آستانه قیامت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]] | + - [[))
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = امام مهدی
| عنوان مدخل  =
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
}}


{{مهدویت}}
'''آستانه قیامت''' به معنای حالات پیش از برپایی قیامت است.
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} است. "'''امام مهدی'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] - [[امام مهدی در حدیث]] - [[امام مهدی در کلام اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


'''آستانه قیامت''' به معنای حالات پیش از برپایی قیامت است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>.
== مقدمه ==
درباره وضعیت [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[جانشین]] آن حضرت و رخدادهای آستانه رستاخیز بزرگ، دیدگاه‌‏های متفاوتی ارائه شده که برخی مخالف یکدیگر است. از آن‏جا که جهت‌‏گیری دیدگاه‌‏ها بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] به طور کلّی با یکدیگر متفاوت است، به هردو دیدگاه اشاره می‌‏کنیم:


==مقدمه==
== دیدگاه [[پیروان]] [[اهل بیت]] {{عم}} ==
* درباره وضعیت [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و [[جانشین]] آن حضرت و رخدادهای آستانه رستاخیز بزرگ، دیدگاه‌‏های متفاوتی ارائه شده که برخی مخالف یکدیگر است. از آن‏جا که جهت‌‏گیری دیدگاه‌‏ها بین [[شیعه]] و [[اهل سنت]] به طور کلّی با یکدیگر متفاوت است، به هردو دیدگاه اشاره می‌‏کنیم<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>:
به طور عمده دیدگاه‏‌های [[شیعه]]، با بیان‌‏های متفاوت، [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را بر خیر و [[صلاح]] معرفی کرده است و بر این باورند غیر از این نیز از [[حکمت]] و [[لطف الهی]] [[انتظار]] نیست؛ چرا که چگونه می‌‏توان تصور کرد پس از انتظاری چندین صد ساله، یا چند هزار ساله پس از حکومتی کوتاه باز هم اوضاع به [[هرج و مرج]] منتهی شود. برخی از مهم‏ترین دیدگاه‌‏ها بدین قرار است:
==دیدگاه [[پیروان]] [[اهل بیت]]{{عم}}==
 
*به طور عمده دیدگاه‏‌های [[شیعه]]، با بیان‌‏های متفاوت، [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را بر خیر و [[صلاح]] معرفی کرده است و بر این باورند غیر از این نیز از [[حکمت]] و [[لطف الهی]] [[انتظار]] نیست؛ چرا که چگونه می‌‏توان تصور کرد پس از انتظاری چندین صد ساله، یا چند هزار ساله پس از حکومتی کوتاه باز هم اوضاع به [[هرج و مرج]] منتهی شود. برخی از مهم‏ترین دیدگاه‏ها بدین قرار است:
۱. وضعیت [[جهان]] پس از حضرت‏؛ [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} بر نیک‏بختی است و [[جانشینان]] آن حضرت از بین رجعت‌‏کنندگان خواهند بود.
۱. وضعیت [[جهان]] پس از حضرت‏؛ [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} بر نیک‏بختی است و [[جانشینان]] آن حضرت از بین رجعت‌‏کنندگان خواهند بود.
 
*همان‏گونه که در محل خود اشاره شده، یکی از باورهای ژرف میان [[شیعیان]]، باور به زنده شدن دو گروه از [[مؤمنان خالص]] و [[کافران]] [[خالص]] است. یکی از مسائلی که آن‏جا مطرح شده، [[حکومت]] برخی از [[رجعت کنندگان]] [[مؤمن]] است. البته چگونگی این [[حکومت]] به روشنی بیان نشده است. کسانی که بر این دیدگاه‌اند، افزون بر دلیل‌‏های فراوانی که از آیه‌‏ها و روایت‏‌ها ارائه می‌‏کنند بر این باورند روایاتی که می‏‌گوید هرگز [[زمین]] از [[حجت]] خالی نخواهد ماند، [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را ناگزیر به دو گونه تصویر خواهد کرد:
همان‏گونه که در محل خود اشاره شده، یکی از باورهای ژرف میان [[شیعیان]]، باور به زنده شدن دو گروه از [[مؤمنان خالص]] و [[کافران]] [[خالص]] است. یکی از مسائلی که آن‏جا مطرح شده، [[حکومت]] برخی از [[رجعت کنندگان]] [[مؤمن]] است. البته چگونگی این [[حکومت]] به روشنی بیان نشده است. کسانی که بر این دیدگاه‌اند، افزون بر دلیل‌‏های فراوانی که از آیه‌‏ها و روایت‏‌ها ارائه می‌‏کنند بر این باورند روایاتی که می‏‌گوید هرگز [[زمین]] از [[حجت]] خالی نخواهد ماند، [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را ناگزیر به دو گونه تصویر خواهد کرد:
*الف. بی‏درنگ، [[قیامت]] برپا شود.
# الف) بی‏درنگ، [[قیامت]] برپا شود.
*ب. حجت‏هایی از طرف [[پروردگار]] [[واسطه فیض]] باشند. از آن‏جا که شمار [[امامان]]، به تصریح [[پیامبر]]{{صل}} بیش از [[دوازده]] نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر [[مردم]] [[حکومت]] خواهند کرد، همانا [[امامان]]{{عم}} هستند.
# ب) حجت‏هایی از طرف [[پروردگار]] [[واسطه فیض]] باشند. از آن‏جا که شمار [[امامان]]، به تصریح [[پیامبر]] {{صل}} بیش از دوازده نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر [[مردم]] [[حکومت]] خواهند کرد، همانا [[امامان]] {{عم}} هستند.
۲. [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} همواره با [[حکومت]] [[دوازده]] [[امام مهدی|مهدی]] اداره خواهد شد: [[شیخ طوسی]] با ذکر [[سند]] از [[امام علی]]{{ع}} [[نقل]] کرده که در شبی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[رحلت]] کرد، مطالبی را به ایشان [[املا]] نموده که در آن پس از اشاره به [[امامان]] دوازده‏گانه، آن‏گاه که به [[آخرین پیشوا]] رسید، چنین فرمود: "پس آن‏گاه که حضرتش [[امام حسن عسکری‏]]{{ع}} را هنگام [[وفات]] فرا رسید، پس آن امر [[امامت‏]] را به فرزندش [[محمد]] [[تسلیم]] می‌‏کند. ایشان [[دوازده]] [[امام]] هستند. بعد از او، [[دوازده مهدی]] خواهد بود<ref>{{عربی|"فَإِذَا حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ فَلْيُسَلِّمْهَا إِلَى‏ ابْنِهِ‏ مُحَمَّدٍ الْمُسْتَحْفَظِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ{{ع}} فَذَلِكَ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۵۰</ref>.
 
*[[ابو بصیر]] گوید: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم از پدر شما شنیدم فرمود پس از [[قائم]] [[دوازده مهدی]] خواهد بود. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: همانا فرمود: [[دوازده مهدی]] و نفرمود: [[دوازده]] [[امام]] و لکن ایشان گروهی از [[شیعیان]] ما هستند که‏ [[مردم]] را به [[دوستی]] ما و [[شناخت حق]] ما [[دعوت]] می‌‏کنند<ref>{{عربی|"إِنَّمَا قَالَ‏ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً وَ لَمْ‏ يَقُلْ‏ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً وَ لَكِنَّهُمْ قَوْمٌ مِنْ شِيعَتِنَا يَدْعُونَ النَّاسَ إِلَى مُوَالاتِنَا وَ مَعْرِفَةِ حَقِّنَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۳۵۸، ح ۵۶.</ref>.
۲. [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} همواره با [[حکومت]] دوازده [[امام مهدی|مهدی]] اداره خواهد شد: [[شیخ طوسی]] با ذکر [[سند]] از [[امام علی]] {{ع}} [[نقل]] کرده که در شبی که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[رحلت]] کرد، مطالبی را به ایشان [[املا]] نموده که در آن پس از اشاره به [[امامان]] دوازده‏گانه، آن‏گاه که به [[آخرین پیشوا]] رسید، چنین فرمود: "پس آن‏گاه که حضرتش [[امام حسن عسکری‏]]{{ع}} را هنگام [[وفات]] فرا رسید، پس آن امر [[امامت‏]] را به فرزندش [[محمد]] [[تسلیم]] می‌‏کند. ایشان دوازده [[امام]] هستند. بعد از او، [[دوازده مهدی]] خواهد بود<ref>{{متن حدیث|فَإِذَا حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ فَلْيُسَلِّمْهَا إِلَى‏ ابْنِهِ‏ مُحَمَّدٍ الْمُسْتَحْفَظِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ {{ع}} فَذَلِكَ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۵۰.</ref>.
*آن حضرت به [[ابو حمزه]] نیز فرمود: ای [[ابو حمزه]]! همانا پس از [[قائم]]، یازده [[مهدی]] از ما از [[فرزندان]] [[امام حسین|حسین]] خواهد بود<ref>{{عربی|"يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنَ‏ مِنَّا بَعْدَ الْقَائِمِ‏ أَحَدَ عَشَرَ مَهْدِيّاً مِنْ‏ وُلْدِ الْحُسَيْنِ‏{{ع}}‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۸</ref>
 
۳. در [[جهان]] پس از آن حضرت، تا برپایی [[قیامت]]، [[حکومت]] فقط در دست [[اولیای الهی]] خواهد بود. [[دلیل]] این دیدگاه، روایتی است که [[خداوند]] سبحانه و تعالی شب [[معراج]] به [[پیامبر خاتم|رسول گرامی اسلام]]{{صل}} فرمود: "... پس هرآینه او را به [[سپاهیان]] خویش [[یاری]] خواهم کرد و او را به [[فرشتگان]] خویش کمک خواهم نمود، تا آن‏که دعوتم [[برتری]] یابد و آفریدگان بر یکتاپرستی‌‏ام گرد آیند. آن‏گاه پادشاهی او را ادامه خواهم داد و تا [[قیامت]] اولیایم چنین خواهند کرد<ref> {{عربی|"فَلَأَنْصُرَنَّهُ بِجُنْدِي وَ لَأَمُدَّنَّهُ‏ بِمَلَائِكَتِي‏ حَتَّى‏ تَعْلُوَ دَعْوَتِي‏ وَ تَجْمَعَ‏ الْخَلْقُ‏ عَلَى‏ تَوْحِيدِي‏ ثُمَ‏ لَأُدِيمَنَ‏ مُلْكَهُ‏ وَ لَأُدَاوِلَنَ‏ الْأَيَّامَ‏ بَيْنَ‏ أَوْلِيَائِي‏ إِلَى‏ يَوْمِ‏ الْقِيَامَةِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۷؛ همو، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۵، ح ۴</ref>
[[ابو بصیر]] گوید: به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم از پدر شما شنیدم فرمود پس از [[قائم]] [[دوازده مهدی]] خواهد بود. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: همانا فرمود: [[دوازده مهدی]] و نفرمود: دوازده [[امام]] و لکن ایشان گروهی از [[شیعیان]] ما هستند که‏ [[مردم]] را به [[دوستی]] ما و [[شناخت حق]] ما [[دعوت]] می‌‏کنند<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا قَالَ‏ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً وَ لَمْ‏ يَقُلْ‏ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً وَ لَكِنَّهُمْ قَوْمٌ مِنْ شِيعَتِنَا يَدْعُونَ النَّاسَ إِلَى مُوَالاتِنَا وَ مَعْرِفَةِ حَقِّنَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۳۵۸، ح ۵۶.</ref>.
۴. [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} به دست یکی از [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} اداره خواهد شد. [[جابر بن یزید جعفی]] گوید: " از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم فرمود: و به [[خدا]] سوگند! هر آینه مردی از ما [[اهل بیت]] مدت ۳۰۹ سال [[حکومت]] خواهد کرد. [[جابر]] می‌‏گوید عرض کردم: این چه زمانی خواهد بود؟. آن حضرت فرمود: پس از [[رحلت]] [[قائم]] ..." <ref> {{عربی|"وَ اللَّهِ‏ لَيَمْلِكَنَ‏ رَجُلٌ‏ مِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ وَ يَزْدَادُ تِسْعاً قَالَ‏ فَقُلْتُ‏ لَهُ‏ مَتَى‏ يَكُونُ‏ ذَلِكَ‏ قَالَ‏ بَعْدَ مَوْتِ‏ الْقَائِمِ‏ {{ع}}‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۱؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۲۶</ref>
 
۵. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت [[جهان]] و [[جانشین]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} آن را فقط در [[آگاهی]] [[خداوند]] سبحانه و تعالی دانسته است<ref> محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۸</ref>
آن حضرت به [[ابو حمزه]] نیز فرمود: ای [[ابو حمزه]]! همانا پس از [[قائم]]، یازده [[مهدی]] از ما از [[فرزندان]] [[امام حسین|حسین]] خواهد بود<ref>{{متن حدیث|يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنَ‏ مِنَّا بَعْدَ الْقَائِمِ‏ أَحَدَ عَشَرَ مَهْدِيّاً مِنْ‏ وُلْدِ الْحُسَيْنِ‏{{ع}}‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۸.</ref>.
*همان‏گونه که دیده شد، چهار دیدگاه اخیر، نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد، بلکه می‏‌تواند به نوعی در تأیید دیدگاه نخست باشد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>.
 
==دیدگاه [[اهل سنت]]==
۳. در [[جهان]] پس از آن حضرت، تا برپایی [[قیامت]]، [[حکومت]] فقط در دست [[اولیای الهی]] خواهد بود. [[دلیل]] این دیدگاه، روایتی است که [[خداوند]] سبحانه و تعالی شب [[معراج]] به [[پیامبر خاتم|رسول گرامی اسلام]] {{صل}} فرمود: "... پس هرآینه او را به [[سپاهیان]] خویش [[یاری]] خواهم کرد و او را به [[فرشتگان]] خویش کمک خواهم نمود، تا آن‏که دعوتم [[برتری]] یابد و آفریدگان بر یکتاپرستی‌‏ام گرد آیند. آن‏گاه پادشاهی او را ادامه خواهم داد و تا [[قیامت]] اولیایم چنین خواهند کرد<ref> {{متن حدیث|فَلَأَنْصُرَنَّهُ بِجُنْدِي وَ لَأَمُدَّنَّهُ‏ بِمَلَائِكَتِي‏ حَتَّى‏ تَعْلُوَ دَعْوَتِي‏ وَ تَجْمَعَ‏ الْخَلْقُ‏ عَلَى‏ تَوْحِيدِي‏ ثُمَ‏ لَأُدِيمَنَ‏ مُلْكَهُ‏ وَ لَأُدَاوِلَنَ‏ الْأَيَّامَ‏ بَيْنَ‏ أَوْلِيَائِي‏ إِلَى‏ يَوْمِ‏ الْقِيَامَةِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۷؛ همو، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۵، ح ۴.</ref>.
*بسیاری از [[اهل سنت]] بر این باورند که پس از [[وفات]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} هیچ خیری در زندگی نخواهد بود<ref>ر. ک: ابن منادی، الملاحم، ص ۱۸۴.</ref> و [[دنیا]] به صورت هرج‏ و مرج تا [[قیامت]] ادامه خواهد داشت<ref>  ر. ک: نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۰۷، ۱۰۷۱؛ سنن ابی داود، ج ۴، کتاب المهدی، ح ۴۲۸۱</ref>.
 
*در کتاب "[[البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان]]" بابی با عنوان "فی موت المهدی{{ع}} و ذکر احوال تقع بعده" سامان یافته است که در آن، چگونگی [[وفات]] آن حضرت و رخدادهایی که پس از او پدید خواهد آمد، بیان شده است و در روایاتی [[سخن]] از فتنه‌‏ها و شرها پس از درگذشت آن حضرت به میان آورده است<ref> متقی هندی، البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ص ۹۵</ref>.
۴. [[جهان]] پس از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} به دست یکی از [[اهل بیت]] [[پیامبر]] {{صل}} اداره خواهد شد. [[جابر بن یزید جعفی]] گوید: " از [[امام باقر]] {{ع}} شنیدم فرمود: و به [[خدا]] سوگند! هر آینه مردی از ما [[اهل بیت]] مدت ۳۰۹ سال [[حکومت]] خواهد کرد. [[جابر]] می‌‏گوید عرض کردم: این چه زمانی خواهد بود؟. آن حضرت فرمود: پس از [[رحلت]] [[قائم]] ..."<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ‏ لَيَمْلِكَنَ‏ رَجُلٌ‏ مِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ وَ يَزْدَادُ تِسْعاً قَالَ‏ فَقُلْتُ‏ لَهُ‏ مَتَى‏ يَكُونُ‏ ذَلِكَ‏ قَالَ‏ بَعْدَ مَوْتِ‏ الْقَائِمِ‏ {{ع}}‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۱؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۲۶.</ref>.
*در "[[عقد الدرر]]" نیز روایتی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[نقل]] از [[ابو سعید خدری]] آمده که پایان آن چنین است: "... [[حکومت]] [[[[امام]] مهدی|مهدی]‏] همچنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت سپس هیچ خیری در زندگی پس از او نیست"<ref> {{عربی|"سبع سنین أو ثمان سنین أو تسع سنین ثمّ لا خیر فی الحیاة بعده‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ مقدسی شافعی، عقد الدرر فی اخبار المنتظر، ص ۲۲۰.</ref>.
 
*ناگفته نماند آنچه در [[آیات]] [[قرآن]] آمده است، مبنی بر این‏که در آستانه برپایی [[قیامت]] همه چیز نابود و منهدم می‌‏شود<ref> {{متن قرآن|وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}}و با خداوند، خدایی دیگر (به پرستش) مخوان، هیچ خدایی جز او نیست، هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او؛ فرمان او راست و (همگان) به سوی او بازگردانده می‌شوید؛ سوره قصص، آیه: ۸۸.</ref>،  مقصود زمان پیوسته به برپایی [[قیامت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>.
۵. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت [[جهان]] و [[جانشین]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} آن را فقط در [[آگاهی]] [[خداوند]] سبحانه و تعالی دانسته است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۸.</ref>.
==پرسش مستقیم==
 
همان‏گونه که دیده شد، چهار دیدگاه اخیر، نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد، بلکه می‏‌تواند به نوعی در تأیید دیدگاه نخست باشد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>.
 
== دیدگاه [[اهل سنت]] ==
بسیاری از [[اهل سنت]] بر این باورند که پس از [[وفات]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} هیچ خیری در زندگی نخواهد بود<ref>ر.ک: ابن منادی، الملاحم، ص ۱۸۴.</ref> و [[دنیا]] به صورت هرج‏ و مرج تا [[قیامت]] ادامه خواهد داشت<ref>ر.ک: نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۰۷، ۱۰۷۱؛ سنن ابی داوود، ج ۴، کتاب المهدی، ح ۴۲۸۱.</ref>.
 
در کتاب "[[البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان]]" بابی با عنوان "فی موت المهدی {{ع}} و ذکر احوال تقع بعده" سامان یافته است که در آن، چگونگی [[وفات]] آن حضرت و رخدادهایی که پس از او پدید خواهد آمد، بیان شده است و در روایاتی [[سخن]] از فتنه‌‏ها و شرها پس از درگذشت آن حضرت به میان آورده است<ref>متقی هندی، البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ص ۹۵.</ref>.
 
در "[[عقد الدرر]]" نیز روایتی از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به [[نقل]] از [[ابو سعید خدری]] آمده که پایان آن چنین است: "... [[حکومت]] [[امام]] مهدی|مهدی]‏] همچنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت سپس هیچ خیری در زندگی پس از او نیست"<ref>{{عربی|"سبع سنین أو ثمان سنین أو تسع سنین ثمّ لا خیر فی الحیاة بعده‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ مقدسی شافعی، عقد الدرر فی اخبار المنتظر، ص ۲۲۰.</ref>.
 
ناگفته نماند آنچه در [[آیات]] [[قرآن]] آمده است، مبنی بر این‏که در آستانه برپایی [[قیامت]] همه چیز نابود و منهدم می‌‏شود<ref>{{متن قرآن|وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}} و با خداوند، خدایی دیگر (به پرستش) مخوان، هیچ خدایی جز او نیست، هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او؛ فرمان او راست و (همگان) به سوی او بازگردانده می‌شوید؛ سوره قصص، آیه ۸۸.</ref>، مقصود زمان پیوسته به برپایی [[قیامت]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۵-۲۷.</ref>.
 
== پرسش مستقیم ==
* [[سرنوشت دنیا پس از امام مهدی چه خواهد شد؟ (پرسش)]]
* [[سرنوشت دنیا پس از امام مهدی چه خواهد شد؟ (پرسش)]]
{{پرسمان وضعیت جهان پس از امام مهدی}}
{{پرسمان وضعیت جهان پس از امام مهدی}}


== جستارهای وابسته ==
== منابع ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
{{منابع}}
 
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
==منابع==
{{پایان منابع}}
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


{{امام مهدی}}
[[رده:امام مهدی]]
 
[[رده:قیامت]]
[[رده:قیامت]]
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۱۳

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

آستانه قیامت به معنای حالات پیش از برپایی قیامت است.

مقدمه

درباره وضعیت جهان پس از حضرت مهدی (ع) و جانشین آن حضرت و رخدادهای آستانه رستاخیز بزرگ، دیدگاه‌‏های متفاوتی ارائه شده که برخی مخالف یکدیگر است. از آن‏جا که جهت‌‏گیری دیدگاه‌‏ها بین شیعه و اهل سنت به طور کلّی با یکدیگر متفاوت است، به هردو دیدگاه اشاره می‌‏کنیم:

دیدگاه پیروان اهل بیت (ع)

به طور عمده دیدگاه‏‌های شیعه، با بیان‌‏های متفاوت، جهان پس از حضرت مهدی (ع) را بر خیر و صلاح معرفی کرده است و بر این باورند غیر از این نیز از حکمت و لطف الهی انتظار نیست؛ چرا که چگونه می‌‏توان تصور کرد پس از انتظاری چندین صد ساله، یا چند هزار ساله پس از حکومتی کوتاه باز هم اوضاع به هرج و مرج منتهی شود. برخی از مهم‏ترین دیدگاه‌‏ها بدین قرار است:

۱. وضعیت جهان پس از حضرت‏؛ مهدی (ع) بر نیک‏بختی است و جانشینان آن حضرت از بین رجعت‌‏کنندگان خواهند بود.

همان‏گونه که در محل خود اشاره شده، یکی از باورهای ژرف میان شیعیان، باور به زنده شدن دو گروه از مؤمنان خالص و کافران خالص است. یکی از مسائلی که آن‏جا مطرح شده، حکومت برخی از رجعت کنندگان مؤمن است. البته چگونگی این حکومت به روشنی بیان نشده است. کسانی که بر این دیدگاه‌اند، افزون بر دلیل‌‏های فراوانی که از آیه‌‏ها و روایت‏‌ها ارائه می‌‏کنند بر این باورند روایاتی که می‏‌گوید هرگز زمین از حجت خالی نخواهد ماند، جهان پس از حضرت مهدی (ع) را ناگزیر به دو گونه تصویر خواهد کرد:

  1. الف) بی‏درنگ، قیامت برپا شود.
  2. ب) حجت‏هایی از طرف پروردگار واسطه فیض باشند. از آن‏جا که شمار امامان، به تصریح پیامبر (ص) بیش از دوازده نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر مردم حکومت خواهند کرد، همانا امامان (ع) هستند.

۲. جهان پس از حضرت مهدی (ع) همواره با حکومت دوازده مهدی اداره خواهد شد: شیخ طوسی با ذکر سند از امام علی (ع) نقل کرده که در شبی که پیامبر اکرم (ص) رحلت کرد، مطالبی را به ایشان املا نموده که در آن پس از اشاره به امامان دوازده‏گانه، آن‏گاه که به آخرین پیشوا رسید، چنین فرمود: "پس آن‏گاه که حضرتش امام حسن عسکری‏(ع) را هنگام وفات فرا رسید، پس آن امر امامت‏ را به فرزندش محمد تسلیم می‌‏کند. ایشان دوازده امام هستند. بعد از او، دوازده مهدی خواهد بود[۱].

ابو بصیر گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم از پدر شما شنیدم فرمود پس از قائم دوازده مهدی خواهد بود. امام صادق (ع) فرمود: همانا فرمود: دوازده مهدی و نفرمود: دوازده امام و لکن ایشان گروهی از شیعیان ما هستند که‏ مردم را به دوستی ما و شناخت حق ما دعوت می‌‏کنند[۲].

آن حضرت به ابو حمزه نیز فرمود: ای ابو حمزه! همانا پس از قائم، یازده مهدی از ما از فرزندان حسین خواهد بود[۳].

۳. در جهان پس از آن حضرت، تا برپایی قیامت، حکومت فقط در دست اولیای الهی خواهد بود. دلیل این دیدگاه، روایتی است که خداوند سبحانه و تعالی شب معراج به رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: "... پس هرآینه او را به سپاهیان خویش یاری خواهم کرد و او را به فرشتگان خویش کمک خواهم نمود، تا آن‏که دعوتم برتری یابد و آفریدگان بر یکتاپرستی‌‏ام گرد آیند. آن‏گاه پادشاهی او را ادامه خواهم داد و تا قیامت اولیایم چنین خواهند کرد[۴].

۴. جهان پس از حضرت مهدی (ع) به دست یکی از اهل بیت پیامبر (ص) اداره خواهد شد. جابر بن یزید جعفی گوید: " از امام باقر (ع) شنیدم فرمود: و به خدا سوگند! هر آینه مردی از ما اهل بیت مدت ۳۰۹ سال حکومت خواهد کرد. جابر می‌‏گوید عرض کردم: این چه زمانی خواهد بود؟. آن حضرت فرمود: پس از رحلت قائم ..."[۵].

۵. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت جهان و جانشین حضرت مهدی (ع) آن را فقط در آگاهی خداوند سبحانه و تعالی دانسته است[۶].

همان‏گونه که دیده شد، چهار دیدگاه اخیر، نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد، بلکه می‏‌تواند به نوعی در تأیید دیدگاه نخست باشد[۷].

دیدگاه اهل سنت

بسیاری از اهل سنت بر این باورند که پس از وفات مهدی (ع) هیچ خیری در زندگی نخواهد بود[۸] و دنیا به صورت هرج‏ و مرج تا قیامت ادامه خواهد داشت[۹].

در کتاب "البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان" بابی با عنوان "فی موت المهدی (ع) و ذکر احوال تقع بعده" سامان یافته است که در آن، چگونگی وفات آن حضرت و رخدادهایی که پس از او پدید خواهد آمد، بیان شده است و در روایاتی سخن از فتنه‌‏ها و شرها پس از درگذشت آن حضرت به میان آورده است[۱۰].

در "عقد الدرر" نیز روایتی از پیامبر اکرم (ص) به نقل از ابو سعید خدری آمده که پایان آن چنین است: "... حکومت امام مهدی|مهدی]‏] همچنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت سپس هیچ خیری در زندگی پس از او نیست"[۱۱].

ناگفته نماند آنچه در آیات قرآن آمده است، مبنی بر این‏که در آستانه برپایی قیامت همه چیز نابود و منهدم می‌‏شود[۱۲]، مقصود زمان پیوسته به برپایی قیامت است[۱۳].

پرسش مستقیم

  1. آیا بعد از امام مهدی پسرشان امام می‌شوند؟ (پرسش)
  2. آخرین امامی که قبل از پایان دنیا به شهادت می‌رسد کیست؟ (پرسش)
  3. اداره حکومت بعد از امام مهدی چگونه و توسط چه کسی صورت می‌‏گیرد؟ (پرسش)
  4. سرنوشت دنیا پس از امام مهدی چه خواهد شد؟ (پرسش)
  5. آیا پایان دولت امام مهدی نشانه برپایی قیامت است؟ (پرسش)

منابع

  1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت

پانویس

  1. ↑ «فَإِذَا حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ فَلْيُسَلِّمْهَا إِلَى‏ ابْنِهِ‏ مُحَمَّدٍ الْمُسْتَحْفَظِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (ع) فَذَلِكَ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۵۰.
  2. ↑ «إِنَّمَا قَالَ‏ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً وَ لَمْ‏ يَقُلْ‏ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً وَ لَكِنَّهُمْ قَوْمٌ مِنْ شِيعَتِنَا يَدْعُونَ النَّاسَ إِلَى مُوَالاتِنَا وَ مَعْرِفَةِ حَقِّنَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص ۳۵۸، ح ۵۶.
  3. ↑ «يَا أَبَا حَمْزَةَ إِنَ‏ مِنَّا بَعْدَ الْقَائِمِ‏ أَحَدَ عَشَرَ مَهْدِيّاً مِنْ‏ وُلْدِ الْحُسَيْنِ‏(ع)‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۸.
  4. ↑ «فَلَأَنْصُرَنَّهُ بِجُنْدِي وَ لَأَمُدَّنَّهُ‏ بِمَلَائِكَتِي‏ حَتَّى‏ تَعْلُوَ دَعْوَتِي‏ وَ تَجْمَعَ‏ الْخَلْقُ‏ عَلَى‏ تَوْحِيدِي‏ ثُمَ‏ لَأُدِيمَنَ‏ مُلْكَهُ‏ وَ لَأُدَاوِلَنَ‏ الْأَيَّامَ‏ بَيْنَ‏ أَوْلِيَائِي‏ إِلَى‏ يَوْمِ‏ الْقِيَامَةِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۷؛ همو، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۵، ح ۴.
  5. ↑ «وَ اللَّهِ‏ لَيَمْلِكَنَ‏ رَجُلٌ‏ مِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ ثَلَاثَمِائَةِ سَنَةٍ وَ يَزْدَادُ تِسْعاً قَالَ‏ فَقُلْتُ‏ لَهُ‏ مَتَى‏ يَكُونُ‏ ذَلِكَ‏ قَالَ‏ بَعْدَ مَوْتِ‏ الْقَائِمِ‏ (ع)‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۱؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۲۶.
  6. ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۳۸.
  7. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۵-۲۷.
  8. ↑ ر.ک: ابن منادی، الملاحم، ص ۱۸۴.
  9. ↑ ر.ک: نعیم بن حماد، الفتن، ص ۲۰۷، ۱۰۷۱؛ سنن ابی داوود، ج ۴، کتاب المهدی، ح ۴۲۸۱.
  10. ↑ متقی هندی، البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، ص ۹۵.
  11. ↑ "سبع سنین أو ثمان سنین أو تسع سنین ثمّ لا خیر فی الحیاة بعده‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ مقدسی شافعی، عقد الدرر فی اخبار المنتظر، ص ۲۲۰.
  12. ↑ ﴿وَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ﴾ و با خداوند، خدایی دیگر (به پرستش) مخوان، هیچ خدایی جز او نیست، هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او؛ فرمان او راست و (همگان) به سوی او بازگردانده می‌شوید؛ سوره قصص، آیه ۸۸.
  13. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۵-۲۷.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=آستانه_قیامت&oldid=1251468»