳۴۵ ق، نجف).</ref>. | ||
“موکب” یا “مواکب حسینی” نیز به همین حرکت‌های جمعی به‌صورت عزاداری و پیمودن راهی با حالت [[عزا]] گفته می‌‌شود که در عراق، به‌ویژه در ایّام [[اربعین]] رواج و | “موکب” یا “مواکب حسینی” نیز به همین حرکت‌های جمعی به‌صورت عزاداری و پیمودن راهی با حالت [[عزا]] گفته می‌‌شود که در عراق، به‌ویژه در ایّام [[اربعین]] رواج و شور بیشتری دارد. در روزهای [[تاسوعا]] و عاشورا نیز در همۀ [[شهرها]] و روستاهای [[شیعه]] نشین رواج دارد. برخی از این دسته‌ها، تاریخچه‌ای طولانی و گاهی مثلا چند صدساله دارد (مثل دستۀ “طویرج” در کربلا) که در نسل‌های پیاپی، سنّت‌های خویش را [[حفظ]] می‌‌کنند<ref>در زمینۀ تشکل‌ها و اهداف دسته‌های عزاداری حسینی از جمله ر. ک: «المواکب الحسینیه، مدارس و معسکرات» از: سامی البدری، ص۳۴.</ref>. دسته‌های عزاداری، نوعی [[تشکّل]] و سازماندهی را تمرین می‌‌دهد که بر محور [[امام حسین]]{{ع}} است. این دسته‌ها و هیئت‌ها، در افراد [[احساس مسئولیت]] و [[شخصیّت]] و [[اعتماد به نفس]] را تقویت می‌‌کند و به آنان [[نظم]] و [[نظام]] می‌‌بخشد، آن هم با محتوایی [[مقدس]] و آدابی خالصانه و عاشقانه و بدون [[حاکمیّت]] [[زور]] و اعمال قدرت<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص۱۸۹.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۵۲
 |
| سوگواری امام حسین |
| رویدادها |
|---|
| واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) |
| افراد |
| علی اکبر • علی اصغر • عباس بن علی • زینب کبری • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا |
| جای‌ها |
| حرم امام حسین • تل زینبیه • حرم عباس بن علی • گودال قتلگاه • بین الحرمین • نهر علقمه |
| مناسبت‌ها |
| تاسوعا • عاشورا • اربعین |
| مراسم |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت |
دسته گروهی از مردم که در جایی گرد آیند و یا با هم حرکت کنند و کاری را انجام دهند. گروهی که با تشریفات خاصّی در خیابان‌ها و کوچه‌ها حرکت می‌‌کنند و با هم اشعاری خوانند؛ برای اقامۀ عزاداری سید الشهدا و ائمّۀ دیگر[۱]. حرکتشان بصورت سینه زنی یا زنجیر زنی است. رواج آن بیشتر در عصر صفویه شکل گرفت.
مقدمه
این‌گونه دستجات، برای خود نشانه و علامت و توغ و پرچم مخصوص و گاهی نام ویژه‌ای داشته‌اند و با نوعی سازماندهی مردمی در ایام عاشورا و روزهای دیگر به سوگواری می‌‌پرداختند. این مراسم، به‌ویژه در عراق و شهرهایی چون نجف و کربلا، ریشه دارتر بوده است. مرحوم کاشف الغطاء می‌‌نویسد: “آغاز بیرون آمدن دسته‌های عزاداری برای سید الشهدا، پیش از هزار سال، در زمان “معزّ الدّوله” و “رکن الدّوله” بود، که دسته‌های عزاداران در حالی که برای حسین(ع) ندبه می‌‌کردند و شب، مشعل‌هایی به دست داشتند، بغداد و راه‌هایش یکباره پر از شیون شد... این در قرن چهارم بود. و اگر بیرون آمدن این موکب‌ها در راه‌ها نبود، هدف و غرض از یادآوری حسین بن علی(ع) از بین می‌‌رفت و ثمره فاسد می‌‌شد و راز شهادت حسین بن علی(ع) منتفی می‌‌گشت[۲].
“موکب” یا “مواکب حسینی” نیز به همین حرکت‌های جمعی به‌صورت عزاداری و پیمودن راهی با حالت عزا گفته می‌‌شود که در عراق، به‌ویژه در ایّام اربعین رواج و شور بیشتری دارد. در روزهای تاسوعا و عاشورا نیز در همۀ شهرها و روستاهای شیعه نشین رواج دارد. برخی از این دسته‌ها، تاریخچه‌ای طولانی و گاهی مثلا چند صدساله دارد (مثل دستۀ “طویرج” در کربلا) که در نسل‌های پیاپی، سنّت‌های خویش را حفظ می‌‌کنند[۳]. دسته‌های عزاداری، نوعی تشکّل و سازماندهی را تمرین می‌‌دهد که بر محور امام حسین(ع) است. این دسته‌ها و هیئت‌ها، در افراد احساس مسئولیت و شخصیّت و اعتماد به نفس را تقویت می‌‌کند و به آنان نظم و نظام می‌‌بخشد، آن هم با محتوایی مقدس و آدابی خالصانه و عاشقانه و بدون حاکمیّت زور و اعمال قدرت[۴].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ فرهنگ فارسی، معین.
- ↑ المواکب الحسینیه، محمد حسین کاشف الغطاء، ص۱۵، (چاپ ۱۳۴۵ ق، نجف).
- ↑ در زمینۀ تشکل‌ها و اهداف دسته‌های عزاداری حسینی از جمله ر. ک: «المواکب الحسینیه، مدارس و معسکرات» از: سامی البدری، ص۳۴.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۱۸۹.
| سنت‌ها و مراسم‌ها |  | |
|---|---|---|
| روضه‌ها | ||
| تعزیه‌ها | ||
| مناسبت‌ها | ||
| مکان‌ها | ||
| کتاب‌ها | ||
| آداب | ||
| مرثیه‌ها | ||
| وابسته | ||