|
|
| خط ۱۷: |
خط ۱۷: |
|
| |
|
| ==[[سرزمین]] اصحاب ایکه== | | ==[[سرزمین]] اصحاب ایکه== |
| آخرین آیاتی که درباره اصحاب ایکه نازل شده [[آیات]] {{متن قرآن| وَإِن كَانَ أَصْحَابُ الأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ وَإِنَّهُمَا لَبِإِمَامٍ مُّبِينٍ }}<ref>«و «اصحاب ایکه» به راستی ستمگر بودند پس از آنان داد ستاندیم و (نشانه‌های) آن دو شهر (لوط و ایکه) بر سر راهی آشکار است» سوره حجر، آیه ۷۸-۷۹.</ref> است. از ذیل این دو [[آیه]] برمی‌آید که آثار سرزمین اصحاب ایکه تا [[زمان]] [[نزول قرآن]] باقی و در کنار بزرگراه عمومی در [[معرض]] دید کاروانهای تجارتی مکیان بوده است. در میان [[مفسران]] [[اتفاق نظر]] است که سرزمین اصحاب ایکه میان [[مدینه]] و [[شام]] قرار داشته است. برخی آن را نزدیک [[مدین]] <ref>المیزان، ج ۱۵، ص ۳۱۲. </ref> و برخی دیگر آن را مابین ساحل دریا [ی‌سرخ] و مدین دانسته‌اند. <ref>الدر المنثور، ج ۶، ص ۳۱۸. </ref> یاقوت حموی گفته است: به اعتقاد اهل تبوک، ایکه همان تبوک است که آخرین غزوه رسول خدا{{صل}} در آنجا واقع شد؛ ولی این نظر در کتب تفسیر دیده نشده است، بنابراین، ایکه باید همان مدین باشد که مجاور تبوک بوده است<ref>معجم‌البلدان، ج ۱، ص ۲۹۱. </ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[اصحاب ایکه (مقاله)|مقاله «اصحاب ایکه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref>
| |
|
| |
|
| ==اصحاب ایکه و [[اهل مدین]]== | | ==اصحاب ایکه و [[اهل مدین]]== |
| آیا اصحاب ایکه همان [[اصحاب]] مدین‌اند؟ یکی از پرسشهای جدی درباره اصحاب ایکه آن است که باتوجه به اینکه [[پیامبر]] هر دو [[قوم]] در [[قرآن کریم]] [[حضرت شعیب]]{{ع}} معرفی شده است، آیا آنان یک قوم و [[ملت]] بودند که قرآن کریم از آنان با دو عنوان یاد کرده یا آنکه دو قوم و گروه مستقل بودند، با [[پیامبری]] مشترک و با اعمالی مشابه و فرجامی تقریبا نزدیک به هم؟ به نظر بیشتر [[مفسران]] [[اصحاب]] [[ایکه]] غیر از [[اهل مدین]] بوده‌اند و شعیبِ پیامبر ابتدا به سوی قوم خودش (اصحاب [[مدین]]) [[مبعوث]] شد و پس از نابودی آنان [[رسالت]] [[هدایت]] اصحاب ایکه را بر عهده گرفت؛<ref> مع الانبیاء، ص ۲۰۳. </ref> اما مستند این نظر مفسران ظاهرا سخن [[قتاده]] است که گفته: حضرت شعیب{{ع}} به سوی دو [[امت]] مبعوث شد: قوم خودش و اصحاب ایکه،<ref> جامع‌البیان، مج ۸، ج ۱۴، ص ۶۴. </ref> و هر یک از آن دو قوم با عذابی ویژه نابود شد؛<ref> الدرالمنثور، ج ۵، ص ۹۲. </ref> در کنار ظاهر [[آیات]] که از این دو قوم یاد کرده است. نیز [[عبدالله بن عمرو]] از پیامبر{{صل}} [[نقل]] کرده است که اهل مدین و اصحاب ایکه دو امت بودند که [[خداوند]] [[شعیب]] را به سوی آنان فرستاد. <ref> الدرالمنثور، ج ۵، ص ۹۱. </ref> در برابر این نظریه، گروهی از مفسران از جمله [[ابن عباس]]<ref> جامع‌البیان، مج ۱۱، ج ۱۹، ص ۱۳۰ ـ ۱۳۱. </ref> معتقدند که اصحاب ایکه همان [[اهل]] مدین‌اند. [[ابن کثیر]] ضمن [[غریب]] شمردن روایت [[عبدالله بن عمرو]] و [[تضعیف]] برخی از روایاتش آن را از [[اسرائیلیات]] دانسته و می‌گوید: عمده‌ترین [[دلیل]] نظر اول دو چیز است:
| |
| #خداوند در [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«و به سوی مدین، برادرشان شعیب را فرستادیم، گفت: ای قوم من! خداوند را بپرستید که جز او خدایی ندارید، بی‌گمان برهانی از سوی پروردگارتان برایتان آمده است پس پیمانه و ترازو را تمام بپیمایید و چیزهای مردم را به آنان کم ندهید و در این سرزمین پس از سامان یافتن آن تباهی نورزید، این برای شما اگر مؤمن باشید بهتر است» سوره اعراف، آیه ۸۵.</ref> شعیب را [[برادر]] اهل مدین خوانده؛ ولی شعیب برادر اصحاب ایکه خوانده نشده است.
| |
| #[[کیفر]] اصحاب ایکه را [[عذاب]] {{متن قرآن|يَوْمِ الظُّلَّةِ}}<ref>«روز ابر آتشبار» سوره شعراء، آیه ۱۸۹.</ref> معرفی کرده؛ اما عذاب اهل مدین {{متن قرآن|رَّجْفَةُ}}<ref> سوره اعراف، آیه ۷۸.</ref> و {{متن قرآن|صَّيْحَةُ}}<ref> سوره هود، آیه ۶۷.</ref> بیان شده است، آنگاه در رد این دو [[دلیل]] می‌نویسد: با توجه به اینکه توصیف [[اهل مدین]] به [[اصحاب]] ایکه بر اثر [[پرستش]] درخت ایکه بود، مناسب نبود [[شعیب]] را [[برادر]] آنان معرفی کند؛ همچنین تعدد [[عذاب]] نیز نشان تعدد [[امت]] نیست وگرنه خود اهل مدین نیز باید دو امت شمرده شوند، زیرا در [[سوره اعراف]] عذاب آنان {{متن قرآن|رَّجْفَةُ}}<ref> سوره اعراف، آیه ۷۸.</ref> اما در [[هود]] {{متن قرآن|صَّيْحَةُ}}<ref> سوره هود، آیه ۶۷.</ref> معرفی شده است. <ref> قصص‌الانبیاء، ص ۱۷۷ ـ ۱۷۸. </ref> [[ابن کثیر]] می‌افزاید که اشتراک اهل مدین واصحاب ایکه در صفت [[کم فروشی]] شاهدی بر این است که آنان یک امت بودند و با چند گونه عذاب نابود شدند. <ref> قصص‌الانبیاء، ص ۱۷۸. </ref> به این سخن ابن کثیر باید افزود که ذکر اصحاب ایکه در کنار [[قوم نوح]]، [[عاد]]، [[فرعون]]، [[ثمود]] و [[لوط]] در دو [[سوره ص]] و سوره ق، بدون آنکه در اینجا نامی از اهل مدین برده شود، و در مقابل، ذکر اهل مدین در کنار همین [[پیامبران]] در دو سوره اعراف و هود، بدون آنکه از اصحاب ایکه یاد شود، شاهدی بر یکی بودن اهل مدین و اصحاب ایکه است.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[اصحاب ایکه (مقاله)|مقاله «اصحاب ایکه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref>
| |
|
| |
|
| ==قرائت و [[کتابت]] الایکه== | | ==قرائت و [[کتابت]] الایکه== |
| {{متن قرآن|الْأَيْكَةِ}} در سوره‌ه [[حجر]] و "سوره ق" به همین شکل و در سوره شعراء و "سوره ص" به شکل {{عربی|"لَئيْكَه"}} کتابت شده و همه [[قاریان]] در هر ۴ مورد {{متن قرآن|الْأَيْكَةِ}} قرائت کرده‌اند، مگر قاریان [[شام]] و [[حجاز]]<ref> مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۳۱۶؛ التیسیر فی القراءات السبع، ص ۱۶۶. </ref> که در مورد اخیر {{عربی"لَیْکه"}} قرائت کرده‌اند، ازاین‌رو برخی بین اَیْکه و لَیْکه فرق گذاشته و لَیْکه را نام [[شهر]] دانسته <ref> تفسیر قرطبی، ج ۱۳، ص ۹۰. </ref> و اَیْکه را درخت یا بیشه؛ ولی ظاهراً [[قرائت]] {{عربی"لَیْکَه"}} خطایی است که بر اثر رسم الخط [[مصحف]] پدید آمده است و در [[قرآن]] موارد متعددی برخلاف [[قانون]] خط نوشته شده است، افزون بر اینکه {{عربی"لَیْکَه"}} اسمی ناشناخته است. <ref> الکشاف، ج ۳، ص ۳۳۲. </ref> ابن‌منظور درباره واژه {{عربی"لَیْکَه"}} می‌گوید: اصل‌آن {{متن قرآن|الْأَيْكَةِ}} بوده که ابتدا همزه آن در تلفظ حذف شده و به‌صورت {{عربی|"اَلَيْكَه"}} درآمده و چون همزه اول آن نیز هنگام وصل به کلمه قبل تلفظ نمی‌شده هر دو همزه را در [[کتابت]] انداخته<ref> لسان العرب، ج ۱، ص ۲۸۹، «ایک».</ref> و مطابق با تلفظ کتابت کرده‌اند.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[اصحاب ایکه (مقاله)|مقاله «اصحاب ایکه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref>
| |
|
| |
|
| == پرسشهای وابسته == | | == پرسشهای وابسته == |
| خط ۳۸: |
خط ۳۳: |
| {{پانویس2}} | | {{پانویس2}} |
|
| |
|
| [[رده:اصحاب القریه]] | | [[رده:اصحاب ایکه]] |
| [[رده:مدخل]] | | [[رده:مدخل]] |
