بشارت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = بشارت

== معناشناسی ==

بشارت، مصدر ثلاثی مجرد بر وزن فعالة است. برخی ریشه آن را "بُشر" به معنای سرور می‌دانند <ref>الفروق اللغویه، ص‌۱۰۰.</ref> که به آن بُشری نیز می‌گویند<ref>مفردات، ص‌۱۲۵، «بشر»؛ بصائر ذوی التمییز، ج‌۲، ص‌۲۰۰.</ref>. معادل آن در فارسی مژده و خبر خوش است<ref>لغت نامه، ج‌۳، ص‌۴۱۷۰؛ فرهنگ فارسی، ج‌۱، ص‌۵۴۰‌، «بشارت».</ref>. در تفاوت بشارت و خبر گفته شده: بشارت خبر سرورانگیزی است که برای اولین بار داده می‌شود<ref>المبسوط، ج‌۶‌، ص‌۲۴۸؛ التبیان، ج‌۱، ص‌۱۰۷؛ عمدة الحفاظ، ج‌۱، ص‌۱۹۳.</ref>. بر مبنای این اشتقاق برخی مفسران کاربرد بشارت در خبرهای ناگوار را کاربردی استعاری و برای ریشخند<ref>الکشاف، ج‌۱، ص‌۵۷۷‌؛ تفسیر المنار، ج‌۹، ص‌۵۱۴‌؛ الاتقان، ‌ج‌۲، ص‌۱۲۴.</ref> یا مجاز با رابطه تضاد بیان کرده‌اند<ref>البرهان فی علوم القرآن، ج‌۲، ص‌۳۹۷؛ الاتقان، ج‌۲، ص‌۱۰۲.</ref> که همراه قرینه به کار می‌رود: {{متن قرآن|فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ }}<ref> به عذابی دردناک نوید ده!؛ سوره آل عمران، آیه۲۱.</ref>؛ {{متن قرآن|فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ }}<ref> او را به عذابی دردناک نوید ده!؛ سوره لقمان، آیه۷.</ref>؛ {{متن قرآن|فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ }}<ref> پس، آنان را به عذابی دردناک نوید بخش!؛ سوره انشقاق، آیه۲۴.</ref><ref>مقاییس اللغه، ج‌۱، ص‌۲۵۱؛ لسان‌العرب، ج‌۱، ص‌۴۱۴، «بشر».</ref> برخی دیگر اشتقاق این واژه را از "بَشرة" به معنای ظاهر پوست گرفته<ref>الفروق اللغویه، ص‌۱۰۰.</ref> و بر همین اساس بشارت را عبارت از هر‌خبر خوش یا غم‌انگیزی که اثر آن در چهره نمایان شود می‌دانند<ref>تفسیر ثعالبی، ج‌۱، ص‌۵۵‌؛ رحمة من الرحمن، ج‌۱، ص‌۴۲۸.</ref>؛ اما با وجود این همگان، کاربرد آن را در خبرهای خوش پذیرفته‌اند<ref>التعریفات، ص‌۶۶‌؛ رحمة من الرحمن، ج‌۴، ص‌۴۷۲؛ کشاف اصطلاحات الفنون، ص‌۳۳۶.</ref>.<ref>[[اعظم حیدری|حیدری، اعظم]]، [[بشارت (مقاله)|بشارت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص ۵۶۵.</ref>

این مفهوم در قرآن با مشتقاتی چون بُشْری، مُبَشِّر، بَشیر و ... به کار رفته است. استبشار نیز به‌معنای درخواست سروری است که از بشارت حاصل می‌شود{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالإِنجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُم بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref> همانا خداوند از مؤمنان، خودشان و دارایی‌هاشان را خریده است در برابر اینکه بهشت از آن آنها باشد؛ در راه خداوند کارزار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند بنا به وعده‌ای راستین که بر عهده او در تورات و انجیل و قرآن است و وفادارتر از خداوند به پیمان خویش کیست؟ پس به داد و ستدی که کرده‌اید شاد باشید و آن است که رستگاری سترگ است؛ سوره توبه، آیه۱۱۱.</ref>؛ {{متن قرآن|فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ }}<ref> به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است شادمانند و برای کسانی که از پس آنها هنوز به آنان نپیوسته‌اند شاد می‌شوند که آنها نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند؛ سوره آل عمران، آیه ۱۷۰ - ۱۷۱.</ref><ref>مفردات، ص‌۱۲۵؛ بصائر ذوی‌التمییز، ج‌۲، ص‌۲۰۰؛ التبیان، ج‌۳، ص‌۴۸.</ref> در قرآن با مجموعه‌ای نسبتاً انبوه از مژده، برمی‌خوریم که یا در مقام بیان حادثه‌ای شگفت ذکر شده است: {{متن قرآن|وَجَاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُواْ وَارِدَهُمْ فَأَدْلَى دَلْوَهُ قَالَ يَا بُشْرَى هَذَا غُلامٌ وَأَسَرُّوهُ بِضَاعَةً وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَعْمَلُونَ }}<ref> و کاروانی از راه رسید و آبکش خود را (سر چاه) فرستادند، او دلو خود را افکند (و چون یوسف را بالا کشید) گفت: مژده! این یک پسر بچّه است و او را چون سرمایه‌ای پنهان داشتند و خداوند به آنچه انجام می‌دادند دانا بود؛ سوره یوسف، آیه۱۹.</ref> یا در قالب اخباری که پس از دوره‌ای انتظار، نجات از اندوه، رنج و ترس را برای مؤمنان در این جهان یا آن جهان بیان کرده است: {{متن قرآن|وَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا أَسَفَى عَلَى يُوسُفَ وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ قَالُواْ تَاللَّه تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّى تَكُونَ حَرَضًا أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ }}<ref> و از آنان روی گردانید و گفت: دریغا یوسف! و دیدگانش از اندوه، نابینا شد در حالی که اندوه خود را فرو می‌خورد گفتند: سوگند به خداوند، پیاپی یوسف را یاد می‌کنی تا نزار شوی یا از نابودشوندگان گردی؛ گفت: پریشانی و اندوهگینی خود را تنها به خداوند شکوه می‌برم و از خداوند چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید؛ سوره یوسف، آیه ۸۴ - ۸۶.</ref>، {{متن قرآن|أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلا مَّا تَذَكَّرُونَ }}<ref> یا آن کسی که به درمانده، چون وی را بخواند، پاسخ می‌دهد و بلا را (از او) می‌گرداند؟ و شما را جانشینان زمین می‌گرداند؛ آیا با خداوند، خدایی (دیگر) هست؟ اندک پند می‌پذیرید؛ سوره نمل، آیه۶۲.</ref>، {{متن قرآن|وَلَمَّا أَن جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا وَقَالُوا لا تَخَفْ وَلا تَحْزَنْ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهْلَكَ إِلاَّ امْرَأَتَكَ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ }}<ref> و هنگامی که فرستادگان ما نزد لوط آمدند از (آمدن) آنان پریشان گشت و دستش از (یاری به) آنان کوتاه شد و آنان گفتند: نترس و اندوهگین مباش بی‌گمان ما تو و خانواده‌ات را می‌رهانیم جز همسرت را که از بازماندگان (در عذاب) است؛ سوره عنکبوت، آیه۳۳.</ref>، {{متن قرآن|يَا عِبَادِ لا خَوْفٌ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ وَلا أَنتُمْ تَحْزَنُونَ }}<ref> ای بندگان من! امروز نه بیمی شما راست و نه اندوهگین می‌گردید؛ سوره زخرف، آیه۶۸.</ref> یا با هدف امیدآفرینی و حرکتزایی، از وقوع حادثه‌ای شادی‌بخش خبر می‌دهد<ref>[[اعظم حیدری|حیدری، اعظم]]، [[بشارت (مقاله)|بشارت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص ۵۶۵.</ref>.

در کتاب مقدس نیز شاهد بشارتهایی از این قبیل هستیم؛ ترسیم آینده‌ای روشن برای جهان و تحقق امنیت<ref>کتاب مقدس، مزامیر ۷۲: ۶‌ـ‌۱۱؛ اشعیا ۲: ۴.</ref> و عدالت همگانی<ref>کتاب مقدس، اشعیا ۱۱: ۴، ۵؛ ارمیا ۲۳: ۵، ۶.</ref>، بشارت ملکوت خدا که به ایمانداران خواهد رسید <ref>کتاب مقدس، متی ۱۲: ۲۸؛ ۲۵: ۳۴‌ـ‌۴۰.</ref> و رؤیای اورشلیم آسمانی<ref>کتاب مقدس، اشعیا ۶۵: ۱۸‌ـ‌۲۰؛ زکریا ۸: ۴‌ـ‌۶‌؛ مکاشفات یوحنا ۲۰‌ـ‌۲۲.</ref> بخشی از آن است؛ همچنین درباره تولد [[حضرت اسماعیل]] {{ع}}<ref>کتاب مقدس، پیدایش ۱۶: ۱۰‌ـ‌۱۳.</ref> و پدید آمدن ۱۲‌رئیس از او<ref>کتاب مقدس، ۱۷: ۲۰.</ref>، تولد اسحاق و به وجود آمدن پادشاهان امتها از وی <ref>کتاب مقدس، ۱۷: ۱۶، ۱۹، ۲۱.</ref>، برانگیخته شدن پیامبری از میان برادران بنی اسرائیل<ref>کتاب مقدس، تثنیه ۱۸: ۱۵، ۱۸.</ref> و آمدن فارقلیط پس از [[حضرت عیسی]] {{ع}} نیز وعده‌هایی وجود دارد<ref>کتاب مقدس، انجیل یوحنا ۱۴: ۱۶، ۲۶؛ ۱۵: ۲۶؛ ۱۶: ۷.</ref>، افزون بر این واژه انجیل نیز به معنای مژده و خبر خوش است<ref>معجم اللاهوت، ص‌۱۱۳؛ معجم‌الایمان المسیحی، ص‌۱۰۷؛ قاموس الکتاب المقدس، ص‌۱۲۰.</ref> و مبشران در عهد جدید موظف‌اند پیام انجیل را به آنان که نجات نیافته‌اند اعلام‌کنند<ref>کتاب مقدس، اعمال رسولان ۸: ۵‌ـ‌۸‌؛ ۲۶‌ـ‌۴۰؛ رومیان ۱: ۱۶‌ـ‌۱۷.</ref>.

طرح مسئله بشارت با خصلتی پیشگویانه در قرآن برای عربهای عصر نزول که با کاهنان مرتبط بودند، امری آشنا به شمار می‌رفت؛ بدین صورت که این گروه در میدان نبرد برای تشویق و تحریک جنگجویان شرکت کرده، گاه مردم را از وقوع خیری که به زودی رخ می‌داد خبر می‌دادند<ref>المفصل، ج‌۶‌، ص‌۷۶۳.</ref>. بشارت به ظهور پیامبری در میان عربها از برخی کاهنان نقل شده بود<ref>السیرة‌النبویه، ج‌۱، ص‌۲۰۴.</ref> با چنین ذهنیتی اهل مکه از [[پیامبر]] {{صل}} می‌پرسیدند: آیا به سبب ارتباط با خداوند از خشکسالی و گرانی اجناس در آینده نیز خبر دارد؟ در پاسخ آنها این آیه فرود آمد: {{متن قرآن|قُل لاَّ أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلاَ ضَرًّا إِلاَّ مَا شَاء اللَّهُ وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَاْ إِلاَّ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ }}<ref> بگو من برای خود سود و زیانی در دست ندارم جز آنچه خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید؛ من جز بیم‌دهنده و مژده‌آور برای گروهی که ایمان می‌آورند نیستم، سوره اعراف، آیه۱۸۸.</ref><ref>اسباب النزول، ص‌۱۸۸؛ مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۷۷۹.</ref><ref>[[اعظم حیدری|حیدری، اعظم]]، [[بشارت (مقاله)|بشارت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص ۵۶۶.</ref>.

یکی از سنت‌های جاری خداوند فرستادن پیامبرانی است که وظیفه آنها تنها بشارت و انذار است: {{متن قرآن|وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلاَّ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَا أُنذِرُوا هُزُوًا }}<ref> و ما فرستادگان را جز نویدبخش و بیم‌دهنده نمی‌فرستیم و کافران به وسیله باطل چالش می‌ورزند تا حق را با آن از میان بردارند؛ و آیات مرا و بیم‌هایی را که یافته‌اند به ریشخند گرفتند، سوره کهف، آیه۵۶.</ref> و نیز {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلا فِيهَا نَذِيرٌ }}<ref> و ما فرستادگان را جز نویدبخش و بیم‌دهنده نمی‌فرستیم و کافران به وسیله باطل چالش می‌ورزند تا حق را با آن از میان بردارند؛ و آیات مرا و بیم‌هایی را که یافته‌اند به ریشخند گرفتند، سوره فاطر، آیه۲۴.</ref>.

همراهی همیشگی مژده و بیم که در قالب مفهوم قرآنی بشارت و انذار بیان شده از شیوه‌های تربیتی قرآن به شمار می‌رود<ref>فی ظلال القرآن، ج‌۵‌، ص‌۲۵۷۴؛ نمونه، ج‌۲۰، ص‌۲۱۰.</ref>، زیرا هیچ یک از این‌دو اصل به تنهایی برای تعادل و تکامل انسان‌کافی‌نیست<ref>مجموعه آثار، ج‌۱۶، ص‌۱۵۴، «سیری در سیره نبوی»؛ نمونه، ج‌۱، ص‌۴۲۵.</ref>.

از مجموع ۱۷ موردی که تبشیر و انذار پیامبران در کنار هم ذکر شده، در ۱۳ مورد بشارت بر انذار مقدم گردیده است. برخی، از این تقدم چنین برداشت کرده‌اند که مقصود اصلی خدا، مژده دادن است<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۶‌، ص‌۱۵.</ref>، به هر روی سنت تبشیر و انذار، گوهر رسالت [[پیامبر اسلام]] به شمار رفته و ازاین‌رو در هر دو دوره مکی و مدنی استمرار یافته و به عنوان منصب پیامبر از آن یاد شده است: {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا }}<ref> و تو را نفرستادیم مگر (برای آنکه) نویدبخش و بیم‌دهنده (باشی). ، سوره فرقان، آیه۵۶.</ref>.<ref>فی ظلال‌القرآن، ج‌۵‌، ص‌۲۵۷۴.</ref>

قرآن بشارتهایی از [[پیامبر]] {{صل}} بازگو می‌کند که مخاطب آن افرادی ویژه‌اند؛ مانند: شکی‌بایان،{{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمْوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ }}<ref> و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!، سوره بقره، آیه۱۵۵.</ref>، فروتنان{{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ }}<ref> و برای هر امتی آیینی نهاده‌ایم تا نام خداوند را بر آنچه از چارپایان روزی آنان کرده است (به هنگام ذبح) یاد کنند پس خدای شما خدایی یگانه است؛ فرمانبردار او باشید و فروتنان را نوید ده، سوره حج، آیه۳۴.</ref>، نیکوکاران{{متن قرآن|لَن يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلا دِمَاؤُهَا وَلَكِن يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ }}<ref> هرگز گوشت و خون آنها به خداوند نمی‌رسد اما پرهیزگاری شما (در قربانی کردن آنها) به او می‌رسد؛ بدین‌گونه آنها را برای شما رام گردانید تا خداوند را برای آنکه راهنمایی‌تان کرد بزرگ دارید و نیکوکاران را نوید ده، سوره حج، آیه۳۷.</ref>، دوری‌کنندگان از طاغوت، بازگشتگان به سوی خدا و آنان که از بهترین سخنها پیروی می‌کنند{{متن قرآن|وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَن يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الأَلْبَابِ }}<ref> و آنان را که از پرستیدن بت دوری گزیده‌اند و به درگاه خداوند بازگشته‌اند، مژده باد! پس به بندگان من مژده بده! کسانی که گفتار را می‌شنوند آنگاه از بهترین آن پیروی می‌کنند، آنانند که خداوند راهنمایی‌شان کرده است و آنانند که خردمندند، سوره زمر، آیه ۱۷ - ۱۸.</ref> آیه‌ ۱۱۲ سوره توبه، نیز به صفات متعددی از مؤمنان اشاره کرده و به آنان مژده داده است. عدم ذکر چیزی که به آن بشارت داده شده برای نشان دادن عظمت بشارت دانسته شده است<ref>المیزان، ج‌۱، ص‌۳۵۸.</ref> یا‌اینکه مژده در بردارنده هر خیر و سعادت و هر آن چیزی است که‌باعث شادی قلب و روشنی چشمهاشان شود<ref>تفسیر ابی السعود، ج‌۱، ص‌۲۶۱؛ نمونه، ج‌۸‌، ص‌۱۵۳.</ref>؛ همچنین قرآن در آیاتی چند به عنوان بشارت برای ایمان‌داران{{متن قرآن|قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ }}<ref> بگو: هر که دشمن جبرئیل است (آگاه باشد که) بی‌گمان او، آن (قرآن) را بر دلت با اذن خداوند فرو فرستاده است در حالی که آنچه را پیش از آن بوده است راست می‌شمارد و رهنمود و نویدی برای مؤمنان است، سوره بقره، آیه۹۷.</ref>؛{{متن قرآن|هُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ }}<ref> که رهنمود و نویدی است برای مؤمنان، سوره نمل، آیه۲.</ref>، تسلیم شدگان{{متن قرآن|وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلاء وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ }}<ref> و (یاد کن) روزی را که در هر امّتی گواهی از خودشان بر آنان برانگیزیم و تو را بر اینان گواه آوریم و بر تو این کتاب را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز و رهنمود و بخشایش و نویدبخشی برای مسلمانان است، سوره نحل، آیه۸۹.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ }}<ref> بگو: آن را روح القدس از نزد پروردگارت، راستین فرو فرستاده است تا مؤمنان را استوار بدارد و برای مسلمانان رهنمود و مژده‌ای باشد، سوره نحل، آیه۱۰۲.</ref>، نیکوکاران، و انذاری برای ظالمان معرفی شده است: {{متن قرآن|لِّيُنذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ }}<ref> تا به ستمگران بیم دهد و نیکوکاران را نوید است، سوره احقاف، آیه۱۲.</ref>.<ref>[[اعظم حیدری|حیدری، اعظم]]، [[بشارت (مقاله)|بشارت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص ۵۶۷.</ref>

خداوند برای اولیای خود، همانان که ایمان آورده و پرهیزگاری ورزیده‌اند در زندگی دنیا و آخرت مژده‌هایی قرار داده است: {{متن قرآن|أَلا إِنَّ أَوْلِيَاء اللَّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ لاَ تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ }}<ref> آگاه باشید که دوستان خداوند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌شوند. آنان که ایمان آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند، در زندگی این جهان و در جهان واپسین نوید آنان راست. هیچ دگرگونی در کلمات خداوند نیست، این است که رستگاری سترگ است، سوره یونس، آیه ۶۲ - ۶۴.</ref> گرچه همه بشارت‌های دنیوی خداوند، در مسیر هدف‌های اخروی قرار می‌گیرد لکن با توجه به وقوع مورد بشارت در دنیا یا آخرت به این‌ دو بخش تقسیم می‌شود:

# '''بشارت‌های دنیوی:''' مفسران در توضیح مقصود از مژده‌های الهی در دنیا به جستجوی مصادیق خاص و مشخصی در قرآن پرداخته‌اند؛ مجموع آرای مفسران در سه دیدگاه قابل طبقه‌بندی‌است:

## در آیاتی به مؤمنان مژده پیروزی و خلافت در زمین داده شده است<ref>تفسیر المنار، ج۱۱، ص۴۱۷؛ المنیر، ج۱۱، ص۲۱۲؛ نمونه، ج‌۸‌، ص‌۳۳۷.</ref>؛ وقتی دلهای مجاهدان بدر از اضطراب لبریز شده بود و در پی فریادخواهی به سوی پروردگار و پس از اجابت دعایشان{{متن قرآن|إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفِينَ}}<ref> یاد کن آنگاه را که از پروردگارتان فریادخواهی می‌کردید و به شما پاسخ داد که من با هزار فرشته پیاپی امدادگر شما خواهم بود؛ سوره صف، آیه۶.</ref> خداوند، برای حرکت‌زایی و ایجاد آرامش در قلبهای آنان فرشتگانی را برای بشارت، پیروزی و اطمینان دادن به مؤمنان فرستاد: {{متن قرآن|وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ }}<ref> و خداوند آن را جز مژده‌ای برای شما قرار نداد و (آنان را فرستاد) تا دل‌هاتان بدان آرام یابد و یاری جز از سوی خداوند پیروزمند فرزانه نیست؛ سوره آل عمران، آیه۱۲۶.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْرَى وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُكُمْ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ }}<ref> و خداوند آن را جز مژده‌ای (برایتان) قرار نداد و اینکه دلتان بدان آرام یابد و یاری جز از سوی خداوند نیست که خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره انفال، آیه۱۰.</ref><ref>راهنما، ج‌۳، ص‌۵۴‌؛ ج‌۶‌، ص‌۴۳۰، ۴۳۱.</ref> که نقش این فرشتگان را برخی همانند نقش آرامش در میان بنی‌اسرائیل{{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَن يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِكَةُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ }}<ref> و پیامبرشان به آنان گفت: نشانه پادشاهی او این است که تابوت (عهد) نزدتان خواهد آمد که در آن آرامشی از سوی پروردگارتان (نهفته) است و (نیز) بازمانده‌ای از آنچه از خاندان موسی و هارون بر جای نهاده‌اند و فرشتگان آن را حمل می‌کنند، بی‌گمان در آن برای شما اگر مؤمن باشید نشانه‌ای است؛ سوره بقره، آیه۲۴۸.</ref> دانسته‌اند<ref>الکشاف، ج‌۱،ص‌۴۱۲؛ ج‌۲، ص‌۲۰۲.</ref>. در آیه‌ای دیگر، پس از بیان زبون واقع شدن بنی‌اسرائیل{{متن قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ }}<ref> بی‌گمان فرعون در زمین (مصر) گردنکشی ورزید و مردم آنجا را دسته‌دسته کرد. دسته‌ای از آنان را به ناتوانی می‌کشاند، پسرانشان را سر می‌برید و زنانشان را زنده وا می‌نهاد، به یقین او از تبهکاران بود؛ سوره قصص، آیه۴.</ref>، از اراده خداوند مبنی بر قرار دادن فرودست شدگان به عنوان پیشوایان و وارثان زمین خبر داده شده است: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ }}<ref> و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه۵.</ref> در آیه‌ای نیز به مسلمانانی که اهل ایمان و عمل صالح بودند، وعده خلافت در زمین و جایگزینی امنیت به جای ترسی که بر آنان مسلط بود داده شده است: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}<ref> خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند؛ سوره نور، آیه۵۵.</ref>. این وعده در فضای ناامنی حاکم بر مسلمانان در زمان هجرت به مدینه و خیزش کافران در برابر ایشان<ref>اسباب‌النزول، ص۲۷۴؛ مجمع‌البیان، ج۷، ص‌۲۳۹.</ref> مژده‌ای امیدآفرین و آرامش‌بخش به شمار می‌رفت.

## رؤیاهای راستین، از مژده‌های زندگی دنیوی است<ref>جامع‌البیان، مج‌۷، ج‌۱۱، ص‌۱۷۴؛ التبیان، ج‌۵‌، ص‌۴۰۳؛ التفسیر الکبیر، ج‌۱۷، ص‌۱۲۷.</ref> این قول برگرفته از روایت [[رسول خدا]] {{صل}} است که در آن این رؤیاها را جزئی از اجزای [[نبوت‌]] خوانده و به عنوان {{عربی|" مُبَشِّرات"}} از آنها یاد‌کرده‌است<ref>الکافی، ج۸‌، ص‌۹۰؛ کشف‌الاسرار، ج۴، ص۳۱۰؛ الدرالمنثور، ج‌۴، ص‌۳۷۶.</ref>. در کنار مژده‌های عمومی به مؤمنان در مواردی نیز از مژده‌هایی مخصوص یاد شده است که از نظر زمان رخداد به دنیا مربوط می‌شود:

### با توجه به برخی آیات، یکی از وظایف پیامبران الهی ایجاد زمینه و آمادگی در امت برای حضور [[پیامبر]] بعد از خود است: {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُم مِّن كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُّصَدِّقٌ لِّمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنصُرُنَّهُ}}<ref> و آنگاه خداوند از پیامبران پیمان گرفت که چون به شما کتاب و حکمتی دادم سپس پیامبری نزدتان آمد که آن (کتاب) را که با شماست راست می‌شمارد، باید بدو ایمان آورید و باید او را یاوری کنید؛ سوره آل عمران، آیه۸۱.</ref> به گفته برخی مفسران، انبیا با ایمان به [[پیامبر]] پیشین او را تصدیق کرده و با بشارت آمدن فرستاده بعدی و توصیه به امت او را یاری می‌کنند<ref>المیزان، ج‌۳، ص‌۳۳۵.</ref>. انجام دادن چنین وظیفه‌ای از سوی [[حضرت عیسی]] {{ع}} با صراحت در قرآن بیان شده است: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُم مُّصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِن بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُم بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُّبِينٌ }}<ref> و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست می‌شمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ امّا چون برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آورد، گفتند: این جادویی آشکار است؛ سوره صف، آیه۶.</ref> اگرچه در این آیه دلالتی بر بودن این بشارت در انجیل کنونی وجود ندارد، درباره امکان همسانی واژه فارقلیط در عهد جدید و واژه احمد در این آیه، گفت و گوهایی صورت گرفته است.

### مژده فرزند که از سوی خداوند به برگزیدگانی چون [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} و [[حضرت زکریا]] {{ع}} در پی دعای ایشان و در سالهای کهولت داده شده مژده‌ای شادی‌آفرین بوده است: {{متن قرآن|رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ }}<ref> پروردگارا (فرزندی) از شایستگان به من ببخش! پس او را به پسری بردبار مژده دادیم؛ سوره صافات، آیه ۱۰۰- ۱۰۱.</ref>، {{متن قرآن|وَبَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِيًّا مِّنَ الصَّالِحِينَ }}<ref> و بدو اسحاق را نوید دادیم که پیامبری از شایستگان بود؛ سوره صافات، آیه ۱۱۲.</ref>؛ {{متن قرآن|ذِكْرُ رَحْمَةِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاء خَفِيًّا قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِن وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا فَهَبْ لِي مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ اسْمُهُ يَحْيَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِيًّا قَالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلامٌ وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْكِبَرِ عِتِيًّا قَالَ كَذَلِكَ قَالَ رَبُّكَ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُكَ مِن قَبْلُ وَلَمْ تَكُ شَيْئًا قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلاَّ تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلاثَ لَيَالٍ سَوِيًّا }}<ref> این یادکرد بخشایش پروردگارت به بنده‌اش زکریّاست. یاد کن آنگاه را که پروردگارش را با بانگی نهفته ندا داد. گفت: پروردگارا! به راستی استخوانم سست و (موی) سر از پیری سپید شده است و هیچ‌گاه در خواندن تو رنجور نبوده‌ام. و من از وارثان پس از خویش در هراسم و زنم نازاست؛ بنابراین از نزد خویش به من وارثی ببخش! همان که از من و از خاندان یعقوب میراث می‌برد و پروردگارا! او را پسندیده گردان. ای زکریّا! ما تو را به پسری نوید می‌دهیم که نام او یحیی است؛ پیش از این همنامی برای او نگمارده‌ایم. گفت: پروردگارا! چگونه مرا پسری تواند بود در حالی که زنم نازاست و خود نیز از پیری به فرتوتی رسیده‌ام. گفت: چنین است، پروردگارت می‌فرماید که آن (کار) بر من آسان است که پیش از آن تو را آفریدم و تو هیچ چیز نبودی. گفت: پروردگارا! نشانه‌ای برای من بگذار! فرمود: نشانه تو آنکه سه شب با داشتن تندرستی با مردم سخن نمی‌توانی گفت؛ سوره مریم، آیه ۲ - ۱۰.</ref> بشارت کلمه خدا به [[حضرت مریم]] {{س}} نیز از دیگر موارد است: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ}}<ref> خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است؛ سوره آل عمران، آیه۴۵.</ref>. یکی از اقوالی که مفسران درباره "کلمه" آورده‌اند این است که چون بشارت آمدن [[حضرت مسیح]] {{ع}} در کتب پیامبران پیش از او بیان شده بود، هنگام تولد [[حضرت عیسی]] {{ع}} گفتند: این همان کلمه "مژده‌ای که قبلاً داده شده" است<ref>مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۷۴۹؛ المیزان، ج‌۳، ص‌۱۹۲‌ـ‌۱۹۳.</ref>. افزون بر این در مواردی دیگر از خبر تولّد دختر در برخی اقوام عرب یاد شده که آن را خبری خوش نمی‌دانستند: {{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ }}<ref> و چون یکی از ایشان را به دختر (دار شدن) نوید دهند چهره‌اش (از خشم) سیاه می‌شود و او (ناگزیر) خشم خود را فرو می‌خورد؛ سوره نحل، آیه۵۸.</ref>؛ {{متن قرآن|وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ }}<ref>و چون یکی از ایشان را به آنچه برای (خداوند) بخشنده مثل می‌زند نوید بخشند، (و گویند دختردار شده‌ای) چهره‌اش سیاه می‌گردد و اندوهگین می‌شود؛ سوره زخرف، آیه۱۷.</ref> مفسران در مورد تعبیر بشارت در این آیه با توجه به اختلافی که در ریشه این واژه وجود دارد دو نظر دارند: برخی بیان این تعبیر را از سوی خداوند بدین‌ منظور می‌دانند که چون فرزند از نعمتهای خداست، به طور طبیعی قلب را سرشار از شادی می‌کند؛ اما این قوم بر اثر جهل و گمراهی از آن اندوهگین می‌شدند<ref>التفسیر القرآنی للقرآن، ج‌۷، ص‌۳۱۱؛ ج‌۱۳، ص‌۱۱۵؛ مجمع البیان، ج‌۶‌، ص‌۵۶۶‌.</ref> برخی دیگر از‌جهت انعکاس خبر خوش یا بد در چهره آن را تفسیر کرده‌اند<ref>مخزن العرفان، ج‌۱، ص‌۱۸۸.</ref>.

### بادها در طبیعت نقش مژده دهندگان رحمت پروردگار "باران" را بر عهده دارند که پیشاپیش از آمدنش خبر می‌دهند: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاء مَاء طَهُورًا }}<ref> و اوست که بادها را نویدبخشی پیشاپیش رحمت خویش فرستاد و از آسمان، آبی پاک فرو فرستادیم؛ سوره فرقان، آیه۴۸.</ref>.

# '''بشارت‌های اخروی:''' مؤمنانی که در دنیا با ایمان و عمل صالح زندگی کردند، در آخرت شاهد تحقق وعده‌های الهی خواهند بود: {{متن قرآن|تَرَى الظَّالِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا كَسَبُوا وَهُوَ وَاقِعٌ بِهِمْ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِي رَوْضَاتِ الْجَنَّاتِ لَهُم مَّا يَشَاؤُونَ عِندَ رَبِّهِمْ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ }}<ref> ستمگران را می‌بینی که از آنچه انجام داده‌اند هراسانند در حالی که (کیفر) آن بر آنان واقع خواهد شد و آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند در باغ‌های بهشتند، نزد پروردگارشان هر چه بخواهند دارند؛ این همان بخشش بزرگ است این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند مژده می‌دهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزنده‌ای سپاس‌پذیر است. ، سوره شوری، آیه ۲۲ - ۲۳.</ref> در این آیه درباره واژه {{متن قرآن|يُبَشِّرُ}}، دو قرائت نقل شده است: یکی با تشدید شین "یبَشِّرُ" که منظور از آن مبالغه در بشارت‌های فراوان است، و دیگری با تخفیف آن "یبشُر" که بر بشارت بزرگ و کوچک دلالت دارد<ref>التبیان، ج‌۹، ص‌۱۵۸؛ مجمع البیان، ج‌۹، ص‌۴۳.</ref>. بر اساس آیه‌ای دیگر به آنان که ایمان آورده و در راه خدا به هجرت و جهاد روی آورده‌اند مژده به رحمت و خشنودی پروردگار و بهشتهای پرنعمت داده خواهد شد: {{متن قرآن|يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُم بِرَحْمَةٍ مِّنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَّهُمْ فِيهَا نَعِيمٌ مُّقِيمٌ }}<ref> پروردگارشان آنان را به بخشایش و خشنودی از سوی خویش و بوستان‌هایی که ایشان را در آنها نعمتی پایدار است نوید می‌دهد، سوره توبه، آیه۲۱.</ref> و بشارت برای ایمان آورندگان به جاودانگی در باغهایی که نهرها در آن جاری است: {{متن قرآن|بُشْرَاكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ }}<ref> امروز، نوید شما بوستان‌هایی است که از بن آنها جویبارها روان است و در آنها جاودانید؛ این همان رستگاری سترگ است، سوره حدید، آیه۱۲.</ref> آیه‌{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخَافُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ }}<ref> فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!، سوره فصلت، آیه ۳۰.</ref> نیز، درباره بشارت فرشتگان به مؤمنان با استقامت در واپسین لحظات زندگی دانسته شده است<ref>مجمع‌البیان، ج۵‌، ص۱۸۲؛ نمونه، ج‌۸‌، ص‌۳۳۷.</ref>. آیات متعدد دیگر که به‌وعده‌ها و پاداشهای الهی اشاره دارد، از جمله بشارتهای اخروی است: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ }}<ref> خداوند به مردان و زنان مؤمن، بوستان‌هایی، نوید داده است که از بن آنها جویباران روان است؛ در آنها جاودانند، نیز جایگاه‌هایی پاک در بوستان‌های جاودان (نوید داده است) و خشنودی خداوند (از همه اینها) برتر است؛ این همان رستگاری سترگ است، سوره توبه، آیه۷۲.</ref>؛ {{متن قرآن|جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ }}<ref> پاداش آنان نزد پروردگارشان بهشت‌هایی جاودان است که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آن جاودانند، خداوند از ایشان خرسند است و آنان از او خرسندند، این از آن کسی است که از پروردگار خویش بیم کند، سوره بینه، آیه۸.</ref> در آیه‌ای نیز آمده است: روزی که گناهکاران فرشتگان را می‌بینند، هیچ بشارتی برای آنان وجود ندارد: {{متن قرآن|يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلائِكَةَ لا بُشْرَى يَوْمَئِذٍ لِّلْمُجْرِمِينَ وَيَقُولُونَ حِجْرًا مَّحْجُورًا }}<ref> روزی که فرشتگان را ببینند آن روز، هیچ مژده‌ای برای گناهکاران نخواهد بود و (فرشتگان به آنان) می‌گویند: (رحمت خداوند) سخت (از شما) دور باد، سوره فرقان، آیه۲۲.</ref>.<ref>[[اعظم حیدری|حیدری، اعظم]]، [[بشارت (مقاله)|بشارت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]، ص۵۶۷ ـ ۵۷۰.</ref>

{{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیام‌آور درس ناخوانده پیروی می‌کنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته می‌یابند؛ آنان را به نیکی فرمان می‌دهد و از بدی باز می‌دارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام می‌گرداند و بار (» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>

 

'''نکته''': در این دو [[آیه]] بشارت‌های [[کتاب‌های آسمانی]] پیش، مانند [[تورات]] و [[انجیل]] و بشارت [[حضرت عیسی]] {{ع}} به [[نبوت]] و [[پیامبری]] [[محمد]] بعد از خودش مطرح شده است. و ویژگی‌های ذکر شده برای [[پیامبر]] در این بشارت این گونه است:

# نازل شدن [[نور]] [[هدایت]] و [[معنویت]] با او<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱]]، ص ۲۲۷.</ref>.

'''نکته''': به تعبیر [[محمد جواد مغنیه]]، این [[آیات]] تحدید [[وظیفه پیامبر]] و بیان اهتمام او را تعریف و توصیف می‌کند، و این نکته را یادآور می‌شود که [[شأن پیامبر]] معلمی است، نه مسیطر، و او مبین [[حق]] است، و نه [[اکراه]] کننده، و به تعبیر دیگر این [[آیه]] همانند [[آیات]] دیگری است که می‌گوید: {{متن قرآن|وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}}<ref>«و بگو که این (قرآن) راستین و از سوی پروردگار شماست، هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.</ref><ref>تفسیر الکاشف، ج۱، ص۱۹۱.</ref>. و همچنین در [[سیاق آیات]] دیگر مثل: {{متن قرآن|وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ}}<ref>«و بر (عهده) پیامبر جز پیام‌رسانی آشکار نیست» سوره نور، آیه ۵۴.</ref> است<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱]]، ص ۶۲۷.</ref>.

# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱''']]