بحث:وظایف امت نسبت به امام: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه را خالی کرد) برچسب: خالی کردن |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
==[[وظایف]] الزامی== | |||
# [[امام‌شناسی]] ([[شناخت]]: یکی از مهمترین [[تکالیف]] [[مسلمانان]] پس از [[معرفت به خدا]] و [[رسول]] او با توجه به [[احادیث]]، [[معرفت]] و [[شناخت امام]] [[معصوم]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۸۹-۱۹۳؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۲۴۹-۲۵۴.</ref>، چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} خطاب به [[فضیل]] فرمود: "[[امام]] خود را بشناس که اگر [[امام]] خود را شناختی، دیر و زود شدن این امر([[ظهور]])، آسیبی به تو نخواهد رساند"<ref>{{متن حدیث|اعْرِفْ إِمَامَكَ فَإِنَّكَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَكَ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ}}؛ کافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۲</ref><ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹.</ref>. البته این [[شناخت]] نسبت به [[امام غائب]] در [[جایگاه]] ویژه قرار می‌‌گیرد چرا که در [[زمان غیبت]] [[امام]]، [[شبهه‌ها]] و فتنه‌های فراوانی وجود دارد و برای رهایی از این [[فتنه‌ها]] شخص [[منتظر]] [[نیاز]] به [[شناخت امام]] دارد<ref>ر.ک: [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص ۳۲-۳۳.</ref>. بر این اساس [[شناخت امام]] به خصوص [[شناخت امام عصر]] جزء [[وظایف]] اصلی [[مسلمانان]] است<ref>ر.ک: [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص ۳۲-۳۳.</ref>. | |||
#[[تولی امام]] ([[ولایت‌پذیری از امام]]{{ع}}: [[تولی]] ([[پذیرش ولایت]]) نسبت به [[معصومان]] {{ع}} یکی از مواردی است که [[اهل بیت]] {{ع}} در [[روایات]] متعددی [[مسلمانان]] را در [[دوران غیبت]] به آن سفارش کرده‌اند. به عنوان نمونه [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: "[[خداوند]] [[دستور]] به [[پذیرش ولایت]] [[ائمه]] {{ع}} داده که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> به آنها تصریح می‌نماید: و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به [[فرمان]] ما، [[مردم]] را [[هدایت]] می‌کردند. اینهایند که [[ولایت]] و [[اطاعت]] آنها لازم است"<ref>{{متن حدیث| فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَايَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فِي قَوْلِهِ {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا}} وَ هُمُ الَّذِينَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَايَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ }}؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۲ ـ ۷۴.</ref> [[تولی]] می‌‌تواند شامل موارد زیر باشد: | |||
##انحصار [[ایمان به امامت]] و [[ولایت امام]]: بعد از [[شناخت]] و [[معرفت]] نسبت به [[امام]]، [[تکلیف]] یک [[مسلمان]]، [[ایمان آوردن]] و [[پذیرش امام]] است که هر چه [[شناخت]] از [[امام]] عمیق‌تر و صحیح‌تر باشد، [[درجات ایمان]] و [[اعتقاد]] افزایش می‌‌یابد. [[امام زین العابدین ]]{{ع}} می‌‌فرماید: "کسی که در [[زمان غیبت]] [[قائم]] ما بر [[ولایت]] ما [[ثابت قدم]] باشد، [[خداوند]] [[اجر]] هزار [[شهید]] مانند [[شهیدان]] [[بدر]] و [[احد]] را به او عطا خواهد کرد"<ref>{{متن حدیث| مَنْ ثَبَتَ عَلَى وَلَايَتِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِيدٍ مِثْلِ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد ظهوری‌فر|ظهوری‌فر، محمد]]، [[انتظار وظیفه‌ساز (مقاله)|انتظار وظیفه‌ساز]]، ص؟؟؟.</ref> | |||
##[[محبت]] و [[مودت]]: یکی از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در هر عصر و زمانی، [[محبت]] و [[دوستی با اهل بیت]] است و این [[قانون]] در [[زمان غیبت]] [[امام]] [[معصوم]] هم بدون خدشه ای باید [[اجرا]] شود؛ اما چون در [[زمان غیبت]]، [[مسلمانان]] به [[امام]] [[معصوم]] دسترسی ندارند<ref>ر:ک [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹.</ref>. اظهار [[اشتیاق]] نسبت به دیدن [[امام]]؛ تشکیل مجالس به یاد او همراه با ذکر [[فضایل]] و [[مناقب]] [[حضرت]]؛ [[اندوه]] و [[گریستن در فراق]] او نمونه‌هایی از [[محبت نسبت به امام]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار]] و [[منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸۶-۸۹؛ [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، ص۱۴۰.</ref>. | |||
##تعالی [[فرهنگ]]، [[مدیریت]]، [[شهامت]] و [[شجاعت]]: تعالی سطح [[فرهنگ]]، [[تعقل]] و [[فهم]] عمومی، زمینه ای بسیار موثر برای [[درک]] [[امام]] و همچنین موجب [[تسریع ظهور]] [[حضرت]] میشود و می‌‌توان گفت این تعالی یکی از مهمترین [[وظایف مسلمانان]] در [[عصر غیبت]] است<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۸۹-۱۹۳ </ref>. | |||
##[[اطاعت]] و [[نصرت]] او: [[امام زمان]] {{ع}} [[احیا]] کنندۀ [[آموزه‌های نورانی قرآن]] و [[معارف پیامبر اکرم]] و [[ائمه هدی]] {{ع}} است<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۱۲۴.</ref> و رهاورد ایشان همان [[اسلام ناب]] و [[معارف]] والای [[پیامبر اسلام]] {{صل}} است و اگر چه ایشان [[غایب]] هستند ولی [[اراده]] و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، [[دستورات]] [[حضرت]] را باید [[شناخت]] و فرمان‌هایش را [[اطاعت]] کرد<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۹۳-۱۸۹؛ [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۱۷-۱۱۰.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} می‌‌فرماید: "خوشا به حال [[دوستان]] [[قائم]] ما که در غیبتش [[ظهور]] او را [[انتظار]] می‌کشند و در ظهورش از او [[اطاعت]] می‌کنند"<ref>{{متن حدیث|طُوبَى لِشِيعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ فِي غَيْبَتِهِ وَ الْمُطِيعِينَ لَهُ فِي ظُهُورِه}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۵۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد مهدی گرجیان|گرجیان، محمد مهدی]]، [[تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه (مقاله)|تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه]]، ص ۲۰.</ref> [[اطاعت امام]] مستلزم چند [[وظیفه الزامی]] کلی است: | |||
###[[پرهیزگاری]] و رعایت [[تقوای الهی]]: [[تهذیب نفس]] یکی از [[وظایف مسلمانان]] از چنان اهمیتی برخوردار است که [[اعمال ناشایست]] و [[گناهان]] از اسباب طولانی شدن [[غیبت]] و دوری [[شیعیان]] از لقای [[امام]] شمرده شده است<ref>{{متن حدیث| فَمَا يَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَكْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ }}؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص ۶۶</ref> ترک تعلقات مذموم [[دنیوی]] و همچنین [[مبارزه]] با [[شیاطین]] [[جن]] انس به منظور ایجاد [[اخلاق حسنه]] و [[اسلامی]] زمینۀ مناسبی برای [[طهارت]] [[روح]] و [[پاکی]] [[انسان منتظر]] است؛ این امر سبب میشود فرد [[مسلمان]] بتواند وظیفه‌اش که همان [[رضایت]] [[امام]] عصر{{ع}} در [[زمان غیبت]] است را محقق کند<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۸۹-۱۹۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹. </ref>. | |||
###[[اقتدا به سنت]] و [[سیره امام]]: از [[ویژگی‌های اخلاقی]] مؤثر در بُعد اجتماعیِ [[سبک زندگی]] زمینه ساز [[ظهور]] [[موعود]]، می‌‌توان به [[دعوت]] دیگران به همانندسازی ([[الگوپذیری]]) با [[اخلاق حسنه]] و [[مکارم اخلاق]] [[امام]]{{ع}} و عمل به آنچه [[امام]]{{ع}} آن را [[دوست]] دارد و دوری نسبت به آنچه از عمل به آن ناراحت میشود، اشاره نمود<ref>ر.ک.[[حسن نجفی|نجفی، حسن]]، [[بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود (مقاله)|بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود]]، ص ۳۱.</ref>. یکی از موارد [[الگوگیری]] از [[امام]] می‌‌تواند [[مبارزه با انحراف‌ها]] و [[بدعت‌ها]] باشد. | |||
###[[تبری]] از [[طاغوت]]: یکی دیگر از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در قبال [[امام]] که بدون آن [[ولایت]] کامل نمی‌شود، مسألۀ [[تبری]] و [[بیزاری جستن از دشمنان]] [[امام]] است<ref>ر.ک: [[یحیی کبیر|کبیر، یحیی]]، [[جهان‌بینی و معارف تطبیقی (کتاب)|جهان‌بینی و معارف تطبیقی]]، ص ۳۱۰-۳۱۱.</ref>. همان‌گونه که [[پذیرش ولایت]] [[اهل بیت]] {{ع}} [[وظیفه]] است، [[برائت]] از [[دشمنان اهل بیت]] نیز یک [[وظیفه]] به شمار می‌آید<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۷۵ ـ ۷۷.</ref>. [[امر به معروف و نهی از منکر]] هم در همین قالب ای می‌‌گیرد<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۴۲-۱۴۵. </ref>. | |||
###[[مرابطه]]: یعنی در [[زمان غیبت]]، [[مسلمین]] [[وظیفه]] دارند برای جلوگیری از [[هجوم]] [[دشمنان]]، در [[مرزهای کشور اسلامی]] و یا هر موضعی که احتمال بروز حمله‌ای علیه [[مسلمانان]] می‌رود، به حالت [[آماده‌باش]] باشند<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۳.</ref>. | |||
==[[وظایف]] غیرالزامی== | |||
#'''[[زیارت]] [[امام]] و به یاد او بودن:''' یکی از [[وظایف]] و مسؤولیت‌های مهم [[مسلمانان]] درباره [[حضرت مهدی]] {{ع}}، بزرگداشت نام و یاد آن [[حضرت]] در همه زمان‌ها و مکان‌ها و فراموش نکردن ذکر اوست چراکه هر کس چیزی را [[دوست]] بدارد، همواره نام آن را بر زبان دارد<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۲.</ref>. [[امام کاظم]] {{ع}} دربارۀ [[غیبت امام زمان]] {{ع}} فرمود: "خودش از دیدگان [[مردم]] [[پنهان]] میشود ولی یاد او از دل‌های [[مؤمنان]] مخفی نمی‌شود"<ref>{{متن حدیث|یَغِیبُ عَنْ أَبْصَارِ النَّاسِ شَخْصُهُ وَ لَا یَغِیبُ عَنْ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ ذِکْرُه}}؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۲۲۱، ح ۶.</ref> | |||
#'''[[دعا]] برای [[امام]]:''' [[دعا]] و [[مناجات]] یکی از [[وظایف]] تفکیک‌ناپذیر [[زندگی]] و [[فرهنگ]] انسانِ [[مسلمان]]<ref>ر.ک. [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸۱.</ref> و از نشانه‌های روشن [[انتظار واقعی]] است<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۲۲-۱۲۴؛ [[محمد سبحانی نیا|سبحانی نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref>. [[حضرت مهدی]] {{ع}} فرموده‌اند: "برای [[تعجیل فرج]] بسیار [[دعا]] کنید که [[فرج]] شما همان است"<ref>{{متن حدیث|وَ أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ }}؛ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۸۰، باب۳۱.</ref>. هرچند [[امام]] به دعای ما نیازی ندارد، اما [[دعا]] برای [[حضرت]] نوعی ارتباط [[معنوی]] و [[قلبی]] با ایشان است<ref>ر.ک. [[محمد سبحانی نیا|سبحانی نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص ۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref>. دعاهای زیادی در [[باب ]][[ظهور امام]] و [[ثواب انتظار]] رسیده است<ref>ر.ک. [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (مقاله)|انتظار پویا]]، ص ۵۷-۶۰.</ref>. از جمله: [[دعای عهد]]، دعای عظم البلاء؛ دعای اللهم کل لولیک و...<ref>ر.ک. [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸۱.</ref>. | |||
#'''[[اقتدا به سنت]] و [[سیره امام]] در امور استحبابی:''' از [[ویژگی‌های اخلاقی]] مؤثر در بُعد اجتماعیِ [[سبک زندگی]] زمینه‌ساز [[ظهور]] [[موعود]]، می‌‌توان به [[دعوت]] دیگران به همانندسازی ([[الگوپذیری]]) با [[اخلاق حسنه]] و [[مکارم اخلاق]] [[امام]]{{ع}} و عمل به آنچه [[امام]]{{ع}} آن را [[دوست]] دارد و دوری نسبت به آنچه از عمل به آن ناراحت میشود، اشاره نمود<ref>ر.ک.[[حسن نجفی|نجفی، حسن]]، [[بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود (مقاله)|بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود]]، ص ۳۱.</ref>. یکی از موارد [[اقتدا]] می‌‌تواند [[دستگیری از ضعفا]] و [[فقیران]] باشد. این عمل در همۀ زمان‌ها، کاری ارزشمند است اما به سبب [[غیبت امام]]، در [[دوران غیبت]] [[ارزش]] بیشتری دارد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹.</ref>. | |||
#'''[[اعمال عبادی]] به [[نیابت از امام]]:''' [[مسلمانان]] می‌‌توانند برخی از [[اعمال]] را به [[نیت]] [[امام زمان]]{{ع}} انجام دهند مانند: دادن [[صدقه]] برای [[سلامتی]] او؛ انجام [[حج]] به [[نیابت از امام]] و غیره<ref>ر.ک: [[عسکر دیرباز|دیرباز، عسکر]]، [[روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر (مقاله)|روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر]]، ص۱۲۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸۶-۸۹؛ [[ابوالفضل هدایتی فخرداود|هدایتی فخرداود، ابوالفضل]]، [[مهدویت در منظر امام خمینی (کتاب)|مهدویت در منظر امام خمینی]]، ص۱۴۰.</ref>. | |||
==پانویس== | |||
{{یادآوری پانویس}} | |||
{{پانویس2}} | |||
نسخهٔ ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۸:۴۸
وظایف الزامی
- امام‌شناسی (شناخت: یکی از مهمترین تکالیف مسلمانان پس از معرفت به خدا و رسول او با توجه به احادیث، معرفت و شناخت امام معصوم(ع) است[۱]، چنانکه امام صادق(ع) خطاب به فضیل فرمود: "امام خود را بشناس که اگر امام خود را شناختی، دیر و زود شدن این امر(ظهور)، آسیبی به تو نخواهد رساند"[۲][۳]. البته این شناخت نسبت به امام غائب در جایگاه ویژه قرار می‌‌گیرد چرا که در زمان غیبت امام، شبهه‌ها و فتنه‌های فراوانی وجود دارد و برای رهایی از این فتنه‌ها شخص منتظر نیاز به شناخت امام دارد[۴]. بر این اساس شناخت امام به خصوص شناخت امام عصر جزء وظایف اصلی مسلمانان است[۵].
- تولی امام (ولایت‌پذیری از امام(ع): تولی (پذیرش ولایت) نسبت به معصومان (ع) یکی از مواردی است که اهل بیت (ع) در روایات متعددی مسلمانان را در دوران غیبت به آن سفارش کرده‌اند. به عنوان نمونه امام صادق(ع) فرمودند: "خداوند دستور به پذیرش ولایت ائمه (ع) داده که در آیه ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾[۶] به آنها تصریح می‌نماید: و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، مردم را هدایت می‌کردند. اینهایند که ولایت و اطاعت آنها لازم است"[۷].[۸] تولی می‌‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- انحصار ایمان به امامت و ولایت امام: بعد از شناخت و معرفت نسبت به امام، تکلیف یک مسلمان، ایمان آوردن و پذیرش امام است که هر چه شناخت از امام عمیق‌تر و صحیح‌تر باشد، درجات ایمان و اعتقاد افزایش می‌‌یابد. امام زین العابدین (ع) می‌‌فرماید: "کسی که در زمان غیبت قائم ما بر ولایت ما ثابت قدم باشد، خداوند اجر هزار شهید مانند شهیدان بدر و احد را به او عطا خواهد کرد"[۹].[۱۰]
- محبت و مودت: یکی از وظایف مهم مسلمانان در هر عصر و زمانی، محبت و دوستی با اهل بیت است و این قانون در زمان غیبت امام معصوم هم بدون خدشه ای باید اجرا شود؛ اما چون در زمان غیبت، مسلمانان به امام معصوم دسترسی ندارند[۱۱]. اظهار اشتیاق نسبت به دیدن امام؛ تشکیل مجالس به یاد او همراه با ذکر فضایل و مناقب حضرت؛ اندوه و گریستن در فراق او نمونه‌هایی از محبت نسبت به امام(ع) است[۱۲].
- تعالی فرهنگ، مدیریت، شهامت و شجاعت: تعالی سطح فرهنگ، تعقل و فهم عمومی، زمینه ای بسیار موثر برای درک امام و همچنین موجب تسریع ظهور حضرت میشود و می‌‌توان گفت این تعالی یکی از مهمترین وظایف مسلمانان در عصر غیبت است[۱۳].
- اطاعت و نصرت او: امام زمان (ع) احیا کنندۀ آموزه‌های نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است[۱۴] و رهاورد ایشان همان اسلام ناب و معارف والای پیامبر اسلام (ص) است و اگر چه ایشان غایب هستند ولی اراده و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، دستورات حضرت را باید شناخت و فرمان‌هایش را اطاعت کرد[۱۵]. امام صادق (ع) می‌‌فرماید: "خوشا به حال دوستان قائم ما که در غیبتش ظهور او را انتظار می‌کشند و در ظهورش از او اطاعت می‌کنند"[۱۶].[۱۷] اطاعت امام مستلزم چند وظیفه الزامی کلی است:
- پرهیزگاری و رعایت تقوای الهی: تهذیب نفس یکی از وظایف مسلمانان از چنان اهمیتی برخوردار است که اعمال ناشایست و گناهان از اسباب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای امام شمرده شده است[۱۸].[۱۹] ترک تعلقات مذموم دنیوی و همچنین مبارزه با شیاطین جن انس به منظور ایجاد اخلاق حسنه و اسلامی زمینۀ مناسبی برای طهارت روح و پاکی انسان منتظر است؛ این امر سبب میشود فرد مسلمان بتواند وظیفه‌اش که همان رضایت امام عصر(ع) در زمان غیبت است را محقق کند[۲۰].
- اقتدا به سنت و سیره امام: از ویژگی‌های اخلاقی مؤثر در بُعد اجتماعیِ سبک زندگی زمینه ساز ظهور موعود، می‌‌توان به دعوت دیگران به همانندسازی (الگوپذیری) با اخلاق حسنه و مکارم اخلاق امام(ع) و عمل به آنچه امام(ع) آن را دوست دارد و دوری نسبت به آنچه از عمل به آن ناراحت میشود، اشاره نمود[۲۱]. یکی از موارد الگوگیری از امام می‌‌تواند مبارزه با انحراف‌ها و بدعت‌ها باشد.
- تبری از طاغوت: یکی دیگر از وظایف مهم مسلمانان در قبال امام که بدون آن ولایت کامل نمی‌شود، مسألۀ تبری و بیزاری جستن از دشمنان امام است[۲۲]. همان‌گونه که پذیرش ولایت اهل بیت (ع) وظیفه است، برائت از دشمنان اهل بیت نیز یک وظیفه به شمار می‌آید[۲۳]. امر به معروف و نهی از منکر هم در همین قالب ای می‌‌گیرد[۲۴].
- مرابطه: یعنی در زمان غیبت، مسلمین وظیفه دارند برای جلوگیری از هجوم دشمنان، در مرزهای کشور اسلامی و یا هر موضعی که احتمال بروز حمله‌ای علیه مسلمانان می‌رود، به حالت آماده‌باش باشند[۲۵].
وظایف غیرالزامی
- زیارت امام و به یاد او بودن: یکی از وظایف و مسؤولیت‌های مهم مسلمانان درباره حضرت مهدی (ع)، بزرگداشت نام و یاد آن حضرت در همه زمان‌ها و مکان‌ها و فراموش نکردن ذکر اوست چراکه هر کس چیزی را دوست بدارد، همواره نام آن را بر زبان دارد[۲۶]. امام کاظم (ع) دربارۀ غیبت امام زمان (ع) فرمود: "خودش از دیدگان مردم پنهان میشود ولی یاد او از دل‌های مؤمنان مخفی نمی‌شود"[۲۷]
- دعا برای امام: دعا و مناجات یکی از وظایف تفکیک‌ناپذیر زندگی و فرهنگ انسانِ مسلمان[۲۸] و از نشانه‌های روشن انتظار واقعی است[۲۹]. حضرت مهدی (ع) فرموده‌اند: "برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید که فرج شما همان است"[۳۰]. هرچند امام به دعای ما نیازی ندارد، اما دعا برای حضرت نوعی ارتباط معنوی و قلبی با ایشان است[۳۱]. دعاهای زیادی در باب ظهور امام و ثواب انتظار رسیده است[۳۲]. از جمله: دعای عهد، دعای عظم البلاء؛ دعای اللهم کل لولیک و...[۳۳].
- اقتدا به سنت و سیره امام در امور استحبابی: از ویژگی‌های اخلاقی مؤثر در بُعد اجتماعیِ سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود، می‌‌توان به دعوت دیگران به همانندسازی (الگوپذیری) با اخلاق حسنه و مکارم اخلاق امام(ع) و عمل به آنچه امام(ع) آن را دوست دارد و دوری نسبت به آنچه از عمل به آن ناراحت میشود، اشاره نمود[۳۴]. یکی از موارد اقتدا می‌‌تواند دستگیری از ضعفا و فقیران باشد. این عمل در همۀ زمان‌ها، کاری ارزشمند است اما به سبب غیبت امام، در دوران غیبت ارزش بیشتری دارد[۳۵].
- اعمال عبادی به نیابت از امام: مسلمانان می‌‌توانند برخی از اعمال را به نیت امام زمان(ع) انجام دهند مانند: دادن صدقه برای سلامتی او؛ انجام حج به نیابت از امام و غیره[۳۶].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۸۹-۱۹۳؛ امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص ۲۴۹-۲۵۴.
- ↑ «اعْرِفْ إِمَامَكَ فَإِنَّكَ إِذَا عَرَفْتَ إِمَامَكَ لَمْ يَضُرَّكَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۲
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.
- ↑ ر.ک: موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص ۳۲-۳۳.
- ↑ ر.ک: موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص ۳۲-۳۳.
- ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
- ↑ « فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَايَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فِي قَوْلِهِ ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾ وَ هُمُ الَّذِينَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَايَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ »؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۷۲ ـ ۷۴.
- ↑ « مَنْ ثَبَتَ عَلَى وَلَايَتِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِيدٍ مِثْلِ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.
- ↑ ر.ک. ظهوری‌فر، محمد، انتظار وظیفه‌ساز، ص؟؟؟.
- ↑ ر:ک سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص۱۲۳؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۸۶-۸۹؛ هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، ص۱۴۰.
- ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۸۹-۱۹۳
- ↑ ر.ک. صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۲۴.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳-۱۸۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۷-۱۱۰.
- ↑ «طُوبَى لِشِيعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ فِي غَيْبَتِهِ وَ الْمُطِيعِينَ لَهُ فِي ظُهُورِه»؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۵۷.
- ↑ ر.ک. گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۰.
- ↑ « فَمَا يَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَكْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ »؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.
- ↑ ر.ک. اکبری، محمد رضا، پرچم هدایت، ص ۶۶
- ↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۸۹-۱۹۳؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.
- ↑ ر.ک.نجفی، حسن، بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود، ص ۳۱.
- ↑ ر.ک: کبیر، یحیی، جهان‌بینی و معارف تطبیقی، ص ۳۱۰-۳۱۱.
- ↑ ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۷۵ ـ ۷۷.
- ↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۴۲-۱۴۵.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۳۳.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۲.
- ↑ «یَغِیبُ عَنْ أَبْصَارِ النَّاسِ شَخْصُهُ وَ لَا یَغِیبُ عَنْ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ ذِکْرُه»؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۲۲۱، ح ۶.
- ↑ ر.ک. هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۸۱.
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴؛ سبحانی نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۱۴۶ ـ ۱۴۷.
- ↑ «وَ أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ »؛ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۸۰، باب۳۱.
- ↑ ر.ک. سبحانی نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۱۴۶ ـ ۱۴۷.
- ↑ ر.ک. آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۵۷-۶۰.
- ↑ ر.ک. هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۸۱.
- ↑ ر.ک.نجفی، حسن، بررسی ابعاد رفتار اخلاقی در سبک زندگی زمینه‌ساز ظهور موعود، ص ۳۱.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.
- ↑ ر.ک: دیرباز، عسکر، روش‌های اثرگذاری انتظار در جامعه منتظر، ص۱۲۳؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۸۶-۸۹؛ هدایتی فخرداود، ابوالفضل، مهدویت در منظر امام خمینی، ص۱۴۰.