ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
(←منابع) |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
ابوحمزه از محدثان مورد [[اعتماد]] و [[عادل]] بود<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.</ref> و [[افتخار]] خدمتگذاری [[امام سجاد]] {{ع}} را داشت.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> امام صادق {{ع}} او را سلمان [[زمان]] خویش خطاب کرده<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> و در روایتی از [[امام رضا]] {{ع}}، وی [[لقمان]] زمان خویش دانسته شده است.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> [[نجاشی]] میگوید که سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های «نوح»، «منصور» و «حمزه» در حادثه [[قیام زید بن علی بن حسین]] {{ع}} به همراه زید به [[شهادت]] رسیدند.<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد [[شیعه]] بوده‌اند.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> آثارش عبارت انداز: [[رسالة الحقوق (کتاب)|رسالة الحقوق]] کتاب [[تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر القرآن]] کتاب [[النوادر (کتاب)|النوادر]]<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> اصل<ref>الذریعه ۲/۱۴۴.</ref> و الزهد.<ref>معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.</ref> دعای معروف [[ابوحمزه ثمالی]] نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد {{ع}} روایت کرده است.<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref> وی سرانجام در سال ۱۵۰ هـ درگذشت.<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰. </ref> در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است.<ref>تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref><ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۱۲.</ref> | ابوحمزه از محدثان مورد [[اعتماد]] و [[عادل]] بود<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.</ref> و [[افتخار]] خدمتگذاری [[امام سجاد]] {{ع}} را داشت.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> امام صادق {{ع}} او را سلمان [[زمان]] خویش خطاب کرده<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> و در روایتی از [[امام رضا]] {{ع}}، وی [[لقمان]] زمان خویش دانسته شده است.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> [[نجاشی]] میگوید که سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های «نوح»، «منصور» و «حمزه» در حادثه [[قیام زید بن علی بن حسین]] {{ع}} به همراه زید به [[شهادت]] رسیدند.<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد [[شیعه]] بوده‌اند.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.</ref> آثارش عبارت انداز: [[رسالة الحقوق (کتاب)|رسالة الحقوق]] کتاب [[تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر القرآن]] کتاب [[النوادر (کتاب)|النوادر]]<ref>رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.</ref> اصل<ref>الذریعه ۲/۱۴۴.</ref> و الزهد.<ref>معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.</ref> دعای معروف [[ابوحمزه ثمالی]] نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد {{ع}} روایت کرده است.<ref>اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref> وی سرانجام در سال ۱۵۰ هـ درگذشت.<ref>من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰. </ref> در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است.<ref>تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.</ref><ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۱۲.</ref> | ||
==ابوحمزه ثمالی== | |||
[[ثابت بن دینار]] مشهور به [[ابوحمزه ثمالی]] از بزرگان [[شیعه کوفه]] و از [[اصحاب خاص]] [[امام سجاد]] و [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} بود. [[ابوحمزه]] کتابی از [[احادیث]] آن بزرگواران در [[علم تفسیر]] و [[حدیث]] نوشته است. [[ابن ندیم]] در «[[تفسیر قرآن]]» نام او را برده و [[ثعلبی]] از [[تفسیر]] وی در تفسیر خود استفاده و به آن [[اعتماد]] کرده است. [[نجاشی]] تفسیر او را در کتاب رجالش نام برده است. ابوحمزه در سال ۱۵۰ [[وفات]] یافت<ref>تأسیس الشیعه، ص۳۲۷.</ref>.<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص ۴۸۳.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۵: | ||
# [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']] | # [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']] | ||
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | ||
# [[پرونده:IM010499.jpg|22px]] [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|'''کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ ۲ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۵۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ابوحمزه ثمالی است. ابوحمزه ثمالی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی - ابوحمزه ثمالی در معارف و سیره رضوی - ابوحمزه ثمالی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ثابت بن دینار ابو حمزه ثمالی ازدی کوفی از بزرگان اهل حدیث و مقربان درگاه اهل بیت (ع) شمرده می‌شود. فضل بن شاذان روایت می‌کند که امام علی بن موسی الرضا (ع) درباره او فرمود: «ابو حمزه ثمالی، لقمان (یا سلمان) زمان خود بود. او محضر پُر برکت سه امام معصوم: علی بن الحسین، محمد بن علی و جعفر بن محمد (ع) را تماماً و برهه‌ای از دوران امامت موسی بن جعفر (ع) را درک کرده و مورد عنایت آنان بوده است».
صدوق، نجاشی، طوسی، ابن داود و علامه حلی او را مورد اعتماد دانسته‌اند.
ابن ندیم درباره او میگوید: «او از نخبگان ثقات است». سید حسن صدر نیز او را چنین ستوده است: «بزرگ شیعیان کوفه بود و همگان از سخن او شنوایی داشتند».
صارم‌الدین درباره او میگوید: «او نماد تشیع و شاخصه شیعیان شمرده می‌شود».
برخی از رجالیان عامه او را به سبب تشیع قدح کرده‌اند، ولی حاکم نیشابوری او را توثیق کرده و در «المستدرک» از او روایت کرده و سند آن را- طبق نظر بخاری و مسلم- صحیح دانسته است. حاکم میگوید: «قدحی جز به دلیل انتساب او به مسلم- صحیح دانسته است. حاکم میگوید: «قدحی جز به دلیل انتساب او به تشیع، درباره او گفته نشده؛ در صورتی که شیخین (بخاری و مسلم) از او روایت دارند».
بزرگان اهل حدیث (از اهل سنت) به همین دلیل، به قدح رجالیان ارجی ننهاده و از او بسیار روایت کرده‌اند؛ از جمله: ترمذی، ابن ماجه، خطیب بغدادی، ابن ابی شیبه، ابو جعفر طحاوی، حاکم نیشابوری، ابن قتیبه، ابو نعیم و جز آنان.
عادل نویهض درباره او میگوید: «فقیه امامی و از بزرگان رجال حدیث و از ثقات شمرده می‌شود و مفسری زاهد و از اهل کوفه است». داوودی میگوید: «ترمذی و ابن ماجه از او روایت دارند و او دارای تفسیر می‌باشد».
ابو جعفر طبری، ثعلبی، ابن کثیر، قرطبی، سیوطی، ابو حیان اندلسی، بغوی، حاکم، ابو الفرج، بیهقی، ابن عدی، ابن الانباری، ابن اسحاق و جز آنان، در تفسیر از او روایت کرده‌اند. گذشته از عنایت زیادی که بزرگان امامیه به ابو حمزه و روایات او- چه در فقه و چه در تفسیر- دارند، [۱] تفسیر او یکی از مراجع تفسیری به شمار می‌رود که در «تفسیر طبری»، «مجمع البیان» و غیره، از آن فراوان آورده شده است.[۲]
ثابت بن دینار در فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی
ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از قبیله أزد است.[۳] اما شیخ صدوق وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از قبیله طیّ دانسته و گفته است که چون ابوحمزه در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت.[۴] وی از اصحاب امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم (ع) بود و از آن بزرگواران حدیث شنیده و روایت کرده است.[۵] از روایتگرانی چون أنس، شعبی[۶] و اصبغ بن نباته[۷] نیز روایاتی نقل کرده است. محدثان معروفی چون هشام بن سالم،[۸] مفضل بن عمر، محمد بن مسلم،[۹] وکیع[۱۰] و ثوری[۱۱] از ابوحمزه روایت کرده‌اند.
ابوحمزه از محدثان مورد اعتماد و عادل بود[۱۲] و افتخار خدمتگذاری امام سجاد (ع) را داشت.[۱۳] امام صادق (ع) او را سلمان زمان خویش خطاب کرده[۱۴] و در روایتی از امام رضا (ع)، وی لقمان زمان خویش دانسته شده است.[۱۵] نجاشی میگوید که سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های «نوح»، «منصور» و «حمزه» در حادثه قیام زید بن علی بن حسین (ع) به همراه زید به شهادت رسیدند.[۱۶] وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد شیعه بوده‌اند.[۱۷] آثارش عبارت انداز: رسالة الحقوق کتاب تفسیر القرآن کتاب النوادر[۱۸] اصل[۱۹] و الزهد.[۲۰] دعای معروف ابوحمزه ثمالی نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد (ع) روایت کرده است.[۲۱] وی سرانجام در سال ۱۵۰ هـ درگذشت.[۲۲] در تاریخ وفاتش اختلاف است.[۲۳][۲۴]
ابوحمزه ثمالی
ثابت بن دینار مشهور به ابوحمزه ثمالی از بزرگان شیعه کوفه و از اصحاب خاص امام سجاد و امام باقر و امام صادق(ع) بود. ابوحمزه کتابی از احادیث آن بزرگواران در علم تفسیر و حدیث نوشته است. ابن ندیم در «تفسیر قرآن» نام او را برده و ثعلبی از تفسیر وی در تفسیر خود استفاده و به آن اعتماد کرده است. نجاشی تفسیر او را در کتاب رجالش نام برده است. ابوحمزه در سال ۱۵۰ وفات یافت[۲۵].[۲۶]
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک: مقدمه تفسیر ابو حمزه، گردآوری استاد عبد الرزاق حرز الدین، ص۲۵- ۲۰.
- ↑ معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ص۴۱۸-۴۱۹.
- ↑ الأنساب ۲/۵۱۳ تنقیح المقال ۱/۱۸۹.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ میزان الاعتدال ۱/۳۶۳ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
- ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۷.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۱۰۸.
- ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۵ تنقیح المقال ۱/۱۹۱.
- ↑ الانساب ۲/۵۱۳ المجروحین ۲۰۶.
- ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ الذریعه ۲/۱۴۴.
- ↑ معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.
- ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰.
- ↑ تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۱۲.
- ↑ تأسیس الشیعه، ص۳۲۷.
- ↑ رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی ص ۴۸۳.