امام علی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:مدخل‌های درجه دو دانشنامه' به '') |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==آیا نام [[امام علی]] در [[قرآن]] آمده است؟== | ==آیا نام [[امام علی]] در [[قرآن]] آمده است؟== | ||
*هرچند نام [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} به صراحت در [[قرآن]] نیامده است، امّا آیات متعدّدی در شأن او و عملکرد خاصّ آن | *هرچند نام [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} به صراحت در [[قرآن]] نیامده است، امّا [[آیات]] متعدّدی در [[شأن]] او و عملکرد خاصّ آن [[حضرت]]، یا دربارۀ [[ولایت]]، یا [[اهل بیت]] نازل شده که شامل او نیز می‌باشد.<ref>شهید قاضی نور اللّه در «احقاق الحق» ج ۲ و ۳ حدود ۸۴ آیه را نقل می‌کند که دربارۀ علی است و منابع آنها را از کتب [[اهل سنت]] می‌آورد. نیز در «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ابو الحسن مطلبی حدود ۱۶۰ مورد از آیات قرآن که دربارۀ علی و اهل بیت است، براساس روایات معرفی شده است نیز «فضائل الخمسه من الصحاح السته» ج ۱ ص ۲۶۵</ref> [[نزول]] این [[آیات]] دربارۀ آن [[حضرت]] یا [[اهل بیت]]{{عم}} قطعی است و در منابع متعدد و کتب مفصّل اسناد آنها آمده است: | ||
#آیۀ مربوط به انفاق او در شب و روز و آشکار و نهان: {{متن قرآن|الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلانِيَةً...}}<ref>بقره، آیۀ ۲۷۴</ref>. | #آیۀ مربوط به [[انفاق]] او در شب و روز و [[آشکار]] و [[نهان]]: {{متن قرآن|الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلانِيَةً...}}<ref>بقره، آیۀ ۲۷۴</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به فداکاری او در خوابیدن در بستر پیامبر در شب هجرت: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللَّهِ...}}<ref>بقره، آیه ۲۰۷</ref>. | #آیۀ مربوط به [[فداکاری]] او در [[خوابیدن در بستر پیامبر]] در [[شب هجرت]]: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللَّهِ...}}<ref>بقره، آیه ۲۰۷</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به انفاق انگشتر در حالت رکوع به فقیر {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ...}}<ref>مائده، آیه ۵۵</ref>. | #آیۀ مربوط به [[انفاق انگشتر در حالت رکوع]] به [[فقیر]] {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ...}}<ref>مائده، آیه ۵۵</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به تبلیغ [[ولایت]] او در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ...}}<ref>مائده، آیه ۶۷</ref>. | #آیۀ مربوط به [[تبلیغ]] [[ولایت]] او در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ...}}<ref>مائده، آیه ۶۷</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به تکمیل دین پس از ابلاغ امامتش در غدیر خم: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}}<ref>مائده، آیه ۳</ref>. | #آیۀ مربوط به [[تکمیل دین]] پس از [[ابلاغ]] امامتش در [[غدیر خم]]: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}}<ref>مائده، آیه ۳</ref>. | ||
#آیۀ لزوم اطاعت از [[اولی الأمر]] در کنار [[اطاعت]] از [[خدا]] و [[پیامبر|رسول]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ...}}<ref>نساء، آیه ۵۹</ref>. | #آیۀ [[لزوم اطاعت]] از [[اولی الأمر]] در کنار [[اطاعت]] از [[خدا]] و [[پیامبر|رسول]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ...}}<ref>نساء، آیه ۵۹</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به انفاق افطار به مسکین و یتیم و اسیر: {{متن قرآن|عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا*يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا*وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا*إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلا شُكُورًا}}<ref>انسان، آیه ۶ تا ۹</ref>. | #آیۀ مربوط به [[انفاق افطار به مسکین و یتیم و اسیر]]: {{متن قرآن|عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا*يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا*وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا*إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلا شُكُورًا}}<ref>انسان، آیه ۶ تا ۹</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به مباهله [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] با نصارای نجران: {{متن قرآن|فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ ...}}<ref>آل عمران، آیه ۶۱</ref>. | #آیۀ مربوط به [[مباهله]] [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] با نصارای [[نجران]]: {{متن قرآن|فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ...}}<ref>آل عمران، آیه ۶۱</ref>. | ||
#آیۀ تطهیر [[اهل بیت]] از | #[[آیۀ تطهیر]] [[اهل بیت]] از [[پلیدی]]، مربوط به [[اهل کساء]]: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ...}}<ref>احزاب، آیه ۳۳</ref>. | ||
#آیۀ مربوط به مودّت [[اهل بیت]] به عنوان اجر رسالت: {{متن قرآن|قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>شوری، آیه ۲۳</ref>. | #آیۀ مربوط به [[مودّت]] [[اهل بیت]] به عنوان [[اجر رسالت]]: {{متن قرآن|قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>شوری، آیه ۲۳</ref>. | ||
#آیۀ دعوت‌کننده به همراه بودن با صادقان {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>توبه، آیه ۱۱۹</ref>. | #آیۀ دعوت‌کننده به [[همراه بودن با صادقان]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>توبه، آیه ۱۱۹</ref>. | ||
* و آیات فراوان دیگر، که به گفتۀ | * و [[آیات]] فراوان دیگر، که به گفتۀ [[روایات]]، دربارۀ [[امام علی|حضرت]]{{ع}} نازل شده است، مثل: ق ۲۱، فصلت ۴۰، عبس ۳۸ و ۳۹، رعد ۲۹، [[اعراف]] ۴۶، نحل ۴۳، رعد ۷ و ۴۳، [[آل عمران]] ۱۴۶، صف ۴، احزاب ۲۳ و ۲۵، [[یونس]] ۲۵، [[هود]] ۱۲ و ۱۷، شعراء ۲۱۴، [[ابراهیم]] ۲۷، حدید ۲۸، نبأ ۱ و ۲ و ۳۸، [[یوسف]] ۱۸۴، [[انفال]] ۶۴، [[اسراء]] ۸۰، [[تحریم]] ۴، [[توبه]] ۱۹، [[حشر]] ۹،۱۰، واقعه ۱۰ و ۱۱، [[لقمان]] ۲۲، انعام ۸۲، بقره ۴۳، [[مریم]] ۹۶، [[سجده]] ۱۸، حجرات ۱۵، نساء ۶۹، بیّنه ۷، [[رحمن]] ۱۹ تا ۲۲. <ref>در این زمینه ر. ک: «دانشنامۀ امام علی»{{ع}}، ج ۱۰ مقالۀ «امام علی در قرآن» علامه عسکری، «شواهد التنزیل» ابن رویش، «آیات الفضائل» سیّد محمّد حسینی بهارانچی «علی فی الکتاب و السنّه» حسین شاکری، «نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار» ، ج ۲۰، «سیمای امام علی در قرآن» ، حسکانی ترجمه یعقوب جعفری، «احقاق الحق» ، ج ۲ و ۳، «آیات الأئمّه» ، محمّد علی حسنی لاریجانی «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ، ابو الحسن مطلّبی، «آیات الولایه» سید باقر محمّدی نسب، «دلائل الصدق» ، ج ۲، نیز تفسیر «البرهان» و «نور الثقلین».</ref> علاوه‌بر اینها برخی کلمات و تعابیر در [[آیات قرآن]] به وجود [[امام علی|علی]]{{ع}} و [[امامان]] [[تفسیر]] شده و در [[تفاسیر]] [[روایی]] آمده است، از قبیل تعابیر [[امام مبین]]، [[سابق بالخیرات]]، [[امانت]]، [[بئر معطّله]] و [[قصر مشید]]، [[طوبی]]، [[وسیله]]، [[آل یاسین]]، کلمات، [[کلمة التقوی]] و برخی کلمات [[قرآنی]] دیگر.<ref>در روایاتی در کتاب «معانی الأخبار» ، به ترتیب در صفحات ۹۵،۱۰۵،۱۰۸،۱۱۱،۱۱۲،۱۱۶،۱۲۲،۱۲۵، و ۱۲۶، نیز «بحار الأنوار» ، ج ۳۵ و ۳۶</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۱۲.</ref>. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
نسخهٔ ۲۹ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۰۸
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام علی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- در قرآن کریم گذشته از آیاتی که اشاره به ولایت علی (ع) پس از پیامبر (ص) دارند، آیاتی ناظر به حب على (ع) و فضایل ایشان نیز وجود دارد. از جمله این آیه که خداوند به پیامبر (ص) امر می‌کند تا اجر و مزد رسالت را محبت خویشاوندانش معرفی کند.[۱] علی (ع) به عنوان یکی از برجسته‌ترین مصادیق قربی معرفی شده است. زمخشری از مفسران اهل‌سنت نقل می‌کند: پیامبر (ص) در پاسخ به کسانی که از ایشان درباره قُربی و خویشاوندان پیامبر (ص) سؤال کردند، فرمود: علی (ع) و فاطمه (س) و پسران آنان. این مفسر در ادامه نتیجه می‌گیرد چون رفتار پیامبر (ص) برای همه الگو است و او نیز این چهار تن را بسیار دوست می‌داشت، پس دوست داشتن ایشان بر همه واجب است.[۲] همچنین در تفسیر آیه نور روایت‌هایی وجود دارد که آن را ناظر به هدایت‌گری پیامبر (ص) و علی (ع) می‌دانند؛ مشكوة (چراغ‌دان) وجود پیامبر (ص) و مصباح (چراغ) نور ایمان و وحی است که در قلب او است. زجاجه علی (ع) است و مقصود از این تعابیر انتقال نور ایمان و ولایت از پیغمبر (ص) به علی (ع) است.[۳][۴]
آیا نام امام علی در قرآن آمده است؟
- هرچند نام حضرت علی(ع) به صراحت در قرآن نیامده است، امّا آیات متعدّدی در شأن او و عملکرد خاصّ آن حضرت، یا دربارۀ ولایت، یا اهل بیت نازل شده که شامل او نیز می‌باشد.[۵] نزول این آیات دربارۀ آن حضرت یا اهل بیت(ع) قطعی است و در منابع متعدد و کتب مفصّل اسناد آنها آمده است:
- آیۀ مربوط به انفاق او در شب و روز و آشکار و نهان: ﴿الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلانِيَةً...﴾[۶].
- آیۀ مربوط به فداکاری او در خوابیدن در بستر پیامبر در شب هجرت: ﴿وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللَّهِ...﴾[۷].
- آیۀ مربوط به انفاق انگشتر در حالت رکوع به فقیر ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ...﴾[۸].
- آیۀ مربوط به تبلیغ ولایت او در غدیر خم: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ...﴾[۹].
- آیۀ مربوط به تکمیل دین پس از ابلاغ امامتش در غدیر خم: ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...﴾[۱۰].
- آیۀ لزوم اطاعت از اولی الأمر در کنار اطاعت از خدا و رسول: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ...﴾[۱۱].
- آیۀ مربوط به انفاق افطار به مسکین و یتیم و اسیر: ﴿عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا*يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا*وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا*إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلا شُكُورًا﴾[۱۲].
- آیۀ مربوط به مباهله پیامبر و اهل بیت با نصارای نجران: ﴿فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ...﴾[۱۳].
- آیۀ تطهیر اهل بیت از پلیدی، مربوط به اهل کساء: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ...﴾[۱۴].
- آیۀ مربوط به مودّت اهل بیت به عنوان اجر رسالت: ﴿قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۱۵].
- آیۀ دعوت‌کننده به همراه بودن با صادقان ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ﴾[۱۶].
- و آیات فراوان دیگر، که به گفتۀ روایات، دربارۀ حضرت(ع) نازل شده است، مثل: ق ۲۱، فصلت ۴۰، عبس ۳۸ و ۳۹، رعد ۲۹، اعراف ۴۶، نحل ۴۳، رعد ۷ و ۴۳، آل عمران ۱۴۶، صف ۴، احزاب ۲۳ و ۲۵، یونس ۲۵، هود ۱۲ و ۱۷، شعراء ۲۱۴، ابراهیم ۲۷، حدید ۲۸، نبأ ۱ و ۲ و ۳۸، یوسف ۱۸۴، انفال ۶۴، اسراء ۸۰، تحریم ۴، توبه ۱۹، حشر ۹،۱۰، واقعه ۱۰ و ۱۱، لقمان ۲۲، انعام ۸۲، بقره ۴۳، مریم ۹۶، سجده ۱۸، حجرات ۱۵، نساء ۶۹، بیّنه ۷، رحمن ۱۹ تا ۲۲. [۱۷] علاوه‌بر اینها برخی کلمات و تعابیر در آیات قرآن به وجود علی(ع) و امامان تفسیر شده و در تفاسیر روایی آمده است، از قبیل تعابیر امام مبین، سابق بالخیرات، امانت، بئر معطّله و قصر مشید، طوبی، وسیله، آل یاسین، کلمات، کلمة التقوی و برخی کلمات قرآنی دیگر.[۱۸][۱۹].
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ شوری، آیه ۲۳.
- ↑ مطهری مرتضی، جاذبه و دافعه علی، مجموعه آثار، ج ۱۶، ص ۲۷۸.
- ↑ آشنایی با قرآن، ج ۴، ص ۱۰۹.
- ↑ محمدی، عبدالله، امیر مؤمنان علی؛ چلچراغ حکمت، ص۲۱ تا ۲۶.
- ↑ شهید قاضی نور اللّه در «احقاق الحق» ج ۲ و ۳ حدود ۸۴ آیه را نقل می‌کند که دربارۀ علی است و منابع آنها را از کتب اهل سنت می‌آورد. نیز در «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ابو الحسن مطلبی حدود ۱۶۰ مورد از آیات قرآن که دربارۀ علی و اهل بیت است، براساس روایات معرفی شده است نیز «فضائل الخمسه من الصحاح السته» ج ۱ ص ۲۶۵
- ↑ بقره، آیۀ ۲۷۴
- ↑ بقره، آیه ۲۰۷
- ↑ مائده، آیه ۵۵
- ↑ مائده، آیه ۶۷
- ↑ مائده، آیه ۳
- ↑ نساء، آیه ۵۹
- ↑ انسان، آیه ۶ تا ۹
- ↑ آل عمران، آیه ۶۱
- ↑ احزاب، آیه ۳۳
- ↑ شوری، آیه ۲۳
- ↑ توبه، آیه ۱۱۹
- ↑ در این زمینه ر. ک: «دانشنامۀ امام علی»(ع)، ج ۱۰ مقالۀ «امام علی در قرآن» علامه عسکری، «شواهد التنزیل» ابن رویش، «آیات الفضائل» سیّد محمّد حسینی بهارانچی «علی فی الکتاب و السنّه» حسین شاکری، «نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار» ، ج ۲۰، «سیمای امام علی در قرآن» ، حسکانی ترجمه یعقوب جعفری، «احقاق الحق» ، ج ۲ و ۳، «آیات الأئمّه» ، محمّد علی حسنی لاریجانی «پرتوی از فضایل امیر المؤمنین در قرآن» ، ابو الحسن مطلّبی، «آیات الولایه» سید باقر محمّدی نسب، «دلائل الصدق» ، ج ۲، نیز تفسیر «البرهان» و «نور الثقلین».
- ↑ در روایاتی در کتاب «معانی الأخبار» ، به ترتیب در صفحات ۹۵،۱۰۵،۱۰۸،۱۱۱،۱۱۲،۱۱۶،۱۲۲،۱۲۵، و ۱۲۶، نیز «بحار الأنوار» ، ج ۳۵ و ۳۶
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱۲.