الگو:صفحهٔ اصلی/مدخل برگزیده: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:ضریح امام رضا.jpeg|175px|بی‌قاب|چپ|جایگزین=ضریح امام رضا (ع)|ضریح امام رضا (ع)|پیوند=امام رضا علیه‌السلام]]
<div class="boxTitle">'''[[عصمت امام|عصمت امام]]'''</div>
'''[[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا علیه‌السلام]]''' هشتمین پیشوای [[مسلمانان]] در ۱۱ [[ذی قعده]] سال ۱۴۸ه. در [[مدینه]] به دنیا آمد. پدر ارجمندش [[موسی بن جعفر]]{{ع}} و مادر آن حضرت خیزران نامیده می‌شد، برخی هم گفته‌اند اسم آن بانوی محترمه نجمه و کنیه‌اش [[ام البنین]] بوده است. مشهورترین لقب امام هشتم {{ع}}، رضا است.
«[[عصمت]]» صفتی درونی و شرطی است لازم برای اعطای [[مقام امامت]] از طرف [[خداوند]] به [[امام]]. یکی از اعتقادات [[شیعه]] دربارۀ [[پیامبران]] و [[امامان]]{{عم}}، مصونیت آنها از هرگونه [[گناه]]، [[خطا]]، [[اشتباه]] و [[نسیان]] است چرا که [[حجت‌های الهی]]، هادیان [[بشر]] و [[پیشوایان]] مردمند و [[هادی]] بودن [[امامان]] به معنای لزوم اقتدای به آنها در همه امور است، از این رو ائمۀ [[هدی]]{{ع}} باید مصون از هر خطا، اشتباه و گناهی باشند که این همان عصمت است. از منظر [[امامیه]] عصمت، لطفی از [[الطاف الهی]] است که فارغ از هرگونه [[اجبار]]، انسان معصوم را به [[طاعت خدا]] نزدیک و از معصیت‌ها دور می‌کند.


[[خلفای عباسی]] معاصر آن [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} سه نفر بودند: [[هارون]]، محمد امین و [[عبدالله مأمون]]. واگذاری منصب [[ولایت‌عهدی]] به [[امام رضا]]{{ع}} از چاره‌هایی‌ بود که برای [[گریز]] از خطر [[شیعه]] یافتند. بدین‌سان، دوران [[امامت]] [[امام رضا]]{{ع}} را به دو دوره پیش و پس از [[ولایت‌عهدی]] تقسیم کرد.
در مورد منشأ یا همان موجبات [[عصمت]] دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است مانند اینکه بسیاری از [[اندیشمندان]] [[اسلامی]]، علت و [[منشأ عصمت]] را نوعی خاصّ از علم و [[آگاهی]] می‏دانند، به این بیان که وجود علم [[قطعی]] و تام نسبت به [[خدای متعال]] و یا [[علم]] تامّ نسبت به [[حقیقت]] [[معاصی]] و [[طاعات]] در نفس [[معصومان]]، موجب پیدایش صفت [[عصمت]] در ایشان می‌گردد و یا اینکه عده‌ای عصمت را معلول علم و اراده معصومان دانسته‌اند. منتها استوراترین دیدگاه در باب «[[منشأ عصمت]]»، «[[علم خاص]]» است.


مدت [[امامت]] ایشان پیش از پذیرش ولایتعهدی، هفده سال بود که ده سال از این سال‌ها را در عصر [[هارون]]، پنج سال را در عصر [[امین]] و دو سال را در [[عهد]] [[مأمون]] و در [[مدینه]] سپری کرد. زمانی که پدر گرامی‌اش به [[شهادت]] رسید، در [[مدینه]] بود و رسیدگی به امور [[شیعیان]] را آغاز کرد. شاگردان پدر را پیرامون خویش گرد آورد و به [[تعلیم]] معارف ناب [[دینی]] پرداخت. [[مأمون]] برای [[فریب]] [[مردم]] و در [[حقیقت]] نظارت بیش‌تر بر [[امام]]{{ع}}، ایشان را به پایتخت خویش آورد و واداشت تا منصب [[ولایت‌عهدی]] را بپذیرد.  
دانشمندان جهت [[اثبات عصمت امام]] به [[ادله]]‌ای [[تمسک]] کرده‌اند. این ادله را می‌توان به دو دسته [[عقلی]] و [[نقلی]] تقسیم کرد:
#ادله عقلی: براهین عقلی [[اثبات عصمت امام]] عبارت‌اند از:
##برهان وجوب اطاعت از امام: اگر از [[امام]] [[خطا]] سر بزند، [[مخالفت]] و [[انکار]] او [[واجب]] خواهد بود و این با [[دستور خداوند]] بر اطاعت از او مغایرت دارد: {{متن قرآن|أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ}}.
##[[برهان تسلسل]]: اگر [[امام]] [[معصوم]] نباشد، [[تسلسل]] به وجود می‌آید و چون تسلسل ممتنع است، لاجرم معصوم نبودن امام نیز  است، باید منزّه از همه آلودگی‌ها باشد. در غیر این صورت، [[امّت]] محتاج امامی دیگر برای [[اصلاح]] خطاهای اوّلی خواهد بود و اگر دومی هم معصوم نباشد، تسلسل لازم می‌آید که [[باطل]] است. در نتیجه، [[امامت]] بر امّت می‌باید به شخصی معصوم ختم شود".
#[[ادله نقلی]]: ادله نقلی، مشتمل بر [[آیات]] و روایاتی است که بر عصمت دلالت می‌کنند. بارزترین آنها موارد ذیل‌اند:
## آیات کریمه قرآن: از جمله [[آیات دال بر عصمت امام]] عبارت‌اند از: [[آیه ابتلا]]؛ [[آیه اولی الامر]]؛ [[آیه صادقین]] و [[آیه تطهیر]].
##روایات دال بر عصمت امام: از جمله بارزترین [[روایات]] عبارت است از: [[حدیث ثقلین]]؛ [[حدیث سفینه]]؛ [[حدیث منزلت]] و ... .


[[مأمون]] از این پیشنهاد اغراض ذیل را تعقیب می‌نمود:
[[امامیه]] عصمت را از ضروری‌ترین شروط إعطای امامت می‌دانند و برای [[اثبات]] این صفت از [[ادله عقلی]] و [[نقلی]] فراوانی استفاده کرده و اکثر قریب به اتفاق آنان عصمت را به طور مطلق، برای پیامبر و امام قائل هستند. عصمت از مهم‌ترین و در عین حال پرچالش‌ترین مباحث امامتی است، به طوری که که [[غالب]] [[متکلمین]] به بحث در اطراف آن پرداخته‌اند. نهایی‌ترین [[عقیده شیعه]] دربارۀ [[عصمت]]: [[اعتقاد به عصمت]] [[نبی]] و [[امام]] از [[خطا]] و نیسان و [[گناه]]، در تمام [[افعال]]، از [[زمان]] [[تولد]] تا [[شهادت]] ایشان است.
#[[مشروعیت]] بخشیدن به [[حکومت]] خود که نه نزد عبّاسیان [[مشروعیّت]] داشت و نه پیش [[شیعیان]].
<div class="readmoreButton">[[عصمت امام|'''ادامه''']]</div>
#خاموش کردن [[قیام‌ها]] و شورش‌های [[علویان]].
#بد نام نمودن [[امام]] و بقیه [[اهل بیت]]{{عم}}.
#دور نگاه داشتن [[امام]] از پایگاه‌های مردمی و تحت نظر داشتن او.
 
[[امام]] که تحت فشار و [[اجبار]] قرار گرفته بود و از طرفی در پذیرش این امر فوایدی را برای [[حفظ اسلام]] و [[مسلمانان]] ملاحظه می‌فرمود، آن را پذیرفت، ولی در جهت خنثی نمودن اغراض [[سیاسی]] [[مأمون]] اقدامات زیر را معمول داشت:
#عدم پذیرش [[ولایتعهدی]] مگر پس از [[اجبار]] و آشکار نمودن این [[اجبار]] برای [[مردم]] و [[تاریخ]].
#دخالت نکردن در امور حکومتی.
 
مشهور است که برجستگی‌های [[اخلاقی]] آن امام همام{{ع}} عبارت بوده‌اند از: [[زهد]] و [[بندگی]]؛ [[فروتنی]]؛ [[علم]] و [[آگاهی]]؛ [[سخاوت]] و [[بخشش]]؛ [[فصاحت]] و [[بلاغت]] و ... .
 
<div class="mainpage_box_more">[[امام رضا علیه‌السلام|ادامه]]</div>

نسخهٔ ‏۱۶ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۲۱

«عصمت» صفتی درونی و شرطی است لازم برای اعطای مقام امامت از طرف خداوند به امام. یکی از اعتقادات شیعه دربارۀ پیامبران و امامان(ع)، مصونیت آنها از هرگونه گناه، خطا، اشتباه و نسیان است چرا که حجت‌های الهی، هادیان بشر و پیشوایان مردمند و هادی بودن امامان به معنای لزوم اقتدای به آنها در همه امور است، از این رو ائمۀ هدی(ع) باید مصون از هر خطا، اشتباه و گناهی باشند که این همان عصمت است. از منظر امامیه عصمت، لطفی از الطاف الهی است که فارغ از هرگونه اجبار، انسان معصوم را به طاعت خدا نزدیک و از معصیت‌ها دور می‌کند.

در مورد منشأ یا همان موجبات عصمت دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است مانند اینکه بسیاری از اندیشمندان اسلامی، علت و منشأ عصمت را نوعی خاصّ از علم و آگاهی می‏دانند، به این بیان که وجود علم قطعی و تام نسبت به خدای متعال و یا علم تامّ نسبت به حقیقت معاصی و طاعات در نفس معصومان، موجب پیدایش صفت عصمت در ایشان می‌گردد و یا اینکه عده‌ای عصمت را معلول علم و اراده معصومان دانسته‌اند. منتها استوراترین دیدگاه در باب «منشأ عصمت»، «علم خاص» است.

دانشمندان جهت اثبات عصمت امام به ادله‌ای تمسک کرده‌اند. این ادله را می‌توان به دو دسته عقلی و نقلی تقسیم کرد:

  1. ادله عقلی: براهین عقلی اثبات عصمت امام عبارت‌اند از:
    1. برهان وجوب اطاعت از امام: اگر از امام خطا سر بزند، مخالفت و انکار او واجب خواهد بود و این با دستور خداوند بر اطاعت از او مغایرت دارد: ﴿أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ.
    2. برهان تسلسل: اگر امام معصوم نباشد، تسلسل به وجود می‌آید و چون تسلسل ممتنع است، لاجرم معصوم نبودن امام نیز است، باید منزّه از همه آلودگی‌ها باشد. در غیر این صورت، امّت محتاج امامی دیگر برای اصلاح خطاهای اوّلی خواهد بود و اگر دومی هم معصوم نباشد، تسلسل لازم می‌آید که باطل است. در نتیجه، امامت بر امّت می‌باید به شخصی معصوم ختم شود".
  2. ادله نقلی: ادله نقلی، مشتمل بر آیات و روایاتی است که بر عصمت دلالت می‌کنند. بارزترین آنها موارد ذیل‌اند:
    1. آیات کریمه قرآن: از جمله آیات دال بر عصمت امام عبارت‌اند از: آیه ابتلا؛ آیه اولی الامر؛ آیه صادقین و آیه تطهیر.
    2. روایات دال بر عصمت امام: از جمله بارزترین روایات عبارت است از: حدیث ثقلین؛ حدیث سفینه؛ حدیث منزلت و ... .

امامیه عصمت را از ضروری‌ترین شروط إعطای امامت می‌دانند و برای اثبات این صفت از ادله عقلی و نقلی فراوانی استفاده کرده و اکثر قریب به اتفاق آنان عصمت را به طور مطلق، برای پیامبر و امام قائل هستند. عصمت از مهم‌ترین و در عین حال پرچالش‌ترین مباحث امامتی است، به طوری که که غالب متکلمین به بحث در اطراف آن پرداخته‌اند. نهایی‌ترین عقیده شیعه دربارۀ عصمت: اعتقاد به عصمت نبی و امام از خطا و نیسان و گناه، در تمام افعال، از زمان تولد تا شهادت ایشان است.