امامت در معارف و سیره فاطمی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۳۵

مقام امامت

سیره دخت پیامبر (ص) در اطاعت پذیری از مقام امامت و ولایت همچون مقام نبوت الگوی شایسته‌ای برای پیروان آن حضرت است. او مقام امامت را مانند مقام نبوت امری الهی و انتصابی و علی (ع) را قطب و محور آن می‌دانست: «و هو الإمام الربانی... قُطْب الأَقْطَابِ... نقطة دائرة الإمامة»^[۱]؛ او [علی] پیشوایی ربانی... مرکز توجه همه عارفان و خداپرستان... و جایگاه اصلی و محور امامت است.

بر این اساس زهرا (س) با همه عظمتش چون پروانه‌ای گرد شمع وجود امام زمان خویش می‌چرخید؛ پروانه شیدایی که با سوختن و فدا‌سازی خویش به همگان آموخت که پیشوای بر حق چونان کعبه است که مردم باید به سوی او شتافته، به گردش طواف کنند. او از پدرش نقل می‌کرد که: «مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِي»^[۲]؛ مثل امام مثل کعبه است که مردم به سوی او می‌آیند نه او به سوی مردم.

اطاعت پذیری تکلیف مدارانه فاطمه (س) از مقام ولایت در همه عرصه‌های زندگی آن حضرت اعم از خانوادگی و سیاسی متجلی است. حضرت فاطمه (س) در طول مدت زندگی مشترک با امیرمؤمنان (ع) با سختی‌ها و مشکلات اقتصادی فراوانی مواجه بود؛ خانه محقر استیجاری، عدم دسترسی به حداقل امکانات زندگی، نداشتن منبع درآمد و اشتغال مستمر همسر در محیط بیرون خانه به ویژه عرصه‌های نظامی و مأموریت‌های تبلیغی. ولی فاطمه (س) همه این مشکلات و کمبودها را تحمل کرد و خم به ابرو نیاورد و آبروی علی (ع) را حفظ کرد.

فاطمه (س) در این عرصه با همه دشواری‌هایش نه تنها بر خلاف رضای علی (ع) گام بر نداشت و از دستور و خواست او سرپیچی نکرد که با رفتار رضایتمندانه‌اش همواره غم‌ها و غصه‌های دل مولا را که در بیرون خانه متحمل شده بود، از چهره‌اش می‌زدود. رضایت حضرت امیر (ع) از عملکرد زهرا (س) بهترین گواه بر این حقیقت است: «فَوَ اللَّهِ... لَا أَغْضَبَتْنِي وَ لَا عَصَتْ لِي أَمْراً وَ لَقَدْ كُنْتُ أَنْظُرُ إِلَيْهَا فَتَنْكَشِفُ عَنِّي الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَانُ»^[۳]؛ سوگند به خدا، فاطمه هرگز مرا خشمگین نساخت و هیچ‌گاه نافرمانی نکرد و هر زمان که با او دیدار می‌کردم غم‌ها و غصه‌ها از دلم زدوده می‌شد.

در عرصه سیاسی و اجتماعی نیز با آنکه خود معیار حق و ملاک رضایت و خشم کبریایی و صاحب نظر در مسائل سیاسی بود، ولی هرگز در این عرصه خارج از خط مشی سیاسی امیر مؤمنان (ع) و مصالح کلی امامت گام بر نداشت و همواره پشت سر آن حضرت حرکت می‌کرد.

به عنوان نمونه، پس از ماجرای تلخ سقیفه و انزوای اهل بیت (ع)، گردانندگان سقیفه برای جلب افکار عمومی و کاستن از پیامدهای سوء آن، در صدد دلجویی از حضرت زهرا (س) بر آمده، درخواست ملاقات با آن حضرت را کردند. طبیعی بود که فاطمه (س) در تداوم مبارزه منفی خود با هر گونه پیشنهادی در این زمینه مخالفت ورزد و به درخواست کنندگان ملاقات پاسخ رد دهد. آنان دست به دامن علی (ع) شده، با فشار و اصرار از او خواستند از فاطمه (س) برای آنان اجازه بگیرد تا از او عذر بخواهند و اشتباهات گذشته خود را جبران کنند و در پی این درخواست رهسپار خانه آن حضرت شدند.

علی (ع) موضوع را با فاطمه (س) در میان گذاشت و گفت: «فاطمه جان! آنان هم اکنون پشت در خانه منتظر اجازه ورود هستند؛ تا نظر شما چه باشد». فاطمه (س) - که احساس کرد علی (ع) ملاقات را مصلحت می‌داند - در پاسخ فرمود: «الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَ الْحُرَّةُ زَوْجَتُكَ افْعَلْ مَا تَشَاءُ»^[۴]؛ [علی جان] خانه، خانه توست و من همسر تو هستم. آنچه مصلحت می‌دانی انجام ده.^[۵]

منابع

رفیعی، علی، درآمدی بر سیره فاطمی

پانویس

↑ نهج الحیاة (فرهنگ سخنان حضرت فاطمه زهرا (س)) ص۲۷.
↑ بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۳.
↑ بحار الانوار، ج۴۳، ص۱۳۴.
↑ بحار الانوار، ج۴۳، ص۱۹۸.
↑ رفیعی، علی، درآمدی بر سیره فاطمی، ص ۵۴.

[1] نهج الحیاة (فرهنگ سخنان حضرت فاطمه زهرا (س)) ص۲۷.

[2] بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۳.

[3] بحار الانوار، ج۴۳، ص۱۳۴.

[4] بحار الانوار، ج۴۳، ص۱۹۸.

[5] رفیعی، علی، درآمدی بر سیره فاطمی، ص ۵۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = امامت
-| عنوان مدخل  = [[امامت]]
+| عنوان مدخل  = امامت
 | مداخل مرتبط = [[امامت در لغت]] - [[امامت در قرآن]] - [[امامت در حدیث]] - [[امامت در نهج البلاغه]] - [[امامت در کلام اسلامی]] - [[امامت در عرفان اسلامی]] - [[امامت در فلسفه اسلامی]] - [[امامت در معارف و سیره رضوی]] - [[امامت در فرق و مذاهب]] - [[امامت در فقه سیاسی]] - [[امامت در معارف دعا و زیارات]] - [[امامت در معارف و سیره فاطمی]] - [[امامت در معارف و سیره حسینی]] - [[امامت در معارف و سیره سجادی]] - [[امامت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[امامت از دیدگاه اهل سنت]]
 | پرسش مرتبط  = امامت (پرسش)
 }}
 == [[مقام امامت]] ==
 [[سیره دخت پیامبر]] {{صل}} در [[اطاعت پذیری از مقام امامت]] و [[ولایت]] همچون [[مقام نبوت]] الگوی شایسته‌ای برای [[پیروان]] آن [[حضرت]] است. او مقام امامت را مانند مقام نبوت امری [[الهی]] و [[انتصابی]] و علی {{ع}} را [[قطب]] و محور آن می‌دانست: