اعلام قرآن (کتاب)

اعلام قرآن
زبان	فارسی
نویسنده	محمد خزائلی
موضوع	قرآن
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات امیر کبیر|انتشارات انتشارات امیر کبیر]][[رده:انتشارات انتشارات امیر کبیر]]
محل نشر	تهران، ایران
سال نشر	۱۳۷۱ ش
شابک	۹۷۸-۹۶۴-۰۰-۰۵۹۴-۱‮‬
شماره ملی	‭م‌71-196 ‎ ‭م‌۷۱-۱۹۶

اعلام قرآن، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی اعلام مبهمه قرآنی و نام‌های موجود در قرآن می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر محمد خزائلی است و انتشارات امیر کبیر انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر از صد و چهار ماخذ قرآنی با عناوین آدم، آزر، ابراهیم، ابلیس، ابی لهب، احقاف، احمد، ادریس، ارم، اسحاق، اسرائیل، اسلام، اسماعیل، اصحاب الاخدود، اصحاب اعراف، اصحاب الایکه، اصحاب الجنه، اصحاب الرس، اصحاب السبت، اصحاب الفیل، اصحاب القریه، اصحاب الکهف، الله، الیاس، الیسع، انجیل، ایوب، بابل، بدر، بعل، تبع، توریه، ثمود، حجر، حنیف، حنین، داود، ذوالقرنین، ذوالکفل، رمضان و لیله القدر، روم، زبور، زکریا، زید، سامری، سبا، سلسبیل، سلیمان، سواع، سینا، شعری، شعیب، صابئین، صالح، صفا، طاغوت، طالوت، عاد، عدن، عرب، عزی، عزیر، عمران، عیسی، فرعون، قارون، قرآن، قریش، کعبه، لات، لقمان، لوط، مالک، مجوس، محمد، مدین، مدینه، مریم، مسجد اقصی، مسجد الحرام، مصر، مکه، ملک الموت، منات، موسی، نصاری، نوح، وادی الایمن، هارون، هاروت و ماروت، هامان، هود، یاجوج و ماجوج، یحیی، یونس، یوسف، یهود و اعلام مبهمه قرآنی تشکیل شده است.

نویسنده در مقدمه کتاب حاضر بیان می‌‌کند که لفظ علم که در عنوان کتاب به صورت جمع و مضاعف بکار رفته در معنای وسیعتری استعمال شده است به قسمی که نام ملت‌ها و جماعت‌های خاص را هم شامل می‌‌شود. دکتر محمد خزائلی در ادامه بیان می‌‌کند که با رعایت این سعه معنی، صد و پانزده اسم علم در قرآن مجید موجود است اما شش لفظ آن عناوین مکرر آمده است. وی یادآور می‌‌شود که کتاب اعلام قرآن که از نظر خوانندگان می‌‌گذرد مشتمل بر صد و چهار گفتار است و در خلال گفتارها، از همه اشخاص و قبایل و اماکن و همچنین فرشتگان و از ملل و کتب و بت‌هایی که نامشان در قرآن مجید است مذکور است گفتگو شده و آخرین گفتار به اعلام مبهمه قرآنی اختصاص یافته است.

نویسنده بیان می‌‌کند که بی‌گمان، قرآن مجید که کلام الهی است برای هدایت مردم به صراط مستقیم نازل گردیده و در تنزیل عزیز باین معنی تصریح شده است، به موجب تصریحات قرآنی، قرآن برای هدایت بجانب رشد و و راهنمایی بطریق اقوم بر قلب محمد، پیغمبر الهام شده است: ﴿إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا * يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ﴾. دکتر محمد خزائلی می‌‌افزاید هر چه در این کتاب مبارک، از اصول عقاید و احکام و مواعظ آمده، یکسره برای راهبری مردم است. تنزیل عزیز می‌‌خواهد که همه مردم را به تفکر و تدبر وادارد، تا راز آفرینش را دریابند و به اسرار ترقی و انحطاط امم پی ببرند و موادی را که برای ساختمان کاخ سعادت دنیوی و اخروی لازم دارند به‌دست آورند، اما در عین حال، قرآن کتابی نیست که علوم جزئی را شامل باشد یا درصدد بیان تفصیلات تاریخ اقوام برآید و حتی احکام جزئیه را هم شامل نیست. دکتر خزائلی تاکید می‌‌کند که قرآن مجید، متکفل تبیین قوانین جزئی علوم نیست، اما افق وسیع علم را نشان می‌‌دهد و راه عروج به عالیترین درجات علمی را باز می‌‌نماید، چه راهنمایی به افق وسیع دانش بهتر از که به همه عالمیان ندا در داده است ﴿وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ﴾.

وی در پایان مقدمه خود محرک اصلی‌اش را در تهیه کتاب حاضر، خواندن کتاب ینابیع الاسلام تالیف یک نفر مسیحی متعصب معاند می‌‌داند. به گفته دکتر محمد خزائلی قرائت آن کتاب، برخلاف منظور نویسنده وی و هر خواننده دیگری را متوجه این مطلب می‌‌کند که قصص قرآنی در کتب گذشتگان و در امم سالفه، منشاهایی دارد و می‌‌توان به آن منابع دسترسی پیدا کرد و قصه‌هایی را که در تنزیل عزیز منعکس است، با منشاء و صورتهای تطوری داستان مقایسه نمود و حقانیت و حکمت قرآنی را ثابت و محرز دانست. همین انگیزه وی را که از زمان کودکی با قرآن، انس و الفت داشته و همیشه هم، هرچه داشته از دولت قرآن بوده است برآن می‌‌دارد که اثری تحقیقی راجع به اعلام قرآن مجید تهیه کند و همواره مترصد این فرصت بوده تا زمانیکه انتخاب پایان‌نامه دکتری ادبیات پیش می‌‌آید.

نویسنده در گفتار شصت و چهارم کتاب حاضر با عنوان عرب می‌‌نگارد: لفظ عربی یازده بار در قرآن مجید یاد شده است.در هشت مورد، عربی مستقیما صفت قرآنی است و در دو مورد وصف لسان است و آیاتی که لسان عربی در آن ذکر شده، حاکی از آنست که قرآن به زبان عربی نازل گردیده است در یک مورد عربی صفت حکم است (انزلنا حکما عربیا) و مراد از حکم عربی قرآن مجید می‌‌باشد. بدین ترتیب همه جا به نحو مستقیم یا غیرمستقیم صفت عربیت در قرآن شریف از صفات خود قرآن است».

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد خزائلی

آقای دکتر محمد خزائلی (متولد ۱۲۹۲ش اراک، متوفی ۱۳۵۳ش تهران)، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران به اتمام رساند. نمایندگی مردم اراک در مجلس شورای ملی، تأسیس سازمان رفاه نابینایان و تأسیس انجمن هدایت و حمایت نابینایان ایران ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در آموزشگاه‌های خود در دیگر مراکز آموزش عالی نیز به تدریس ادبیات فارسی اشتغال داشت و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «اعلام قرآن»، «احکام قرآن»، «فلسفه اسلام»، «منطق و مختصری از فلسفه شرق»، «منطق عملی»، «مختصر روان‌شناسی»، «فرهنگ اصطلاحات روان‌شناسی و فلسفی» و «المنتخب فی أدب العرب» برخی از این آثار است.