اعتدال در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
(←مقدمه) |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = اعتدال | | موضوع مرتبط = اعتدال | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = اعتدال | ||
| مداخل مرتبط = [[اعتدال در لغت]] - [[اعتدال در قرآن]] - [[اعتدال در حدیث]] - [[اعتدال در نهج البلاغه]] - [[اعتدال در اخلاق اسلامی]] - [[اعتدال در معارف دعا و زیارات]] - [[اعتدال در معارف و سیره سجادی]] - [[اعتدال در معارف و سیره نبوی]] - [[اعتدال در سیره معصوم]] - [[اعتدال در جامعه‌شناسی اسلامی]] | | مداخل مرتبط = [[اعتدال در لغت]] - [[اعتدال در قرآن]] - [[اعتدال در حدیث]] - [[اعتدال در نهج البلاغه]] - [[اعتدال در اخلاق اسلامی]] - [[اعتدال در معارف دعا و زیارات]] - [[اعتدال در معارف و سیره سجادی]] - [[اعتدال در معارف و سیره نبوی]] - [[اعتدال در سیره معصوم]] - [[اعتدال در جامعه‌شناسی اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[اعتدال]] | [[اعتدال]] مصدر باب افتعال از ریشه "ع ـ د ـ ل" و در لغت به معنای حدّ متوسط بین دو وضعیت دیگر<ref>لسان العرب، ج۹، ص۸۵؛ القاموس المحیط، ج۴، ص۲۰، «عدل».</ref> و به‌طور کلی هرگونه تناسبی است که لازمه آن برقراری [[مساوات]] بین جهات مختلف است<ref>مفردات، ص۵۵۳، «عدل».</ref>. | ||
و در [[ | [[اعتدال]] در اصل لغت، به دو [[روز]] از سال در بهار و پاییز گفته می‌شود که شب و روز در آن مساویند<ref>فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۵، ص۴۳۱.</ref>؛ لذا اعتدال، میانه دو حالت است، خواه در «کمّ» باشد یا «کیف»<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۴۳۳.</ref>. ازاین‌رو نقطه مقابل [[اعتدال]]، [[افراط]] و تفریط نامیده می‌شود<ref>التحقیق، ج۹، ص۶۱ـ۶۲، «فرط».</ref> که مفهوم جامع هر دو، [[فساد]] به معنای خروج از حالت [[اعتدال]] است، بنابراین، دو مفهوم "[[اعتدال]]" و "[[صلاح]]" با یکدیگر رابطه [[جانشینی]] و هر دو با مفهوم "[[فساد]]" رابطه تقابل دارند<ref>التوقیف، ج۱، ص۵۵۶؛ مفردات، ص۶۳۶، «فسد».</ref>؛ همچنین با توجه به اینکه [[اعتدال]] به‌معنای [[میانه‌روی]] است، [[اسراف]] نقطه مقابل آن به‌شمار می‌رود<ref>التعریفات، ص۳۸.</ref>. | ||
در | در اصل و لغت [[عدل]] نیز [[میانه‌روی]] و [[دوری از افراط و تفریط]] وجود دارد، به گونه‌ای که در آن زیادی و کاستی نباشد و به مناسبت این اصل، در میانه‌روی، [[برابری]]، [[قسط]] و [[راستی]] به کار می‌رود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۵۳.</ref>. این واژه به معنای "[[استقامت]] و [[پایداری]]" نیز آمده است<ref>لسان العرب، ص۴۳۳.</ref>. | ||
کلمه دیگری که در زبان عربی، معادل کلمه [[میانه‌روی]] در زبان فارسی است، واژه "[[اقتصاد]]" است. این کلمه از ریشه فعل "قصد یقصد" به معنای "[[پرهیز از افراط و تفریط]] در امور" است<ref>لسان العرب، ج ۳، ص۳۵۴ و کتاب العین، ج ۵، ص۵۴ - ۵۵.</ref>. این واژه به معنای "[[استقامت]] و [[پایداری]]" نیز آمده است<ref>لسان العرب، ص۴۳۳.</ref>.<ref>[[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی، علی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۶۲۵؛ [[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[اعتدال (مقاله)| مقاله «اعتدال»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم ج۳]]، ص۵۴۲؛ [[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص۴۹.</ref> | |||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[اعتدال در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)]] | * [[اعتدال در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۱: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:100762.jpg|22px]] [[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|'''عدالت سیاسی در قرآن کریم''']] | # [[پرونده:100762.jpg|22px]] [[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|'''عدالت سیاسی در قرآن کریم''']] | ||
# [[پرونده:152259.jpg|22px]] [[علی نبی‌اللهی|نبی‌اللهی]] و [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']] | |||
# [[پرونده: 000055.jpg|22px]] [[علی خراسانی|خراسانی، علی]]، [[اعتدال (مقاله)| مقاله «اعتدال»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اعتدال است. اعتدال از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اعتدال در لغت - اعتدال در قرآن - اعتدال در حدیث - اعتدال در نهج البلاغه - اعتدال در اخلاق اسلامی - اعتدال در معارف دعا و زیارات - اعتدال در معارف و سیره سجادی - اعتدال در معارف و سیره نبوی - اعتدال در سیره معصوم - اعتدال در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
اعتدال مصدر باب افتعال از ریشه "ع ـ د ـ ل" و در لغت به معنای حدّ متوسط بین دو وضعیت دیگر[۱] و به‌طور کلی هرگونه تناسبی است که لازمه آن برقراری مساوات بین جهات مختلف است[۲].
اعتدال در اصل لغت، به دو روز از سال در بهار و پاییز گفته می‌شود که شب و روز در آن مساویند[۳]؛ لذا اعتدال، میانه دو حالت است، خواه در «کمّ» باشد یا «کیف»[۴]. ازاین‌رو نقطه مقابل اعتدال، افراط و تفریط نامیده می‌شود[۵] که مفهوم جامع هر دو، فساد به معنای خروج از حالت اعتدال است، بنابراین، دو مفهوم "اعتدال" و "صلاح" با یکدیگر رابطه جانشینی و هر دو با مفهوم "فساد" رابطه تقابل دارند[۶]؛ همچنین با توجه به اینکه اعتدال به‌معنای میانه‌روی است، اسراف نقطه مقابل آن به‌شمار می‌رود[۷].
در اصل و لغت عدل نیز میانه‌روی و دوری از افراط و تفریط وجود دارد، به گونه‌ای که در آن زیادی و کاستی نباشد و به مناسبت این اصل، در میانه‌روی، برابری، قسط و راستی به کار می‌رود[۸]. این واژه به معنای "استقامت و پایداری" نیز آمده است[۹].
کلمه دیگری که در زبان عربی، معادل کلمه میانه‌روی در زبان فارسی است، واژه "اقتصاد" است. این کلمه از ریشه فعل "قصد یقصد" به معنای "پرهیز از افراط و تفریط در امور" است[۱۰]. این واژه به معنای "استقامت و پایداری" نیز آمده است[۱۱].[۱۲]
پرسش مستقیم
منابع
پانویس
- ↑ لسان العرب، ج۹، ص۸۵؛ القاموس المحیط، ج۴، ص۲۰، «عدل».
- ↑ مفردات، ص۵۵۳، «عدل».
- ↑ فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۵، ص۴۳۱.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۴۳۳.
- ↑ التحقیق، ج۹، ص۶۱ـ۶۲، «فرط».
- ↑ التوقیف، ج۱، ص۵۵۶؛ مفردات، ص۶۳۶، «فسد».
- ↑ التعریفات، ص۳۸.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۵۳.
- ↑ لسان العرب، ص۴۳۳.
- ↑ لسان العرب، ج ۳، ص۳۵۴ و کتاب العین، ج ۵، ص۵۴ - ۵۵.
- ↑ لسان العرب، ص۴۳۳.
- ↑ نبی‌اللهی، علی و حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۶۲۵؛ خراسانی، علی، مقاله «اعتدال»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۳، ص۵۴۲؛ سیدباقری، سید کاظم، عدالت سیاسی در قرآن کریم، ص۴۹.