آیات نازل شده در شأن اهل بیت از نگاه اهل سنت کدام است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان منبع‌شناسی جامع}} +{{پایان منبع جامع}})) |
|||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
}} | }} | ||
'''آیات نازل شده در شأن اهل بیت از نگاه اهل سنت کدام است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[امامت (پرسش)|امامت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[امامت]]''' مراجعه شود. | '''آیات نازل شده در شأن اهل بیت از نگاه اهل سنت کدام است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[امامت (پرسش)|امامت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[امامت]]''' مراجعه شود. | ||
== پاسخ نخست == | == پاسخ نخست == | ||
[[پرونده:1100806.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:1100806.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[حسن علی‌پور وحید]]]] | ||
آقای '''[[حسن علی‌پور وحید]]''' در کتاب ''«[[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]»'' در این‌باره گفته است: | آقای '''[[حسن علی‌پور وحید]]''' در کتاب ''«[[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
*«'''[[آیه تبلیغ]]''': {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>.این [[آیه]] در [[حجة‌الوداع]] و درباره [[انتصاب]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[امامت]] و [[اعلان]] [[سرپرستی]] وی بر [[امت]] نازل شده؛ یعنی همان [[نصب]] و [[نص الهی]] و [[نبوی]] که مورد تردید و [[تکذیب]] برخی [[شبهه]] افکنان واقع شده. بسیارند [[محدثان]] و [[متکلمان]] و [[مفسران اهل سنت]] که [[نزول]] این آیه درباره [[علی]]{{ع}} را [[باور]] دارند و در آثارشان نگاشته‌اند؛ مانند: [[جلال‌الدین سیوطی]]<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۸.</ref>، [[واحدی نیشابوری]]<ref>اسباب نزول القرآن، ص۲۰۴.</ref>، [[فخر رازی]]<ref>مفاتیح الغیب، ج۱۲، ص۴۰۱.</ref>، [[حاکم حسکانی]]<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۴.</ref>، [[ابن ابی حاتم]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم)، ج۴، ص۱۱۷۲.</ref>، [[رشیدالدین میبدی]]<ref>کشف الاسرار، ج۳، ص۱۸۱.</ref>، [[ثعلبی نیشابوری]]<ref>الکشف والبیان، ج۴، ص۹۲.</ref>،... | * «'''[[آیه تبلیغ]]''': {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>.این [[آیه]] در [[حجة‌الوداع]] و درباره [[انتصاب]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[امامت]] و [[اعلان]] [[سرپرستی]] وی بر [[امت]] نازل شده؛ یعنی همان [[نصب]] و [[نص الهی]] و [[نبوی]] که مورد تردید و [[تکذیب]] برخی [[شبهه]] افکنان واقع شده. بسیارند [[محدثان]] و [[متکلمان]] و [[مفسران اهل سنت]] که [[نزول]] این آیه درباره [[علی]]{{ع}} را [[باور]] دارند و در آثارشان نگاشته‌اند؛ مانند: [[جلال‌الدین سیوطی]]<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۸.</ref>، [[واحدی نیشابوری]]<ref>اسباب نزول القرآن، ص۲۰۴.</ref>، [[فخر رازی]]<ref>مفاتیح الغیب، ج۱۲، ص۴۰۱.</ref>، [[حاکم حسکانی]]<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۴.</ref>، [[ابن ابی حاتم]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم)، ج۴، ص۱۱۷۲.</ref>، [[رشیدالدین میبدی]]<ref>کشف الاسرار، ج۳، ص۱۸۱.</ref>، [[ثعلبی نیشابوری]]<ref>الکشف والبیان، ج۴، ص۹۲.</ref>،... | ||
*'''[[آیه ولایت]]''': {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُو}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>. این آیه علی بن ابی طالب را ولی و [[رهبر]] [[امت اسلامی]] پس از [[رسول خدا]] می‌داند. برخی از [[عالمان اهل سنت]] که [[شأن نزول]] آن را [[امام علی]]{{ع}} می‌دانند عبارتند از: [[ابن‌کثیر]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر)، ج۳، ص۱۲۶.</ref>، [[طبری]]<ref>جامع البیان، ج، ص۱۸۶.</ref>، [[قرطبی]]<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج۶، ص۲۲۱-۲۲۲.</ref>، سیوطی<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۴.</ref>، حاکم حسکانی<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۱۲ و۲۱۶ و ۲۱۹.</ref>، ابن‌جزی<ref>کتاب التسهیل، ج۱، ص۲۳۶.</ref>، [[ابن عطیه اندلسی]]<ref>المحرر الوجیز، ج۲، ص۲۰۹.</ref>، مظهری<ref>تفسیر المظهری، ج۳، ص۱۳۳.</ref>،.... | * '''[[آیه ولایت]]''': {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُو}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>. این آیه علی بن ابی طالب را ولی و [[رهبر]] [[امت اسلامی]] پس از [[رسول خدا]] می‌داند. برخی از [[عالمان اهل سنت]] که [[شأن نزول]] آن را [[امام علی]]{{ع}} می‌دانند عبارتند از: [[ابن‌کثیر]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر)، ج۳، ص۱۲۶.</ref>، [[طبری]]<ref>جامع البیان، ج، ص۱۸۶.</ref>، [[قرطبی]]<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج۶، ص۲۲۱-۲۲۲.</ref>، سیوطی<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۴.</ref>، حاکم حسکانی<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۱۲ و۲۱۶ و ۲۱۹.</ref>، ابن‌جزی<ref>کتاب التسهیل، ج۱، ص۲۳۶.</ref>، [[ابن عطیه اندلسی]]<ref>المحرر الوجیز، ج۲، ص۲۰۹.</ref>، مظهری<ref>تفسیر المظهری، ج۳، ص۱۳۳.</ref>،.... | ||
*'''[[آیه اولی الامر]]''': {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> این [[آیه]]، هم بر [[انتصاب]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[امامت]] و [[ولایت]] دلالت دارد و هم بر [[عصمت]] وی؛ زیرا [[اطاعت]] وی را مطلق و هم‌شأن با [[اطاعت خدا]] و [[رسول]] [[واجب]] می‌داند. برخی از [[عالمان اهل سنت]]، [[شأن نزول]] آیه را درباره علی بن ابی طالب و [[ائمه]]{{عم}} از [[نسل]] او می‌دانند؛ مانند: [[حاکم حسکانی]]<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۹۰.</ref>، [[قندوزی]] [[حنفی]] که بابی را در این باره سامان داده<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص۳۴۱.</ref>،... | * '''[[آیه اولی الامر]]''': {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> این [[آیه]]، هم بر [[انتصاب]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[امامت]] و [[ولایت]] دلالت دارد و هم بر [[عصمت]] وی؛ زیرا [[اطاعت]] وی را مطلق و هم‌شأن با [[اطاعت خدا]] و [[رسول]] [[واجب]] می‌داند. برخی از [[عالمان اهل سنت]]، [[شأن نزول]] آیه را درباره علی بن ابی طالب و [[ائمه]]{{عم}} از [[نسل]] او می‌دانند؛ مانند: [[حاکم حسکانی]]<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۹۰.</ref>، [[قندوزی]] [[حنفی]] که بابی را در این باره سامان داده<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص۳۴۱.</ref>،... | ||
*'''[[آیه تطهیر]]''': {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. این آیه دلالت [[قطعی]] بر عصمت دارد و بسیاری از علمای [[عامه]] مصداق آن را [[علی]] و [[فاطمه]] و [[حسنین]]{{عم}} می‌دانند؛ همانند: [[ابن العربی]]<ref>احکام القرآن، ج۳، ص۱۵۳۸.</ref>، [[واحدی نیشابوری]]<ref>اسباب نزول القرآن، ص۳۶۸.</ref>، [[ابن‌کثیر]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج۶، ص۳۶۵.</ref>، [[ابن ابی حاتم]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم)، ج۹، ص۳۱۳۱.</ref>، [[مراغی]]<ref>تفسیر المراغی، ج۲۲، ص۷.</ref>، [[زحیلی]]<ref>التفسیر المنیر، ج۲۲، ص۱۱.</ref>، [[ابن‌عاشور]]<ref>التحریر والتنویر، ج۲۱، ص۲۴۷.</ref>، [[مقریزی]]<ref>فضل آل البیت، ص۵۹-۶۰.</ref>،... برخی چون مقریزی، به تفصیل بر [[عصمت اهل بیت]] [[استدلال]] می‌کنند. | * '''[[آیه تطهیر]]''': {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. این آیه دلالت [[قطعی]] بر عصمت دارد و بسیاری از علمای [[عامه]] مصداق آن را [[علی]] و [[فاطمه]] و [[حسنین]]{{عم}} می‌دانند؛ همانند: [[ابن العربی]]<ref>احکام القرآن، ج۳، ص۱۵۳۸.</ref>، [[واحدی نیشابوری]]<ref>اسباب نزول القرآن، ص۳۶۸.</ref>، [[ابن‌کثیر]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج۶، ص۳۶۵.</ref>، [[ابن ابی حاتم]]<ref>تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم)، ج۹، ص۳۱۳۱.</ref>، [[مراغی]]<ref>تفسیر المراغی، ج۲۲، ص۷.</ref>، [[زحیلی]]<ref>التفسیر المنیر، ج۲۲، ص۱۱.</ref>، [[ابن‌عاشور]]<ref>التحریر والتنویر، ج۲۱، ص۲۴۷.</ref>، [[مقریزی]]<ref>فضل آل البیت، ص۵۹-۶۰.</ref>،... برخی چون مقریزی، به تفصیل بر [[عصمت اهل بیت]] [[استدلال]] می‌کنند. | ||
*'''[[آیه توبه آدم]]{{ع}} و [[توسل به اهل بیت]]{{عم}}''': {{متن قرآن|فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۳۷.</ref>؛ افزون بر [[مفسرین]] و [[محدثین]] [[امامیه]]، بسیاری از برجسته‌ترین محدثین عامه نیز معتقدند که مقصود از کلماتی که [[آدم]]{{ع}} به آنها [[توسل]] جست و به سوی [[خدا]] [[توبه]] کرد، اسامی [[اهل بیت]]{{عم}} بود. در حالی که اصل توسل به اهل بیت در منابع معتبر عامه مقبول است، برخی [[شبهه]] افکنان آن را [[بدعت]] [[غلات]] و آموزه [[مفوضه]] می‌شمارند. برخی از [[عالمان]] [[عامه]] که مقصود از «کلمات» در [[آیه]] را اسامی [[اهل بیت]] می‌دانند: [[سیوطی]]<ref>الدر المنثور، ج۱، ص۶۱.</ref>، [[حاکم حسکانی]]<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۰۰.</ref>، [[ابن‌مغازلی شافعی]]<ref>مناقب ابن المغازلی، ص۱۰۵.</ref>، [[ابن ابی الحدید]]<ref>شرح نهج‌البلاغه، ج۶، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref>، [[قلقشندی شافعی]]<ref>اتحاف السائل، ص۸۷.</ref>، [[متقی هندی]]<ref>کنزالعمال، ج۲، ۳۵۹.</ref>، [[شرف‌الدین]] موصلی<ref>مناقب آل محمد، ص۲۱۶.</ref>، [[قندوزی]] [[حنفی]]<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص۲۸۸.</ref>،... | * '''[[آیه توبه آدم]]{{ع}} و [[توسل به اهل بیت]]{{عم}}''': {{متن قرآن|فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۳۷.</ref>؛ افزون بر [[مفسرین]] و [[محدثین]] [[امامیه]]، بسیاری از برجسته‌ترین محدثین عامه نیز معتقدند که مقصود از کلماتی که [[آدم]]{{ع}} به آنها [[توسل]] جست و به سوی [[خدا]] [[توبه]] کرد، اسامی [[اهل بیت]]{{عم}} بود. در حالی که اصل توسل به اهل بیت در منابع معتبر عامه مقبول است، برخی [[شبهه]] افکنان آن را [[بدعت]] [[غلات]] و آموزه [[مفوضه]] می‌شمارند. برخی از [[عالمان]] [[عامه]] که مقصود از «کلمات» در [[آیه]] را اسامی [[اهل بیت]] می‌دانند: [[سیوطی]]<ref>الدر المنثور، ج۱، ص۶۱.</ref>، [[حاکم حسکانی]]<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۰۰.</ref>، [[ابن‌مغازلی شافعی]]<ref>مناقب ابن المغازلی، ص۱۰۵.</ref>، [[ابن ابی الحدید]]<ref>شرح نهج‌البلاغه، ج۶، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref>، [[قلقشندی شافعی]]<ref>اتحاف السائل، ص۸۷.</ref>، [[متقی هندی]]<ref>کنزالعمال، ج۲، ۳۵۹.</ref>، [[شرف‌الدین]] موصلی<ref>مناقب آل محمد، ص۲۱۶.</ref>، [[قندوزی]] [[حنفی]]<ref>ینابیع المودة، ج۱، ص۲۸۸.</ref>،... | ||
[[آیات]] مرتبط با اهل بیت{{عم}} که بیانگر [[فضایل]] آنان است، فراتر از حوصله این نوشتار است. از این‌رو، به چند نمونه یادشده اکتفا می‌شود؛ لیک همین مقدار دلالت می‌کند که آموزه [[نصب]] و [[نص]] و [[عصمت]] و [[توسل]] و امثال آن، که در منابع عامه نیز به کثرت یافت می‌شود، [[اتهام]] [[غلو]] و احتمال [[تحریف]] را منتفی می‌کند»<ref>[[حسن علی‌پور وحید|علی‌پور وحید، حسن]]، [[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]، ص ۲۱.</ref> | [[آیات]] مرتبط با اهل بیت{{عم}} که بیانگر [[فضایل]] آنان است، فراتر از حوصله این نوشتار است. از این‌رو، به چند نمونه یادشده اکتفا می‌شود؛ لیک همین مقدار دلالت می‌کند که آموزه [[نصب]] و [[نص]] و [[عصمت]] و [[توسل]] و امثال آن، که در منابع عامه نیز به کثرت یافت می‌شود، [[اتهام]] [[غلو]] و احتمال [[تحریف]] را منتفی می‌کند»<ref>[[حسن علی‌پور وحید|علی‌پور وحید، حسن]]، [[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]، ص ۲۱.</ref> | ||
== [[:رده:آثار امامت|منبع‌شناسی جامع امامت]] == | |||
==[[:رده:آثار امامت|منبع‌شناسی جامع امامت]]== | |||
{{منبع جامع}} | {{منبع جامع}} | ||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت|کتاب‌شناسی امامت]]؛ | * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت|کتاب‌شناسی امامت]]؛ | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۳: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان امامت]] | [[رده:پرسمان امامت]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌های امامت با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسش‌های امامت با ۱ پاسخ]] | ||
نسخهٔ ۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۵۵
| آیات نازل شده در شأن اهل بیت از نگاه اهل سنت کدام است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ امامت |
| مدخل اصلی | ؟ |
آیات نازل شده در شأن اهل بیت از نگاه اهل سنت کدام است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقای حسن علی‌پور وحید در کتاب «مکتب در فرآیند نواندیشی» در این‌باره گفته است:
- «آیه تبلیغ: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ﴾[۱].این آیه در حجة‌الوداع و درباره انتصاب علی بن ابی طالب(ع) به امامت و اعلان سرپرستی وی بر امت نازل شده؛ یعنی همان نصب و نص الهی و نبوی که مورد تردید و تکذیب برخی شبهه افکنان واقع شده. بسیارند محدثان و متکلمان و مفسران اهل سنت که نزول این آیه درباره علی(ع) را باور دارند و در آثارشان نگاشته‌اند؛ مانند: جلال‌الدین سیوطی[۲]، واحدی نیشابوری[۳]، فخر رازی[۴]، حاکم حسکانی[۵]، ابن ابی حاتم[۶]، رشیدالدین میبدی[۷]، ثعلبی نیشابوری[۸]،...
- آیه ولایت: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُو﴾[۹]. این آیه علی بن ابی طالب را ولی و رهبر امت اسلامی پس از رسول خدا می‌داند. برخی از عالمان اهل سنت که شأن نزول آن را امام علی(ع) می‌دانند عبارتند از: ابن‌کثیر[۱۰]، طبری[۱۱]، قرطبی[۱۲]، سیوطی[۱۳]، حاکم حسکانی[۱۴]، ابن‌جزی[۱۵]، ابن عطیه اندلسی[۱۶]، مظهری[۱۷]،....
- آیه اولی الامر: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾[۱۸] این آیه، هم بر انتصاب علی بن ابی طالب(ع) به امامت و ولایت دلالت دارد و هم بر عصمت وی؛ زیرا اطاعت وی را مطلق و هم‌شأن با اطاعت خدا و رسول واجب می‌داند. برخی از عالمان اهل سنت، شأن نزول آیه را درباره علی بن ابی طالب و ائمه(ع) از نسل او می‌دانند؛ مانند: حاکم حسکانی[۱۹]، قندوزی حنفی که بابی را در این باره سامان داده[۲۰]،...
- آیه تطهیر: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۲۱]. این آیه دلالت قطعی بر عصمت دارد و بسیاری از علمای عامه مصداق آن را علی و فاطمه و حسنین(ع) می‌دانند؛ همانند: ابن العربی[۲۲]، واحدی نیشابوری[۲۳]، ابن‌کثیر[۲۴]، ابن ابی حاتم[۲۵]، مراغی[۲۶]، زحیلی[۲۷]، ابن‌عاشور[۲۸]، مقریزی[۲۹]،... برخی چون مقریزی، به تفصیل بر عصمت اهل بیت استدلال می‌کنند.
- آیه توبه آدم(ع) و توسل به اهل بیت(ع): ﴿فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ﴾[۳۰]؛ افزون بر مفسرین و محدثین امامیه، بسیاری از برجسته‌ترین محدثین عامه نیز معتقدند که مقصود از کلماتی که آدم(ع) به آنها توسل جست و به سوی خدا توبه کرد، اسامی اهل بیت(ع) بود. در حالی که اصل توسل به اهل بیت در منابع معتبر عامه مقبول است، برخی شبهه افکنان آن را بدعت غلات و آموزه مفوضه می‌شمارند. برخی از عالمان عامه که مقصود از «کلمات» در آیه را اسامی اهل بیت می‌دانند: سیوطی[۳۱]، حاکم حسکانی[۳۲]، ابن‌مغازلی شافعی[۳۳]، ابن ابی الحدید[۳۴]، قلقشندی شافعی[۳۵]، متقی هندی[۳۶]، شرف‌الدین موصلی[۳۷]، قندوزی حنفی[۳۸]،...
آیات مرتبط با اهل بیت(ع) که بیانگر فضایل آنان است، فراتر از حوصله این نوشتار است. از این‌رو، به چند نمونه یادشده اکتفا می‌شود؛ لیک همین مقدار دلالت می‌کند که آموزه نصب و نص و عصمت و توسل و امثال آن، که در منابع عامه نیز به کثرت یافت می‌شود، اتهام غلو و احتمال تحریف را منتفی می‌کند»[۳۹]
منبع‌شناسی جامع امامت
پانویس
- ↑ «ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.
- ↑ الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۸.
- ↑ اسباب نزول القرآن، ص۲۰۴.
- ↑ مفاتیح الغیب، ج۱۲، ص۴۰۱.
- ↑ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۴.
- ↑ تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم)، ج۴، ص۱۱۷۲.
- ↑ کشف الاسرار، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ الکشف والبیان، ج۴، ص۹۲.
- ↑ «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.
- ↑ تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر)، ج۳، ص۱۲۶.
- ↑ جامع البیان، ج، ص۱۸۶.
- ↑ الجامع لأحکام القرآن، ج۶، ص۲۲۱-۲۲۲.
- ↑ الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۴.
- ↑ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۱۲ و۲۱۶ و ۲۱۹.
- ↑ کتاب التسهیل، ج۱، ص۲۳۶.
- ↑ المحرر الوجیز، ج۲، ص۲۰۹.
- ↑ تفسیر المظهری، ج۳، ص۱۳۳.
- ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
- ↑ شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۹۰.
- ↑ ینابیع المودة، ج۱، ص۳۴۱.
- ↑ «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ احکام القرآن، ج۳، ص۱۵۳۸.
- ↑ اسباب نزول القرآن، ص۳۶۸.
- ↑ تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج۶، ص۳۶۵.
- ↑ تفسیر القرآن العظیم (ابن أبی حاتم)، ج۹، ص۳۱۳۱.
- ↑ تفسیر المراغی، ج۲۲، ص۷.
- ↑ التفسیر المنیر، ج۲۲، ص۱۱.
- ↑ التحریر والتنویر، ج۲۱، ص۲۴۷.
- ↑ فضل آل البیت، ص۵۹-۶۰.
- ↑ «آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۳۷.
- ↑ الدر المنثور، ج۱، ص۶۱.
- ↑ شواهد التنزیل، ج۱، ص۱۰۰.
- ↑ مناقب ابن المغازلی، ص۱۰۵.
- ↑ شرح نهج‌البلاغه، ج۶، ص۳۷۵-۳۷۶.
- ↑ اتحاف السائل، ص۸۷.
- ↑ کنزالعمال، ج۲، ۳۵۹.
- ↑ مناقب آل محمد، ص۲۱۶.
- ↑ ینابیع المودة، ج۱، ص۲۸۸.
- ↑ علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی، ص ۲۱.