برادری در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = برادری | عنوان مدخل = برادری | مداخل مرتبط = برادری در قرآن - برادری در حدیث - برادری در فقه سیاسی - برادری در معارف و سیره نبوی - برادری در معارف و سیره علوی - برادری در معارف و سیره سجادی - برادری در فرهنگ...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
در [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]] به موضوع برادری اشاره شده است. در برخی از این آیات برادری در معنای نسبی آن به کار رفته است، همانند داستان [[هابیل و قابیل]]<ref>مائده، ۲۷ و ۳۱.</ref>، داستان [[موسی]]{{ع}} و [[هارون]]<ref>مؤمنون، ۴۵.</ref>، داستان یوسف{{ع}} و برادرانش<ref>یوسف، ۷.</ref> و در برخی دیگر، [[برادری دینی]] منظور است<ref>آل عمران، ۱۰۳؛ حجر، ۴۷؛ حجرات، ۱۰.</ref>. پارهای از آیات نیز [[پیامبران]]{{عم}} را [[برادران]] [[امت]] خود خواندهاند<ref>اعراف، ۶۵؛ شعراء، ۱۰۶.</ref>. واژه برادری در [[قرآن]] به معنای [[همراهی]] و [[همگرایی]] نیز آمده است؛ نظیر آیاتی که از برادری [[منافقان]] و [[کافران]] سخن گفتهاند<ref>آل عمران، ۱۵۶؛ حشر، ۱۱.</ref>؛ چنانکه تبذیرکنندگان به سبب همگرایی با [[شیطان]]، برادران او معرفی شدهاند<ref>اسراء، ۲۷؛ اعراف، ۲۰۲.</ref>. [[امام خمینی]] نیز بارها واژههای برادر و برادری را در مفهوم اشتراک دینی و ایمانی میان مسلمانان به کار برده است.<ref>[[اسماعیل رضوانیفر|رضوانیفر، اسماعیل]]، [[برادری (مقاله)| مقاله «برادری»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۰۵.</ref> | در [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]] به موضوع برادری اشاره شده است. در برخی از این آیات برادری در معنای نسبی آن به کار رفته است، همانند داستان [[هابیل و قابیل]]<ref>مائده، ۲۷ و ۳۱.</ref>، داستان [[موسی]]{{ع}} و [[هارون]]<ref>مؤمنون، ۴۵.</ref>، داستان یوسف{{ع}} و برادرانش<ref>یوسف، ۷.</ref> و در برخی دیگر، [[برادری دینی]] منظور است<ref>آل عمران، ۱۰۳؛ حجر، ۴۷؛ حجرات، ۱۰.</ref>. پارهای از آیات نیز [[پیامبران]]{{عم}} را [[برادران]] [[امت]] خود خواندهاند<ref>اعراف، ۶۵؛ شعراء، ۱۰۶.</ref>. واژه برادری در [[قرآن]] به معنای [[همراهی]] و [[همگرایی]] نیز آمده است؛ نظیر آیاتی که از برادری [[منافقان]] و [[کافران]] سخن گفتهاند<ref>آل عمران، ۱۵۶؛ حشر، ۱۱.</ref>؛ چنانکه تبذیرکنندگان به سبب همگرایی با [[شیطان]]، برادران او معرفی شدهاند<ref>اسراء، ۲۷؛ اعراف، ۲۰۲.</ref>. [[امام خمینی]] نیز بارها واژههای برادر و برادری را در مفهوم اشتراک دینی و ایمانی میان مسلمانان به کار برده است.<ref>[[اسماعیل رضوانیفر|رضوانیفر، اسماعیل]]، [[برادری (مقاله)| مقاله «برادری»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۰۵.</ref> | ||
==برادری در [[اسلام]]== | |||
قرآن کریم با بیان اینکه [[مؤمنان]] برادر یکدیگرند<ref>حجرات، ۱۰.</ref> و نباید به همدیگر [[ظن]] و [[گمان]] بد ببرند و [[غیبت]] یکدیگر را کنند<ref>حجرات، ۱۲.</ref>، [[فرهنگ]] [[اخوت]] و برادری را در [[جامعه اسلامی]] پیریزی کرده و پیوند میان آنان را نه پیوند نسبی یا اعتباری، بلکه پیوندی [[قلبی]] خوانده است<ref>انفال، ۶۳.</ref>. عمیقترین نوع برادری، پیوند برادر ایمانی است؛ زیرا اساس برادری این است که [[هدف]] برادر همان هدف برادر ایمانیاش باشد<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۵۴۶.</ref>. | |||
رابطه برادری میان مسلمانان همواره مورد توجه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بوده است. بنا به [[منابع تاریخی]] و [[روایات]]، [[پیامبر]]{{صل}} در آغاز ورود به [[مدینه]] برای [[تحکیم]] [[روابط]] میان [[مهاجرین]] و [[انصار]]، پیوند [[برادری]] (مؤاخاة) برقرار کرد<ref>ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویه، ج۱، ص۵۰۴- ۵۰۷؛ طوسی، الامالی، ص۵۸۷؛ مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال والاموال و الحفدة و المتاع، ج۱، ص۶۹.</ref> و [[حضرت علی]]{{ع}} را [[برادر]] خود در [[دنیا]] و [[آخرت]] خواند<ref>هلالی کوفی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج۲، ص۷۶۰؛ قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، ج۱، ص۱۷۸.</ref>. در [[روایات اهل بیت]]{{عم}} به رابطه برادری توجه و بر آن تأکید شده است؛ چنان که [[امام حسین]]{{ع}} [[مؤمن]] را برادر مؤمن و [[مسلمان]] را برادر مسلمان دانسته است<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۷۱، ص۲۷۳؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۲۰۳- ۲۱۳.</ref>. در برخی از روایات به جنبههای گوناگون [[برادری دینی]] و [[اسلامی]] اشاره شده و نشانههای آن [[مواسات]] (غمخوار یکدیگر بودن)<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۸۵. </ref> [[یاری رساندن]] در راه [[فرمانبرداری از خدا]]<ref>آمدی، ص۴۱۷؛ ورام، ج۲، ص۱۲۳. </ref>، [[خیرخواهی]]، [[بینیازی]] به هنگام نیاز و اهتمام به [[نماز]] و غیر آن<ref>حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۲، ص۲۰۳ – ۲۰۸.</ref> معرفی شده است. [[برادر دینی]] باید همواره از حال برادر خود خبر بگیرد<ref>طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ج۱، ص۱۹. </ref> و [[راز]] وی را نگه دارد و [[عیب]] وی را برملا نکند<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۷۱، ص۲۸۱.</ref> و در برابر برادر دینی خود [[جدال]] و [[فخرفروشی]] نکند و [[عناد]] و [[حسد]] نورزد و با او با [[عطوفت]] و [[مهربانی]] [[رفتار]] کند<ref>همان، ج۷۵، ص۲۳۶ و ۲۹۱، ۲۹۲.</ref>. همچنین در برخی روایات از [[گسستن]] پیوند برادری نیز [[نهی]] شده<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۷۴، ص۲۱۰. </ref> و بهترین [[صدقه]] آشنایی با [[حقوق]] برادر مؤمن شمرده شده است<ref>حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۶، ص۲۲۳.</ref>. | |||
[[امام خمینی]] [[مسلمانان]] را سفارش شده به [[دوستی]]، نیکویی و [[برادری]] میدانست<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۳۱۰.</ref> و اوج برادری را مشروط به انجام تعهداتی دوطرفه میان [[برادران]] بیان میکرد. ایشان شرط برادری را افزون بر ابراز [[عطوفت]] و [[مهربانی]] به هم و [[خشم]] و [[کینه]] به [[دشمنان]] یکدیگر<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۹، ص۳۸۵. </ref> ردکردن [[غیبت]] [[برادر]] [[مؤمن]]<ref>چهل حدیث، ص۳۱۶.</ref> میدانست و با استناد به [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}<ref>حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۲، ص۲۸۲. </ref> [[معتقد]] بود کسی که غیبت برادرش را رد کند، [[خداوند]] هزاران [[شر]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] از او دور میکند<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ص۳۱۶.</ref>. در نگاه ایشان برادر [[ایمانی]]، برادر مؤمنش را تنها نمیگذارد و خیر و صلاحی را که برای برادرش خواستار است، برای تمام [[ملت]] میخواهد<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۱۳، ص۱۵۲.</ref>، ایشان [[اسلام]] را [[دین]] [[رفتار برادرانه]] میدانست<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۸، ص۳۷۲ و ۳۷۹.</ref> و تأکید داشت در اسلام فرقی میان [[اقوام]]، [[فقیر]] و [[غنی]]، زبان و نژادپرست نیست و همه باهم ملزم به رفتار برادرانه و محبتآمیزند<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۹، ص۳۸۵؛ ج۱۰، ص۱۳۷ و ج۱۵، ص۴۷۱. </ref>.<ref>[[اسماعیل رضوانیفر|رضوانیفر، اسماعیل]]، [[برادری (مقاله)| مقاله «برادری»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۶۰۵.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == |
نسخهٔ ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۶
مقدمه
برادری، پیوند عاطفی و ایمانی مبتنی بر اشتراکات دینی میان مسلمانان. برادر واژهای است برای نشان دادن پیوند دو فرد که به سبب پدر و مادر مشترک یا یکی از آن دو پدید میآید[۱] و به آن، برادر نسبی گفته میشود. اما این واژه به صورت استعاره در مفاهیمی مانند همقبیلهای، دوستی، شرکت و ایمان نیز به کار میرود[۲].[۳]
پیشینه
در آیات متعددی از قرآن کریم به موضوع برادری اشاره شده است. در برخی از این آیات برادری در معنای نسبی آن به کار رفته است، همانند داستان هابیل و قابیل[۴]، داستان موسی(ع) و هارون[۵]، داستان یوسف(ع) و برادرانش[۶] و در برخی دیگر، برادری دینی منظور است[۷]. پارهای از آیات نیز پیامبران(ع) را برادران امت خود خواندهاند[۸]. واژه برادری در قرآن به معنای همراهی و همگرایی نیز آمده است؛ نظیر آیاتی که از برادری منافقان و کافران سخن گفتهاند[۹]؛ چنانکه تبذیرکنندگان به سبب همگرایی با شیطان، برادران او معرفی شدهاند[۱۰]. امام خمینی نیز بارها واژههای برادر و برادری را در مفهوم اشتراک دینی و ایمانی میان مسلمانان به کار برده است.[۱۱]
برادری در اسلام
قرآن کریم با بیان اینکه مؤمنان برادر یکدیگرند[۱۲] و نباید به همدیگر ظن و گمان بد ببرند و غیبت یکدیگر را کنند[۱۳]، فرهنگ اخوت و برادری را در جامعه اسلامی پیریزی کرده و پیوند میان آنان را نه پیوند نسبی یا اعتباری، بلکه پیوندی قلبی خوانده است[۱۴]. عمیقترین نوع برادری، پیوند برادر ایمانی است؛ زیرا اساس برادری این است که هدف برادر همان هدف برادر ایمانیاش باشد[۱۵].
رابطه برادری میان مسلمانان همواره مورد توجه پیامبر اکرم(ص) بوده است. بنا به منابع تاریخی و روایات، پیامبر(ص) در آغاز ورود به مدینه برای تحکیم روابط میان مهاجرین و انصار، پیوند برادری (مؤاخاة) برقرار کرد[۱۶] و حضرت علی(ع) را برادر خود در دنیا و آخرت خواند[۱۷]. در روایات اهل بیت(ع) به رابطه برادری توجه و بر آن تأکید شده است؛ چنان که امام حسین(ع) مؤمن را برادر مؤمن و مسلمان را برادر مسلمان دانسته است[۱۸]. در برخی از روایات به جنبههای گوناگون برادری دینی و اسلامی اشاره شده و نشانههای آن مواسات (غمخوار یکدیگر بودن)[۱۹] یاری رساندن در راه فرمانبرداری از خدا[۲۰]، خیرخواهی، بینیازی به هنگام نیاز و اهتمام به نماز و غیر آن[۲۱] معرفی شده است. برادر دینی باید همواره از حال برادر خود خبر بگیرد[۲۲] و راز وی را نگه دارد و عیب وی را برملا نکند[۲۳] و در برابر برادر دینی خود جدال و فخرفروشی نکند و عناد و حسد نورزد و با او با عطوفت و مهربانی رفتار کند[۲۴]. همچنین در برخی روایات از گسستن پیوند برادری نیز نهی شده[۲۵] و بهترین صدقه آشنایی با حقوق برادر مؤمن شمرده شده است[۲۶].
امام خمینی مسلمانان را سفارش شده به دوستی، نیکویی و برادری میدانست[۲۷] و اوج برادری را مشروط به انجام تعهداتی دوطرفه میان برادران بیان میکرد. ایشان شرط برادری را افزون بر ابراز عطوفت و مهربانی به هم و خشم و کینه به دشمنان یکدیگر[۲۸] ردکردن غیبت برادر مؤمن[۲۹] میدانست و با استناد به روایت امام صادق(ع)[۳۰] معتقد بود کسی که غیبت برادرش را رد کند، خداوند هزاران شر در دنیا و آخرت از او دور میکند[۳۱]. در نگاه ایشان برادر ایمانی، برادر مؤمنش را تنها نمیگذارد و خیر و صلاحی را که برای برادرش خواستار است، برای تمام ملت میخواهد[۳۲]، ایشان اسلام را دین رفتار برادرانه میدانست[۳۳] و تأکید داشت در اسلام فرقی میان اقوام، فقیر و غنی، زبان و نژادپرست نیست و همه باهم ملزم به رفتار برادرانه و محبتآمیزند[۳۴].[۳۵]
منابع
پانویس
- ↑ دهخدا، ج۳، ص۳۸۹۷.
- ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۸؛ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۱، ص۲۱- ۲۳.
- ↑ رضوانیفر، اسماعیل، مقاله «برادری»، دانشنامه امام خمینی ج۲ ص ۶۰۵.
- ↑ مائده، ۲۷ و ۳۱.
- ↑ مؤمنون، ۴۵.
- ↑ یوسف، ۷.
- ↑ آل عمران، ۱۰۳؛ حجر، ۴۷؛ حجرات، ۱۰.
- ↑ اعراف، ۶۵؛ شعراء، ۱۰۶.
- ↑ آل عمران، ۱۵۶؛ حشر، ۱۱.
- ↑ اسراء، ۲۷؛ اعراف، ۲۰۲.
- ↑ رضوانیفر، اسماعیل، مقاله «برادری»، دانشنامه امام خمینی ج۲ ص ۶۰۵.
- ↑ حجرات، ۱۰.
- ↑ حجرات، ۱۲.
- ↑ انفال، ۶۳.
- ↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۵۴۶.
- ↑ ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویه، ج۱، ص۵۰۴- ۵۰۷؛ طوسی، الامالی، ص۵۸۷؛ مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال والاموال و الحفدة و المتاع، ج۱، ص۶۹.
- ↑ هلالی کوفی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج۲، ص۷۶۰؛ قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، ج۱، ص۱۷۸.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۷۱، ص۲۷۳؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۲۰۳- ۲۱۳.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۸۵.
- ↑ آمدی، ص۴۱۷؛ ورام، ج۲، ص۱۲۳.
- ↑ حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۲، ص۲۰۳ – ۲۰۸.
- ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ج۱، ص۱۹.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۷۱، ص۲۸۱.
- ↑ همان، ج۷۵، ص۲۳۶ و ۲۹۱، ۲۹۲.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۷۴، ص۲۱۰.
- ↑ حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۶، ص۲۲۳.
- ↑ امام خمینی، چهل حدیث، ص۳۱۰.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ج۹، ص۳۸۵.
- ↑ چهل حدیث، ص۳۱۶.
- ↑ حر عاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱۲، ص۲۸۲.
- ↑ امام خمینی، چهل حدیث، ص۳۱۶.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ج۱۳، ص۱۵۲.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ج۸، ص۳۷۲ و ۳۷۹.
- ↑ امام خمینی، صحیفه، ج۹، ص۳۸۵؛ ج۱۰، ص۱۳۷ و ج۱۵، ص۴۷۱.
- ↑ رضوانیفر، اسماعیل، مقاله «برادری»، دانشنامه امام خمینی ج۲ ص ۶۰۵.