استقلال اقتصادی: تفاوت میان نسخهها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
تلاش برای رسیدن به استقلال اقتصادی، خودکفایی و صنعتی شدن از اهداف آرمانی [[جوامع]] و ملتهای مختلف بوده و این رویکرد به ویژه بعد از [[جنگ]] جهانی دوم، اذهان برنامهریزان و طراحان برنامههای [[توسعه اقتصادی]] و [[اجتماعی]] در اکثر کشورهای مستقل و تازه استقلالیافته را به خود معطوف داشته است؛ لذا کشورهای مختلف در کنار [[سیاستها]] و تدابیری که در عرصههای اجتماعی و [[سیاسی]] به منظور [[بسیج]] [[افکار عمومی]] در راستای حرکت به سمت استقلال اقتصادی به عمل آوردند، به [[انتخاب]] سیاستها و استراتژیهای [[اقتصادی]] و صنعتی - با توجه به [[فرهنگ]] اجتماعی [[تاریخی]]، عوامل [[تولید]]، موقعیت ژئوپلیتیکی و مواد اولیه موجود در [[کشور]] خود - پرداختند. برای [[رهبران]] بسیاری از این کشورها این نکته آشکار بود که از طریق حضور فعال در عرصههای [[تجاری]] و تولید کالاهای واسطهای و سرمایهای نه فقط میتوان به [[رشد اقتصادی]] مداوم دست یافت، بلکه میتوان از [[میزان]] [[وابستگی]] اقتصادی به سایر کشورها بهویژه کشورهای [[قدرتمند]] کاست و تا حدودی به [[روابط]] نابرابر کشورهای [[فقیر]] با کشورهای [[ثروتمند]] سامان داد. به دنبال گسترش این [[اندیشه]]، تلاش مستمر برای نیل به استقلال اقتصادی و حضور فعال در عرصههای [[تجاری]] از [[اهداف]] [[اقتصادی]] [[دولت]] به شمار میآید و به منظور تحقق این [[هدف]]، [[دولتمردان]] در کشورهای در حال توسعه به دنبال [[انتخاب]] [[استراتژیها]] و راهکارهایی هستند که [[اقتصاد]] ملی این کشورها را هر چه بیشتر در جهت «به خود متکی شدن» سوق دهند<ref>احمدی، علی محمد، راهبرد امام خمینی در عرصه اقتصاد، رهایی از اقتصاد وابسته، پایگاه اطلاعرسانی جماران http://jamaran.ir/fa/NewsContent-id_۱۵۲۰۸.aspx</ref>. | تلاش برای رسیدن به استقلال اقتصادی، خودکفایی و صنعتی شدن از اهداف آرمانی [[جوامع]] و ملتهای مختلف بوده و این رویکرد به ویژه بعد از [[جنگ]] جهانی دوم، اذهان برنامهریزان و طراحان برنامههای [[توسعه اقتصادی]] و [[اجتماعی]] در اکثر کشورهای مستقل و تازه استقلالیافته را به خود معطوف داشته است؛ لذا کشورهای مختلف در کنار [[سیاستها]] و تدابیری که در عرصههای اجتماعی و [[سیاسی]] به منظور [[بسیج]] [[افکار عمومی]] در راستای حرکت به سمت استقلال اقتصادی به عمل آوردند، به [[انتخاب]] سیاستها و استراتژیهای [[اقتصادی]] و صنعتی - با توجه به [[فرهنگ]] اجتماعی [[تاریخی]]، عوامل [[تولید]]، موقعیت ژئوپلیتیکی و مواد اولیه موجود در [[کشور]] خود - پرداختند. برای [[رهبران]] بسیاری از این کشورها این نکته آشکار بود که از طریق حضور فعال در عرصههای [[تجاری]] و تولید کالاهای واسطهای و سرمایهای نه فقط میتوان به [[رشد اقتصادی]] مداوم دست یافت، بلکه میتوان از [[میزان]] [[وابستگی]] اقتصادی به سایر کشورها بهویژه کشورهای [[قدرتمند]] کاست و تا حدودی به [[روابط]] نابرابر کشورهای [[فقیر]] با کشورهای [[ثروتمند]] سامان داد. به دنبال گسترش این [[اندیشه]]، تلاش مستمر برای نیل به استقلال اقتصادی و حضور فعال در عرصههای [[تجاری]] از [[اهداف]] [[اقتصادی]] [[دولت]] به شمار میآید و به منظور تحقق این [[هدف]]، [[دولتمردان]] در کشورهای در حال توسعه به دنبال [[انتخاب]] [[استراتژیها]] و راهکارهایی هستند که [[اقتصاد]] ملی این کشورها را هر چه بیشتر در جهت «به خود متکی شدن» سوق دهند<ref>احمدی، علی محمد، راهبرد امام خمینی در عرصه اقتصاد، رهایی از اقتصاد وابسته، پایگاه اطلاعرسانی جماران http://jamaran.ir/fa/NewsContent-id_۱۵۲۰۸.aspx</ref>. | ||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
نهایتاً اینکه [[امام خمینی]] تحریمها و [[محاصره اقتصادی]] را عامل مؤثری در دستیابی به خودکفایی، استقلال اقتصادی و تلاش در [[رهایی]] از [[وابستگی]] دانسته و هدیهای میداند که [[مردم]] را وا میدارد تا مایحتاج خود را تأمین کنند و امیدی به کشورهای غربی نداشته باشند. بر این اساس ایشان اهداف کلی برنامههای توسعه و نوسازی کشور را بدین مضمون بیان میکنند: | نهایتاً اینکه [[امام خمینی]] تحریمها و [[محاصره اقتصادی]] را عامل مؤثری در دستیابی به خودکفایی، استقلال اقتصادی و تلاش در [[رهایی]] از [[وابستگی]] دانسته و هدیهای میداند که [[مردم]] را وا میدارد تا مایحتاج خود را تأمین کنند و امیدی به کشورهای غربی نداشته باشند. بر این اساس ایشان اهداف کلی برنامههای توسعه و نوسازی کشور را بدین مضمون بیان میکنند: | ||
#تأکید بر [[حفظ]] [[ارزشها]] و [[شئون]] [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] و نیز سالمسازی اجتماعات. | # تأکید بر [[حفظ]] [[ارزشها]] و [[شئون]] [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] و نیز سالمسازی اجتماعات. | ||
# [[اولویت]] و تقدم خودکفایی [[کشاورزی]] بر بازسازی مراکز صنعتی. | # [[اولویت]] و تقدم خودکفایی [[کشاورزی]] بر بازسازی مراکز صنعتی. | ||
#توسعه مراکز [[علمی]] و تحقیقاتی به عنوان مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی. | # توسعه مراکز [[علمی]] و تحقیقاتی به عنوان مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی. | ||
#دوری از تکیه بر صادرات نفت. | # دوری از تکیه بر صادرات نفت. | ||
# [[تشویق]] به تولیدات داخلی و [[برنامهریزی]] برای توسعه صادرات. | # [[تشویق]] به تولیدات داخلی و [[برنامهریزی]] برای توسعه صادرات. | ||
#تقویت بنیه [[دفاعی]] و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی. | # تقویت بنیه [[دفاعی]] و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی. | ||
#جلوگیری از انحصار [[تجارت]] داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به تودههای مردم و [[جامعه]]. | # جلوگیری از انحصار [[تجارت]] داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به تودههای مردم و [[جامعه]]. | ||
# برنامهریزی به منظور [[رفاه]] متناسب با وضع [[عامه]] مردم، توأم با حفظ [[شعائر]] و ارزشهای کامل [[اسلامی]]. | # برنامهریزی به منظور [[رفاه]] متناسب با وضع [[عامه]] مردم، توأم با حفظ [[شعائر]] و ارزشهای کامل [[اسلامی]]. | ||
# [[مبارزه]] با [[فرهنگ]] مصرفی. | # [[مبارزه]] با [[فرهنگ]] مصرفی. | ||
# [[آزادی]] واردات و صادرات و به طور کلی، تجارت بر اساس [[قانون]] و با [[نظارت]] [[دولت]] در نوع و قیمت. | # [[آزادی]] واردات و صادرات و به طور کلی، تجارت بر اساس [[قانون]] و با [[نظارت]] [[دولت]] در نوع و قیمت. | ||
# اولویت رسیدگی به [[خانواده]] معظم [[شهدا]]، جانبازان، [[اسرا]] و مفقودان. | # اولویت رسیدگی به [[خانواده]] معظم [[شهدا]]، جانبازان، [[اسرا]] و مفقودان. | ||
#رعایت اصول [[ایمنی]] و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههای جمعی برای مردم. | # رعایت اصول [[ایمنی]] و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههای جمعی برای مردم. | ||
#استفاده از نیروهای [[عظیم]] مردمی در بازسازی و [[سازندگی]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۳، ص۱۱۸؛ ج۶، ص۱۲۶؛ ج۶، ص۱۸۳؛ ج۶، ص۴۸۵.</ref>.<ref>[[سید مرتضی نبوی|نبوی]] و [[صالح اسکندری|اسکندری]]، [[استقلال اسلامی ۱ - نبوی و اسکندری (مقاله)| مقاله «استقلال اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۷۷۰.</ref> | # استفاده از نیروهای [[عظیم]] مردمی در بازسازی و [[سازندگی]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۳، ص۱۱۸؛ ج۶، ص۱۲۶؛ ج۶، ص۱۸۳؛ ج۶، ص۴۸۵.</ref>.<ref>[[سید مرتضی نبوی|نبوی]] و [[صالح اسکندری|اسکندری]]، [[استقلال اسلامی ۱ - نبوی و اسکندری (مقاله)| مقاله «استقلال اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۷۷۰.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |
نسخهٔ ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۵۷
مقدمه
تلاش برای رسیدن به استقلال اقتصادی، خودکفایی و صنعتی شدن از اهداف آرمانی جوامع و ملتهای مختلف بوده و این رویکرد به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم، اذهان برنامهریزان و طراحان برنامههای توسعه اقتصادی و اجتماعی در اکثر کشورهای مستقل و تازه استقلالیافته را به خود معطوف داشته است؛ لذا کشورهای مختلف در کنار سیاستها و تدابیری که در عرصههای اجتماعی و سیاسی به منظور بسیج افکار عمومی در راستای حرکت به سمت استقلال اقتصادی به عمل آوردند، به انتخاب سیاستها و استراتژیهای اقتصادی و صنعتی - با توجه به فرهنگ اجتماعی تاریخی، عوامل تولید، موقعیت ژئوپلیتیکی و مواد اولیه موجود در کشور خود - پرداختند. برای رهبران بسیاری از این کشورها این نکته آشکار بود که از طریق حضور فعال در عرصههای تجاری و تولید کالاهای واسطهای و سرمایهای نه فقط میتوان به رشد اقتصادی مداوم دست یافت، بلکه میتوان از میزان وابستگی اقتصادی به سایر کشورها بهویژه کشورهای قدرتمند کاست و تا حدودی به روابط نابرابر کشورهای فقیر با کشورهای ثروتمند سامان داد. به دنبال گسترش این اندیشه، تلاش مستمر برای نیل به استقلال اقتصادی و حضور فعال در عرصههای تجاری از اهداف اقتصادی دولت به شمار میآید و به منظور تحقق این هدف، دولتمردان در کشورهای در حال توسعه به دنبال انتخاب استراتژیها و راهکارهایی هستند که اقتصاد ملی این کشورها را هر چه بیشتر در جهت «به خود متکی شدن» سوق دهند[۱].
امام خمینی مبتنی بر هستیشناختی، انسانشناختی و شناختشناختی اسلامی راه توسعه کشور، استقلال اقتصادی و خودکفایی را اتکا بر نیروهای داخلی عنوان میکرد و لذا وجود عناصری چون باور به استقلال و اعتماد به نفس را شرط اساسی تحقق این امر میدانست. در چارچوب اندیشههای اقتصادی حضرت امام، بر استقلال اقتصادی به عنوان یک ضرورت تاکید شده تا آنجا که ایشان دستیابی به استقلال اقتصادی حتی با تحمل هزینه اجتماعی محاصره اقتصادی را سودمند میدانند[۲]. در مورد ضرورت استقلال اقتصادی از فحوای کلام امام میتوان دریافت که این ضرورت برای ایشان تا آنجا حائز اهمیت است که استقلال کشور را نجات کشور در تمام زمینهها به ویژه در عرصههای اقتصادی و صنعتی میدانند[۳]؛ و به دور از هر نوع تعارف عنوان میکنند که حتی حاضر هستند دست و بازوی همه کسانی که بیادعا و مخلصانه در صدد استقلال و خودکفایی کشورند را ببوسند[۴].
بسیاری از نظریهپردازان معاصر توسعه، رشد درونزا و رویکردهای مبنی بر خوداتکایی برای توسعه و تجارت را توصیه میکنند. تجربه تاریخی بسیاری از ملل حکایت از موفقیت جوامعی دارد که فرایند رشد و توسعه اقتصادی را با اتکا به تواناییها و استعدادهای داخلی به پیش بردهاند. این مهم به طور شفاف در افکار و اندیشههای اقتصادی حضرت امام به چشم میخورد؛ به ویژه اینکه آن حضرت اتکا به نیروهای داخلی، بهرهگیری از توان متخصصان بومی و ایجاد فضای لازم برای رشد استعدادهای ملی را به عنوان اصلیترین عنصر رشد و توسعه اقتصادی کشور مورد توجه قرار میدهند. در واقع امام استقلال اقتصادی و خودکفایی را به منزله انزوای تجاری و قطع رابطه با سایر دول در عرصه اقتصادی قلمداد نمیکند، بلکه حضور فعال در عرصه بین الملل همراه با تنوع تولید در بخشهای مختلف اقتصادی را مد نظر دارد.
نهایتاً اینکه امام خمینی تحریمها و محاصره اقتصادی را عامل مؤثری در دستیابی به خودکفایی، استقلال اقتصادی و تلاش در رهایی از وابستگی دانسته و هدیهای میداند که مردم را وا میدارد تا مایحتاج خود را تأمین کنند و امیدی به کشورهای غربی نداشته باشند. بر این اساس ایشان اهداف کلی برنامههای توسعه و نوسازی کشور را بدین مضمون بیان میکنند:
- تأکید بر حفظ ارزشها و شئون اخلاقی و اجتماعی و نیز سالمسازی اجتماعات.
- اولویت و تقدم خودکفایی کشاورزی بر بازسازی مراکز صنعتی.
- توسعه مراکز علمی و تحقیقاتی به عنوان مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی.
- دوری از تکیه بر صادرات نفت.
- تشویق به تولیدات داخلی و برنامهریزی برای توسعه صادرات.
- تقویت بنیه دفاعی و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی.
- جلوگیری از انحصار تجارت داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به تودههای مردم و جامعه.
- برنامهریزی به منظور رفاه متناسب با وضع عامه مردم، توأم با حفظ شعائر و ارزشهای کامل اسلامی.
- مبارزه با فرهنگ مصرفی.
- آزادی واردات و صادرات و به طور کلی، تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
- اولویت رسیدگی به خانواده معظم شهدا، جانبازان، اسرا و مفقودان.
- رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههای جمعی برای مردم.
- استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی[۵].[۶]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ احمدی، علی محمد، راهبرد امام خمینی در عرصه اقتصاد، رهایی از اقتصاد وابسته، پایگاه اطلاعرسانی جماران http://jamaran.ir/fa/NewsContent-id_۱۵۲۰۸.aspx
- ↑ صحیفه امام، ج۱۴، ص۱۱۵ و ۱۱۶.
- ↑ صحیفه امام، ج۱۴، ص۲۴۶.
- ↑ میدان، ج۲۱، ص۲۳۳.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ج۳، ص۱۱۸؛ ج۶، ص۱۲۶؛ ج۶، ص۱۸۳؛ ج۶، ص۴۸۵.
- ↑ نبوی و اسکندری، مقاله «استقلال اسلامی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۷۷۰.