هشتم ذیحجه: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = ذیحجه | عنوان مدخل = هشتم ذیحجه | مداخل مرتبط = هشتم ذیحجه در حدیث - هشتم ذیحجه در تاریخ اسلامی | پرسش مرتبط = }} ==روز ترویه== هشتم ذیحجه، روز ترویه است و این روزی است که حجاج نیت حج تمتع می‌ن...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = ذیحجه | | موضوع مرتبط = ذیحجه | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== | == مناسبت‌های هشتم ذیحجه == | ||
هشتم [[ذیحجه]]، | === روز ترویه === | ||
هشتم [[ذیحجه]]، «روز ترویه» است و این روزی است که [[حجاج]] [[نیت]] [[حج تمتع]] می‌نمایند و [[احرام|محرم]] شده، از [[مکه]] به سمت [[منا]] حرکت می‌نمایند و شب را در آنجا بیتوته می‌کنند و [[صبح]] [[عرفه]] به جانب [[عرفات]] رهسپار می‌گردند. | |||
علت نامگذاری این [[روز]] بدان جهت است که در [[منی]] و عرفات آب وجود ندارد و حاجیانی که قصد وقوف در منی و عرفات را دارند، باید از [[مکه معظمه]] برای خویش آب تهیه کرده و به همراه خود ببرند و چنین حالتی را «ترویه» می‌نامند. | علت نامگذاری این [[روز]] بدان جهت است که در [[منی]] و عرفات آب وجود ندارد و حاجیانی که قصد وقوف در منی و عرفات را دارند، باید از [[مکه معظمه]] برای خویش آب تهیه کرده و به همراه خود ببرند و چنین حالتی را «ترویه» می‌نامند. | ||
هنگامی که [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل]]{{ع}} کار ساخت [[کعبه]] را به پایان بردند و به [[زیارت]] آن پرداختند، [[جبرئیل امین]] در روز هشتم ذیحجه، بر آنان نازل شد و به [[ابراهیم]]{{ع}} گفت: {{متن حدیث|يَا إِبْرَاهِيمُ قُمْ فَارْتَوِ مِنَ الْمَاءِ}}؛ «ای ابراهیم، برخیز و برای خود آب تهیه کن»؛ زیرا در منی و عرفات آب وجود ندارد. بدین لحاظ روز هشتم ذیحجه روز «ترویه» نامیده شد<ref>تفسیر القمی، ج۱، ص۶۲؛ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۳۸.</ref>. | هنگامی که [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت اسماعیل]] {{ع}} کار ساخت [[کعبه]] را به پایان بردند و به [[زیارت]] آن پرداختند، [[جبرئیل امین]] در روز هشتم ذیحجه، بر آنان نازل شد و به [[ابراهیم]] {{ع}} گفت: {{متن حدیث|يَا إِبْرَاهِيمُ قُمْ فَارْتَوِ مِنَ الْمَاءِ}}؛ «ای ابراهیم، برخیز و برای خود آب تهیه کن»؛ زیرا در منی و عرفات آب وجود ندارد. بدین لحاظ روز هشتم ذیحجه روز «ترویه» نامیده شد<ref>تفسیر القمی، ج۱، ص۶۲؛ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۳۸.</ref>. | ||
==نخستین حج ابراهیم و اسماعیل{{عم}}== | روز ترویه در اصل روز آماده شدن برای ورود به عرفات و [[عید قربان]] است و از روزهای مهم ماه ذیحجه است که [[آداب]] و اعمالی مخصوص دارد. بر اساس روایتی از [[امام]] [[جعفر صادق]] {{ع}} [[روزه]] گرفتن در آن [[کفاره]] شصت سال است<ref>الاقبال بالاعمال الحسنه، ج۲، ص۴۹.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۳۱.</ref> | ||
==== نخستین حج ابراهیم و اسماعیل {{عم}} ==== | |||
{{اصلی|حج ابراهیمی}} | {{اصلی|حج ابراهیمی}} | ||
هنگامی که حضرت اسماعیل{{ع}} به سنین | هنگامی که حضرت اسماعیل {{ع}} به سنین میان‌سالی رسید، [[خداوند متعال]] به حضرت ابراهیم {{ع}} [[فرمان]] داد که بار دیگر از [[شام]] به مکه رود و با [[یاری]] اسماعیل {{ع}} [[خانه خدا]] را تجدید بنا کند. حضرت ابراهیم {{ع}} عرض کرد: پروردگارا، در چه مکانی آن را بنا کنیم؟ [[وحی]] شد، در همان مکانی که پیش از تو [[حضرت آدم]] در آن قبه‌ای بنا نهاده بود. | ||
آن‌گاه، [[جبرئیل]] مکان | |||
آن‌گاه، [[جبرئیل]] مکان بیت الله را به ابراهیم {{ع}} نشان داد و برای وی، حدود و مساحت آن را معین نمود و پایه‌های آن را از [[بهشت]] آورد و همچنین خداوند متعال سنگی را که از برف سفیدتر بود، از [[بهشت]] برای [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} نازل کرد، ولی پس از [[نصب]] بر دیوار کعبه و دست زدن [[مشرکان]] و [[کافران]] بر آن، به رنگ سیاه درآمد و به «[[حجرالاسود]]» معروف شد. | |||
به هر حال [[حضرت اسماعیل]] {{ع}} از [[کوه]] «[[ذی طوی]]» سنگ می‌آورد و حضرت ابراهیم {{ع}} دیوار [[خانه خدا]] را می‌چید. وی هنگامی که دیوار را به مقدار نه ذراع از [[زمین]] بالا آورد، سنگ بهشتی را بر بدنه آن مکانی که هم اکنون قرار دارد، نصب کرد. او برای [[کعبه]] دو در گذاشت، یکی به سمت شرق و دیگری به سمت [[غرب]]. و این‌گونه [[خانه کعبه]]، محل ولادت [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} بنا شد. آن‌گاه [[جبرئیل امین]] حضرت ابراهیم {{ع}} و فرزندش اسماعیل {{ع}} را به [[عرفات]] و [[منی]] [[راهنمایی]] کرد و [[اعمال]] [[حج]] را به آنان آموخت، همان طوری که پیش از آن، به [[حضرت آدم]] {{ع}} آموخته بود<ref>تفسیر القمی، ج۱، ص۶۲؛ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۳۸.</ref>. | |||
در [[قرآن کریم]]، [[آیات]] متعددی به این ماجرا پرداخته و آن را از زوایای گوناگون تشریح نموده است. از جمله، آیه‌های ۱۲۵ تا ۱۳۲ [[سوره بقره]]، داستان ساخت کعبه به دست حضرت ابراهیم {{ع}} و فرزندش اسماعیل {{ع}} و درخواست‌های حضرت ابراهیم {{ع}} از محضر [[پروردگار متعال]] را بیان نموده است<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۳۲.</ref>. | |||
=== حرکت [[امام حسین]] {{ع}} از [[مکه]] به سوی [[کوفه]] === | |||
{{اصلی|حرکت امام حسین به سوی کوفه}} | |||
بیشتر مورخان نوشته اند: [[امام حسین]] {{ع}} در [[روز]] هشتم [[ذیحجه]]، پیش از رسیدن خبر [[شهادت مسلم بن عقیل]]، از مکه به سمت کوفه خارج شدند. به ویژه اینکه در [[نامه]] آن حضرت که از راه [[عراق]] به [[مردم کوفه]] فرستادند آمده است: "و من در روز سه [[شنبه]] هشتم ماه ذیحجه، [[روز ترویه]]، از مکه به سوی شما رهسپار شدم، و چون این فرستاده من ([[قیس بن مسهر]] یا [[عبد الله بن یقطر]]) به شما رسید، در کار خود بشتابید و کوشش کنید؛ زیرا من همین روزها بر شما وارد می‌شوم. و السلام علیکم و رحمة الله"<ref>{{متن حدیث|وَ قَدْ شَخَصْتُ إِلَيْكُمْ مِنْ مَكَّةَ يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ لِثَمَانٍ مَضَيْنَ مِنْ ذِي الْحِجَّةِ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ فَإِذَا قَدِمَ عَلَيْكُمْ رَسُولِي فَانْكَمِشُوا فِي أَمْرِكُمْ وَ جِدُّوا فَإِنِّي قَادِمٌ عَلَيْكُمْ فِي أَيَّامِي هَذِهِ وَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ}}، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۷۰.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۳۳.</ref> | |||
==== ناتمام ماندن [[حج]] [[امام حسین]] {{ع}} ==== | |||
این سخن مشهور که امام حسین {{ع}} حج خود را نیمه تمام گذاشت، سخن نادرستی است؛ زیرا [[امام]] {{ع}} در [[روز]] هشتم [[ذیحجه]] ([[یوم]] ترویه) از [[مکه]] خارج شد؛ در حالی که [[اعمال]] حج که با [[احرام]] در مکه و وقوف در [[عرفات]] شروع می‌شود، از شب [[نهم ذی‌الحجه]] آغاز می‌شود. بنابراین، امام {{ع}} وارد اعمال حج نشده بود تا آن را نیمه تمام گذارد. ایشان در هنگام ورود به مکه، [[عمره]] مفرده انجام دادند؛ چنان که [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: جدم [[حسین بن علی]] {{ع}} در ماه ذیحجه [[لباس]] عمره پوشید، سپس روز هشتم ذیحجه راهی [[عراق]] شد، در حالی که [[حاجیان]] راهی [[منی]] بودند. اگر کسی مایل نباشد که در [[مراسم حج]] شرکت کند، مانعی ندارد که در ماه ذیحجه عمره [[خالص]] به جا بیاورد<ref>{{متن حدیث|وَ قَدِ اعْتَمَرَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ {{ع}} فِي ذِي الْحِجَّةِ ثُمَ رَاحَ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ إِلَى الْعِرَاقِ وَ النَّاسُ يَرُوحُونَ إِلَى مِنًى وَ لَا بَأْسَ بِالْعُمْرَةِ فِي ذِي الْحِجَّةِ لِمَنْ لَا يُرِيدُ الْحَجَّ}}، الکافی، ج۴، ص۵۳۵.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۳۳.</ref> | |||
== | ==== دلیل خروج امام {{ع}} از مکه ==== | ||
می‌توان [[دلایل]] این خروج را به طور خلاصه چنین ذکر نمود: ۱. خطر جانی. ۲. شکسته نشدن [[حرمت]] [[بیت الله الحرام]]. امام {{ع}} به [[عبدالله بن زبیر]] فرمود: "به [[خداوند]] [[سوگند]]! اگر یک وجب خارج از مکه کشته شوم، برای من [[دوست]] داشتنی‌تر است تا آنکه به اندازه یک وجب در داخل مکه کشته شوم. به خداوند سوگند! اگر من به لانه‌ای از لانه جانوران پناه برم، مرا از آن بیرون خواهند کشید تا آنچه را از من می‌خواهند به دست آورند (یعنی از من [[بیعت]] بگیرند، در غیر این صورت مرا به [[قتل]] برسانند)"<ref>{{متن حدیث|و اللّه لئن اقتل خارجا منها بشبر أحبّ إليّ من أن اقتل داخلا منها بشبر! و أيم اللّه لو كنت في جحر هامّة من هذه الهوام لاستخرجوني حتى يقضوا فيّ حاجتهم}}، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۸۵؛ وقعة الطف، ص۱۵۲.</ref>. | |||
{{متن حدیث| | |||
بنا به [[روایت]] [[شیخ مفید]]، [[امام کاظم]] {{ع}} در آخرین ماه‌های سال ۱۷۹ قمری، به [[فرمان]] [[هارون الرشید]] دستگیر و راهی [[عراق]] شد و در هشتم [[ذیحجه]] وارد [[زندان]] [[بصره]] گردید و پس از یک سال از آنجا به [[بغداد]] فرستاده شد<ref>الارشاد، ص۵۷۹؛ منتهی الآمال، ج۲، ص۳۰۷.</ref>.<ref>[[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|غدیر برترین پیام آسمانی]]، ص ۱۳۴.</ref> | |||
== | ==[[یوم]] الترویه== | ||
[[روز]] [[هشتم ذی حجه]] را می‌گویند که روز قبل از شروع [[اعمال]] [[حج]] است و معمولا در این روز [[حاجیان]] [[احرام]] بسته و به [[عرفات]] می‌روند. یوم الترویه را برای این «یوم الترویه» گفته‌اند که مشتق از [[روایت]] است، چه آنکه [[امام]] [[معصوم]] [[مناسک]] و [[احکام]] حج را در این روز روایت فرموده است. نیز گفته شده است: ترویه مشتق از «ارتواء»؛ (یعنی آب برداشتن) می‌باشد<ref>مجمع البحرین، کلمه ترویه.</ref>؛ زیرا [[مردم]] در این روز که عازم [[منا]] می‌شده‌اند، (چون [[مستحب]] است [[شب عرفه]] را در [[منی]] بوده و به [[عبادت]] [[خداوند]] مشغول باشند و صبح بعد از [[طلوع]] [[آفتاب]] به سمت عرفات [[حرکت]] کنند) با خود آب برمی‌داشتند. در «[[علل الشرایع]]» از [[حلبی]] روایت کرده که می‌گوید: از [[امام ششم]]{{ع}} پرسیدم، چرا این روز را «یوم الترویه» می‌گویند: فرمود: چون در عرفات آبی نبوده و مردم در روز هشتم که عازم منا و عرفات می‌شدند به یکدیگر می‌گفتند: {{عربی|تَرويتُم، تَرويتُم}}؛ (آب بردارید، آب بردارید)؛ لذا این روز نامیده شده به «یوم الترویه»<ref>علل شرایع، ص۴۳۵.</ref>. در روایت دیگر آن حضرت می‌فرماید: [[روز هشتم ذیحجه]] برای این ترویه نامیده شده که [[جبرئیل]] در آن روز نزد ابراهیم{{ع}} آمد و گفت: {{عربی|تَرَوَّ من الماء}} ای ابراهیم برای خود و خانواده‌ات آب بردار، و برای عرفات آماده شو...<ref>راهنمای حرمین شریفین، ج۴-۵، ص۹.</ref> همچنین گفته‌اند: تروی، به معنی [[فکر]] کردن است و حضرت [[خلیل الله]] به جهت [[خواب]] در باب [[قربانی]] فرزند، متفکر بود تا آخرالامر [[ذبح]] او را در روز [[عید اضحی]] به خاطر مبارکش قرار داد. | |||
{{ | |||
احرام بستن در روز «ترویه» مستحب است، بلکه احوط است<ref>مناسک محشی، ص۳۳۷، مسأله ۹۴۶.</ref>. | |||
[[افضل]] اوقات احرام بستن برای حج، «[[روز ترویه]]» بعد از ظهر است و اگر ظهر انجام نشد، عصر و الا [[نماز واجب]] دیگر، هر چند [[قضا]] باشد و اگر هیچ یک از زمینه‌ها فراهم نبود، بعد از [[نماز]] احرام «که اقل آن دو رکعت است». [[مستحب]] است در [[مسجد الحرام]]، [[احرام]] ببندد<ref>راهنمای حرمین شریفین، ج۴-۵، ص۱۷.</ref>. | |||
مرحوم [[شیخ عباس قمی]] در مورد [[فاجعه]] [[تاریخی]] [[روز ترویه]] می‌گوید: «چون روز ترویه یعنی [[هشتم ذی الحجه]] شد، [[امام حسین]]{{ع}} متوجه [[عراق]] گردید»<ref>منتهی الامال (چاپ اسلامی قدیم)، ص۳۲۱.</ref>. ضمنا خروج [[حضرت مسلم]] نیز در [[روز]] سه [[شنبه]] هشتم ماه [[ذی الحجه]] و [[شهادت]] او روز چهارشنبه نهم که [[روز عرفه]] باشد، واقع شده است<ref>گلواژه‌های حج و عمره، بصیری، ص۵۹۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۱۰۶.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1100832.jpg|22px]] [[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|'''غدیر برترین پیام آسمانی''']] | # [[پرونده:1100832.jpg|22px]] [[حبیب‌الله فرحزاد|فرحزاد، حبیب‌الله]]، [[غدیر برترین پیام آسمانی (کتاب)|'''غدیر برترین پیام آسمانی''']] | ||
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۴: | ||
[[رده:ذیحجه]] | [[رده:ذیحجه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۷
مناسبت‌های هشتم ذیحجه
روز ترویه
هشتم ذیحجه، «روز ترویه» است و این روزی است که حجاج نیت حج تمتع می‌نمایند و محرم شده، از مکه به سمت منا حرکت می‌نمایند و شب را در آنجا بیتوته می‌کنند و صبح عرفه به جانب عرفات رهسپار می‌گردند.
علت نامگذاری این روز بدان جهت است که در منی و عرفات آب وجود ندارد و حاجیانی که قصد وقوف در منی و عرفات را دارند، باید از مکه معظمه برای خویش آب تهیه کرده و به همراه خود ببرند و چنین حالتی را «ترویه» می‌نامند. هنگامی که حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (ع) کار ساخت کعبه را به پایان بردند و به زیارت آن پرداختند، جبرئیل امین در روز هشتم ذیحجه، بر آنان نازل شد و به ابراهیم (ع) گفت: «يَا إِبْرَاهِيمُ قُمْ فَارْتَوِ مِنَ الْمَاءِ»؛ «ای ابراهیم، برخیز و برای خود آب تهیه کن»؛ زیرا در منی و عرفات آب وجود ندارد. بدین لحاظ روز هشتم ذیحجه روز «ترویه» نامیده شد[۱].
روز ترویه در اصل روز آماده شدن برای ورود به عرفات و عید قربان است و از روزهای مهم ماه ذیحجه است که آداب و اعمالی مخصوص دارد. بر اساس روایتی از امام جعفر صادق (ع) روزه گرفتن در آن کفاره شصت سال است[۲].[۳]
نخستین حج ابراهیم و اسماعیل (ع)
هنگامی که حضرت اسماعیل (ع) به سنین میان‌سالی رسید، خداوند متعال به حضرت ابراهیم (ع) فرمان داد که بار دیگر از شام به مکه رود و با یاری اسماعیل (ع) خانه خدا را تجدید بنا کند. حضرت ابراهیم (ع) عرض کرد: پروردگارا، در چه مکانی آن را بنا کنیم؟ وحی شد، در همان مکانی که پیش از تو حضرت آدم در آن قبه‌ای بنا نهاده بود.
آن‌گاه، جبرئیل مکان بیت الله را به ابراهیم (ع) نشان داد و برای وی، حدود و مساحت آن را معین نمود و پایه‌های آن را از بهشت آورد و همچنین خداوند متعال سنگی را که از برف سفیدتر بود، از بهشت برای حضرت ابراهیم (ع) نازل کرد، ولی پس از نصب بر دیوار کعبه و دست زدن مشرکان و کافران بر آن، به رنگ سیاه درآمد و به «حجرالاسود» معروف شد.
به هر حال حضرت اسماعیل (ع) از کوه «ذی طوی» سنگ می‌آورد و حضرت ابراهیم (ع) دیوار خانه خدا را می‌چید. وی هنگامی که دیوار را به مقدار نه ذراع از زمین بالا آورد، سنگ بهشتی را بر بدنه آن مکانی که هم اکنون قرار دارد، نصب کرد. او برای کعبه دو در گذاشت، یکی به سمت شرق و دیگری به سمت غرب. و این‌گونه خانه کعبه، محل ولادت امیرالمؤمنین (ع) بنا شد. آن‌گاه جبرئیل امین حضرت ابراهیم (ع) و فرزندش اسماعیل (ع) را به عرفات و منی راهنمایی کرد و اعمال حج را به آنان آموخت، همان طوری که پیش از آن، به حضرت آدم (ع) آموخته بود[۴].
در قرآن کریم، آیات متعددی به این ماجرا پرداخته و آن را از زوایای گوناگون تشریح نموده است. از جمله، آیه‌های ۱۲۵ تا ۱۳۲ سوره بقره، داستان ساخت کعبه به دست حضرت ابراهیم (ع) و فرزندش اسماعیل (ع) و درخواست‌های حضرت ابراهیم (ع) از محضر پروردگار متعال را بیان نموده است[۵].
حرکت امام حسین (ع) از مکه به سوی کوفه
بیشتر مورخان نوشته اند: امام حسین (ع) در روز هشتم ذیحجه، پیش از رسیدن خبر شهادت مسلم بن عقیل، از مکه به سمت کوفه خارج شدند. به ویژه اینکه در نامه آن حضرت که از راه عراق به مردم کوفه فرستادند آمده است: "و من در روز سه شنبه هشتم ماه ذیحجه، روز ترویه، از مکه به سوی شما رهسپار شدم، و چون این فرستاده من (قیس بن مسهر یا عبد الله بن یقطر) به شما رسید، در کار خود بشتابید و کوشش کنید؛ زیرا من همین روزها بر شما وارد می‌شوم. و السلام علیکم و رحمة الله"[۶].[۷]
ناتمام ماندن حج امام حسین (ع)
این سخن مشهور که امام حسین (ع) حج خود را نیمه تمام گذاشت، سخن نادرستی است؛ زیرا امام (ع) در روز هشتم ذیحجه (یوم ترویه) از مکه خارج شد؛ در حالی که اعمال حج که با احرام در مکه و وقوف در عرفات شروع می‌شود، از شب نهم ذی‌الحجه آغاز می‌شود. بنابراین، امام (ع) وارد اعمال حج نشده بود تا آن را نیمه تمام گذارد. ایشان در هنگام ورود به مکه، عمره مفرده انجام دادند؛ چنان که امام صادق (ع) فرمودند: جدم حسین بن علی (ع) در ماه ذیحجه لباس عمره پوشید، سپس روز هشتم ذیحجه راهی عراق شد، در حالی که حاجیان راهی منی بودند. اگر کسی مایل نباشد که در مراسم حج شرکت کند، مانعی ندارد که در ماه ذیحجه عمره خالص به جا بیاورد[۸].[۹]
دلیل خروج امام (ع) از مکه
می‌توان دلایل این خروج را به طور خلاصه چنین ذکر نمود: ۱. خطر جانی. ۲. شکسته نشدن حرمت بیت الله الحرام. امام (ع) به عبدالله بن زبیر فرمود: "به خداوند سوگند! اگر یک وجب خارج از مکه کشته شوم، برای من دوست داشتنی‌تر است تا آنکه به اندازه یک وجب در داخل مکه کشته شوم. به خداوند سوگند! اگر من به لانه‌ای از لانه جانوران پناه برم، مرا از آن بیرون خواهند کشید تا آنچه را از من می‌خواهند به دست آورند (یعنی از من بیعت بگیرند، در غیر این صورت مرا به قتل برسانند)"[۱۰].
بنا به روایت شیخ مفید، امام کاظم (ع) در آخرین ماه‌های سال ۱۷۹ قمری، به فرمان هارون الرشید دستگیر و راهی عراق شد و در هشتم ذیحجه وارد زندان بصره گردید و پس از یک سال از آنجا به بغداد فرستاده شد[۱۱].[۱۲]
یوم الترویه
روز هشتم ذی حجه را می‌گویند که روز قبل از شروع اعمال حج است و معمولا در این روز حاجیان احرام بسته و به عرفات می‌روند. یوم الترویه را برای این «یوم الترویه» گفته‌اند که مشتق از روایت است، چه آنکه امام معصوم مناسک و احکام حج را در این روز روایت فرموده است. نیز گفته شده است: ترویه مشتق از «ارتواء»؛ (یعنی آب برداشتن) می‌باشد[۱۳]؛ زیرا مردم در این روز که عازم منا می‌شده‌اند، (چون مستحب است شب عرفه را در منی بوده و به عبادت خداوند مشغول باشند و صبح بعد از طلوع آفتاب به سمت عرفات حرکت کنند) با خود آب برمی‌داشتند. در «علل الشرایع» از حلبی روایت کرده که می‌گوید: از امام ششم(ع) پرسیدم، چرا این روز را «یوم الترویه» می‌گویند: فرمود: چون در عرفات آبی نبوده و مردم در روز هشتم که عازم منا و عرفات می‌شدند به یکدیگر می‌گفتند: تَرويتُم، تَرويتُم؛ (آب بردارید، آب بردارید)؛ لذا این روز نامیده شده به «یوم الترویه»[۱۴]. در روایت دیگر آن حضرت می‌فرماید: روز هشتم ذیحجه برای این ترویه نامیده شده که جبرئیل در آن روز نزد ابراهیم(ع) آمد و گفت: تَرَوَّ من الماء ای ابراهیم برای خود و خانواده‌ات آب بردار، و برای عرفات آماده شو...[۱۵] همچنین گفته‌اند: تروی، به معنی فکر کردن است و حضرت خلیل الله به جهت خواب در باب قربانی فرزند، متفکر بود تا آخرالامر ذبح او را در روز عید اضحی به خاطر مبارکش قرار داد.
احرام بستن در روز «ترویه» مستحب است، بلکه احوط است[۱۶]. افضل اوقات احرام بستن برای حج، «روز ترویه» بعد از ظهر است و اگر ظهر انجام نشد، عصر و الا نماز واجب دیگر، هر چند قضا باشد و اگر هیچ یک از زمینه‌ها فراهم نبود، بعد از نماز احرام «که اقل آن دو رکعت است». مستحب است در مسجد الحرام، احرام ببندد[۱۷]. مرحوم شیخ عباس قمی در مورد فاجعه تاریخی روز ترویه می‌گوید: «چون روز ترویه یعنی هشتم ذی الحجه شد، امام حسین(ع) متوجه عراق گردید»[۱۸]. ضمنا خروج حضرت مسلم نیز در روز سه شنبه هشتم ماه ذی الحجه و شهادت او روز چهارشنبه نهم که روز عرفه باشد، واقع شده است[۱۹].[۲۰].
منابع
پانویس
- ↑ تفسیر القمی، ج۱، ص۶۲؛ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۳۸.
- ↑ الاقبال بالاعمال الحسنه، ج۲، ص۴۹.
- ↑ فرحزاد، حبیب‌الله، غدیر برترین پیام آسمانی، ص ۱۳۱.
- ↑ تفسیر القمی، ج۱، ص۶۲؛ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۳۸.
- ↑ فرحزاد، حبیب‌الله، غدیر برترین پیام آسمانی، ص ۱۳۲.
- ↑ «وَ قَدْ شَخَصْتُ إِلَيْكُمْ مِنْ مَكَّةَ يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ لِثَمَانٍ مَضَيْنَ مِنْ ذِي الْحِجَّةِ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ فَإِذَا قَدِمَ عَلَيْكُمْ رَسُولِي فَانْكَمِشُوا فِي أَمْرِكُمْ وَ جِدُّوا فَإِنِّي قَادِمٌ عَلَيْكُمْ فِي أَيَّامِي هَذِهِ وَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ»، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۷۰.
- ↑ فرحزاد، حبیب‌الله، غدیر برترین پیام آسمانی، ص ۱۳۳.
- ↑ «وَ قَدِ اعْتَمَرَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ (ع) فِي ذِي الْحِجَّةِ ثُمَ رَاحَ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ إِلَى الْعِرَاقِ وَ النَّاسُ يَرُوحُونَ إِلَى مِنًى وَ لَا بَأْسَ بِالْعُمْرَةِ فِي ذِي الْحِجَّةِ لِمَنْ لَا يُرِيدُ الْحَجَّ»، الکافی، ج۴، ص۵۳۵.
- ↑ فرحزاد، حبیب‌الله، غدیر برترین پیام آسمانی، ص ۱۳۳.
- ↑ «و اللّه لئن اقتل خارجا منها بشبر أحبّ إليّ من أن اقتل داخلا منها بشبر! و أيم اللّه لو كنت في جحر هامّة من هذه الهوام لاستخرجوني حتى يقضوا فيّ حاجتهم»، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۸۵؛ وقعة الطف، ص۱۵۲.
- ↑ الارشاد، ص۵۷۹؛ منتهی الآمال، ج۲، ص۳۰۷.
- ↑ فرحزاد، حبیب‌الله، غدیر برترین پیام آسمانی، ص ۱۳۴.
- ↑ مجمع البحرین، کلمه ترویه.
- ↑ علل شرایع، ص۴۳۵.
- ↑ راهنمای حرمین شریفین، ج۴-۵، ص۹.
- ↑ مناسک محشی، ص۳۳۷، مسأله ۹۴۶.
- ↑ راهنمای حرمین شریفین، ج۴-۵، ص۱۷.
- ↑ منتهی الامال (چاپ اسلامی قدیم)، ص۳۲۱.
- ↑ گلواژه‌های حج و عمره، بصیری، ص۵۹۵.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۱۱۰۶.