نصرت
نصرت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نصرت در قرآن - نصرت در حدیث - نصرت در کلام اسلامی - نصرت در فلسفه اسلامی - نصرت در فقه سیاسی - نصرت در عرفان اسلامی - حق نصرت - پرسش‌های مرتبطمقدمه
نصرت به معنای یاری دادن، پیروز کردن[۱]، استیلا و غلبه دادن (متعدی به علی)[۲] است. اصل آن به معنای یاری در مقابل مخالف[۳] و خیر دادن[۴].
﴿لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ﴾[۵]
﴿وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ﴾[۶].[۷]
مراتب نصرت
یاری کردن دارای مراتبی است که از مرتبه یاری قلبی یعنی همفکر بودن و همراهی قلبی تا مرتبه یاری زبانی و در نهایت یاری عملی در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی؛ به صورت فردی و اجتماعی را شامل می‌گردد[۸].
نصرت در قرآن
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾[۹].
کمک و یاری به بندگان خود را به کمک و یاری آنها نسبت به خودش قرار داده است و اما خداوند که واجب الوجود و غنی بالذات است و نیازی به غیر ندارد چرا این‌گونه گفته است، شاید به دو دلیل باشد:
- امتحان و ابتلای بندگان در اوامر و نواهیش که در قرآن توسط پیامبر و اهل بیت ایشان مطرح کرده است؛
- به سبب همین امتحان، قابلیت و استحقاق عنایات و الطاف او را پیدا کنند[۱۰].
از جمله مصادیق نصرت خداوند، نصرت پیامبر و اوصیای ایشان در امر تبلیغ دین است و با توجه به براهین قطعی عقلی و اخبار متواتره نقلی؛ ولایت الهی از وجود پیامبر(ص) به اهل بیت اختصاص دارد، بنابراین؛ اگر کسی بخواهد مورد نصرت و یاری خداوند قرار گیرد باید سعی در یاری و کمک به وجود مقدس آن حضرات نماید تا به این وسیله برای کمک و یاری از جانب خداوند قابل و لایق شود.
هر قدر نصرت و یاری انسان نسبت به اهل بیت بیشتر باشد؛ نتیجه آنکه نصرت خداوند در حق او بیشتر خواهد بود؛ همچنین هر قدر مقام تعظیم اهل بیت و حقوق ایشان و ادای آنها بیشتر باشد، اثر نور هدایت بیشتر و آشکارتر خواهد بود[۱۱].
نصرت اهل بیت(ع) در روایات
"خداوند فرمود محبوبترین خلق نزد من کسانی هستند که حق مرا برپا داشته‌اند، و افضل و اکرم آنان نزد من محمد است که سید و آقای خلائق است، و بعد از او افضل و اکرم آنها نزد من برادر مصطفی؛ علی مرتضی است، سپس بعد از او کسانی که امام بر حق هستند، آنهائی که برپا دارنده قسط هستند و افضل آنها بعد از ایشان کسانی هستند که آنها را برای حقشان یاری میکنند و محبوبترین خلق نزد من بعد از این یاری کنندگان کسانی هستند که آنها را دوست دارند و دشمنان آنها را دشمن میدارند و هر چند امکان یاری آنها را ندارند (به دلایل مثلاً بعد مکانی یا زمانی یا نداشتن امکانات نمی‌توانند آنها را یاری کنند"[۱۲].
در این باره روایات متعددی وجود دارد ما از باب نمونه به چند روایت اکتفا می‌کنیم:
- حضرت امام حسن(ع) فرمود: "هر کس ما را با قلبش دوست داشته و با دست و زبانش یاری کند، او در غرفه‌های بهشتی که ما در آن ساکنیم با ما خواهد بود و هرکس ما را با قلبش دوست داشته و با زبانش یاری کند، پس او در بهشت یک درجه پائین‌تر از مقام ما جای دارد و هرکس ما را با قلبش دوست داشته و دست و زبانش را از ظلم بر ما باز دارد، پس او در بهشت خواهد بود"[۱۳].
- امام سجاد(ع) از حضرت رسول(ص) روایت نموده که فرمودند: "در بهشت سه درجه و در جهنم سه درکه است، پس اعلی درجات بهشت مخصوص کسانی است که ما را با قلب خود دوست داشته و با زبان و دست خود یاری کنند و در درجه دوم کسانی‌اند که ما را با قلب خود دوست داشته و با زبانشان یاری کنند و در درجه سوم کسانی‌اند که ما را فقط با قلب خود دوست داشته باشد و در اسفل درک آتش کسانی هستند که ما را با قلب دشمن داشته و در ظلم بر ما با زبان و دست خود یاری کنند و در درک دوم از آتش کسانی‌اند که در قلب خود با ما دشمنی دارند و در ظلم بر ما با زبان خود یاری کنند، و در درک سوم کسانی‌اند که ما را با قلب خود دشمن بدارند"[۱۴].
حضرت امیر(ع) فرمودند: "یاری کننده ما و دوستدار ما همیشه در معرض رحمت الهی است و دشمن ما و کسی که بغض ما را دارد همیشه در معرض عذاب شدید الهی است[۱۵][۱۶].
مصادیق نصرت
مصادیق نصرت اهل بیت آنچنان که گذشت به سه شکل کلی است:
- نصرت قلبی: یعنی همراه، همفکر و همدل بودن با آنان است.
- نصرت زبانی: با احیاء علوم و معارف آنها و ذکر فضائل و مناقب و دعا برای فرج حاصل می‌شود؛ همان‌طور که شاعرانی چون حسان بن ثابت، دعبل خزاعی و سید حمیری با شعر خود به یاری اهل بیت شتافتند و اشخاصی مانند میثم تمار در بالای چوبه دار از فضائل علی(ع) گفتند.
- نصرت عملی ایشان، اجابت دعوت آنان برای دفاع و جهاد از کیان اسلام، حضور در مجالس آنان و تلاش برای عملی شدن آرمان‌های اهل بیت در جامعه مثل تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی و انتظار فرجشان است. اسباب و ابزار نصرت و یاری اهل بیت به عناوین دیگری مانند دعا، تقوا و ارشاد جاهلین یا با بخشش مال به مستمندان مسلمان و یا با تحصیل علوم و معارف دینی یا امر به معروف و نهی از منکر یا با مرابطه... در روایات آمده است که ما برای جلوگیری از اطاله کلام احادیث را ذکر نمی‌کنیم[۱۷][۱۸].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۲۳.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۱۴۰.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۱۴۰.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۳۵.
- ↑ «بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است» سوره توبه، آیه ۲۵.
- ↑ «همان کسانی که ناحق از خانه‌های خود بیرون رانده شدند و جز این نبود که می‌گفتند:» سوره حج، آیه ۴۰.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۹۹-۵۰۰.
- ↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۹۴.
- ↑ «ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد» سوره محمد، آیه ۷.
- ↑ ر.ک: میرزا محمد باقر فقیه ایمانی، لواء الانتصار (شیوه‌های یاری رساندن به مهدی قائم آل محمد(ص))، ص۳.
- ↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۹۵-۱۹۶.
- ↑ «قَالَ النَّبِيُّ(ص) عَنْ جَبْرَئِيلَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ... أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَيَّ الْقَوَّامُونَ بِحَقِّي وَ أَفْضَلُهُمْ لَدَيَّ وَ أَكْرَمُهُمْ عَلَيَّ مُحَمَّدٌ سَيِّدُ الْوَرَى وَ أَكْرَمُهُمْ وَ أَفْضَلُهُمْ بَعْدَهُ عَلِيٌّ أَخُو الْمُصْطَفَى الْمُرْتَضَى ثُمَّ مَنْ بَعْدَهُ مِنَ الْقَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ مِنْ أَئِمَّةِ الْحَقِّ وَ أَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدَهُمْ مَنْ أَعَانَهُمْ عَلَى حَقِّهِمْ وَ أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَيَّ بَعْدَهُمْ مَنْ أَحَبَّهُمْ وَ أَبْغَضَ أَعْدَاءَهُمْ وَ إِنْ لَمْ يُمْكِنْهُ مَعُونَتُهُمْ»؛ تفسیرالإمام العسکری، ص۴۳؛ استرآبادی، تأویل الآیات الظاهرة، ص۳۰.
- ↑ شیخ مفید، الامالی، ص۳۳.
- ↑ «عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) فِي الْجَنَّةِ ثَلَاثُ دَرَجَاتٍ وَ فِي النَّارِ ثَلَاثُ دَرَكَاتٍ فَأَعْلَى دَرَجَاتِ الْجَنَّةِ لِمَنْ أَحَبَّنَا بِقَلْبِهِ وَ نَصَرَنَا بِلِسَانِهِ وَ يَدِهِ وَ فِي الدَّرَجَةِ الثَّانِيَةِ مَنْ أَحَبَّنَا بِقَلْبِهِ وَ نَصَرَنَا بِلِسَانِهِ وَ فِي الدَّرَجَةِ الثَّالِثَةِ مَنْ أَحَبَّنَا بِقَلْبِهِ وَ فِي أَسْفَلِ الدَّرْكِ مِنَ النَّارِ مَنْ أَبْغَضَنَا بِقَلْبِهِ وَ أَعَانَ عَلَيْنَا بِلِسَانِهِ وَ يَدِهِ وَ فِي الدَّرْكِ الثَّانِيَةِ مِنَ النَّارِ مَنْ أَبْغَضَنَا بِقَلْبِهِ وَ أَعَانَ عَلَيْنَا بِلِسَانِهِ وَ فِي الدَّرْكِ الثَّالِثَةِ مِنَ النَّارِ مَنْ أَبْغَضَنَا بِقَلْبِهِ». المحاسن، ج۱، ص۱۵۳.
- ↑ «...نَاصِرُنَا وَ مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ وَ عَدُوُّنَا وَ مُبْغِضُنَا يَنْتَظِرُ السَّطْوَةَ»؛ غرر الحکم، ص۷۲۴؛ نهج البلاغه (للصبحی صالح)، خطبه ۱۰۹.
- ↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۹۶- ۱۹۸.
- ↑ برای اطلاع بیشتر ر.ک: الکافی، ج۲، ص۸۱.
- ↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۹۸.