سوره کافرون

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سوره کافرون در علوم قرآنی

مقدمه

خداوند در این سوره به پیامبر(ص) فرمان می‌دهد از خدایان مشرکان و عقاید باطل آنها برائت جوید؛ زیرا میان توحید و شرک هرگز سازشی نیست.

نزول این سوره پس از آن بود که بعضی از مشرکان از پیامبر می‌خواستند مدتی بت‌های آنان را عبادت کند تا آنها هم خدای محمد را بپرستند. سوره، مسلمانان را از سازش بر سر اصول اعتقادی و مبانی بنیادین مکتب (توحید) برحذر می‌دارد.

ویژگی‌های سوره کافرون

1. شش آیه، ۲۶، ۲۷ یا ۲۸ کلمه و ۹۴ یا ۹۹ حرف دارد.
2. در ترتیب نزول، هیجدهمین و در مصحف شریف یکصد و نهمین سوره قرآن است.
3. پس از سوره ماعون و پیش از سوره فیل و پیش از هجرت در مکه نازل شد و هیچ آیه مدنی ندارد.
4. از سوره‌های مفصّل و از نوع قصار آن به شمار می‌آید.
5. از سُوَر جمعی‌النزول است.
6. برخی گفته‌اند آیه ۶ این سوره با آیه سیف نسخ شده است.
7. دومین سوره‌ای است که با لفظ ﴿قُلْ﴾ آغاز می‌شود.
8. آخرین سوره از سوره‌های مخاطبات است که با خطاب ﴿يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ﴾ آغاز شده و درباره کافران سخن گفته است؛ به همین مناسبت، سوره را «کافرون» نامیده‌اند.

اسامی سوره کافرون

این سوره به جز «کافرون» که مشهورترین نام این سوره است اسامی دیگری هم دارد:

1. جحد: «جحد» در لغت به معنای انکار است. چون این سوره درباره کافران و منکران دین خدا نازل شده، به «سوره جحد» نامیده شده است.
2. عبادت: واژه «عبادت» با مشتقات مختلفش هشت بار در این سوره کوتاه به کار رفته است.
3. مقشقِشه: «مقشقشه» اسم فاعل از ماده «قشقشه» به معنای پاک کننده و دور نگهدارنده از شرک، نفاق و آلودگی است. از آنجایی که این سوره با رد پرستش بت‌ها در مقام شرک‌زدایی و نفاق‌زدایی از انسان‌ها است، به این اسم نامیده شده است. «مقشقشه» نامی است مشترک میان چهار سوره توبه، سوره کافرون، سوره فلق و سوره ناس.

فضیلت سوره کافرون

از رسول اکرم(ص) نقل شده است که شخصی به ایشان گفت: به من چیزی بیاموز که هنگام خواب بگویم. حضرت فرمودند: هر گاه بخواهی بخوابی سوره کافرون را بخوان و بخواب که آن مایه ایمنی از شرک است.

سوره «کافرون» چنان فضیلتی دارد که قرائت آن در زمان‌ها و مکان‌ها و حالت‌های مختلف سفارش شده است. معاویة بن عمار می‌گوید: امام صادق(ع) به من فرمود: «سوره کافرون را در نمازهای واجب و غیر آن قرائت کن».

اهل بیت(ع) در نمازهای روزانه خود سوره کافرون را قرائت می‌کردند و به قرائت آن در نمازهای روزانه سفارش می‌کردند. از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «در دو رکعت نماز صبح، هر سوره‌ای را که دوست داری بخوان. ولی من دوست دارم سوره اخلاص و کافرون را بخوانم».

از آن حضرت همچنین روایت شده است که ثواب تلاوت این سوره برابر با تلاوت یک چهارم قرآن است. هر کس سوره کافرون و اخلاص را در نمازهای واجب خود بخواند خداوند او و پدر و مادر و فرزندانش را می‌آمردزد و اگر از اشقیا باشد نامش در فهرست سعادتمندان قرار می‌گیرد و خداوند او را خوشبخت زنده می‌دارد و شهید می‌میراند و شهید محشور می‌کند. و هر کس در هنگام خواب سوره کافرون و اخلاص را بخواند خداوند برای او امان نامه از شرک می‌نویسد.

برای این سوره در احادیث، آثار و برکاتی ذکر کرده‌اند، مثل: دیدن رسول خدا(ص) در خواب، دور شدن شیطان از قاری این سوره، استجابت دعا.

منابع

1. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس